اخبار

سعدی و شعر او سهم عظیمی در پیشینه فرهنگ و ادبیات ایران و معرفی آن به غرب و جهان داشته است. در تقویم ملی ایران یک اردیبهشت، روز بزرگداشت سعدی نام‌گذاری شده است، در آستانه روز بزرگداشت این شاعر سخنور و برای آشنایی بیشتر با سعدی و شعر او گفت‌وگویی با مهدی ماحوزی، استاد دانشگاه و از پژوهشگران حوزه ادبیات فارسی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

سعدی در توصیف و درک جمال محبوب خویش بر سر غیرت است: نامه حسن تو بر عالم و جاهل خوانم / نامت اندر دهن پیر و جوان اندازم

توجه به زیبایی از دیرباز در فرهنگ ما رواج داشته و هر یک از بزرگان به فراخور اندیشه خویش به تبیین آن پرداخته‌ و تقسیم‌بندی‌هایی برای آن قائل شده‌اند. سعدی نیز از پیروان این مکتب است و جمال‌پرستی‌اش حکایتی است که تنها به حسب زیبایی صوری محبوب و به غایت لذت حسی و ستودن آن صورت نمی‌گیرد؛ یعنی این مشاهده جمال و زیبایی باید راهی به سوی معرفت و بینش بر سعدی بگشاید.

مرحوم استاد دکتر غلامحسین یوسفی که از نوابغ و نوادر دوران بود، نقل می‌کند:«مردی روشندل و هندی را به یاد می‌آورم که چند سال پیش او را بر حسب اتفاق در دهلی دیدم و راهنمای جهانگردان بود. به مجرد آن‌که او پی برد ایرانی و فارسی‌زبانم، پرسید از سعدی چیزی به خاطر داری؟ و خود از حفظ شروع کرد به خواندن سرآغاز دل‌انگیز گلستان:”منت خدای را عزّوجلّ که طاعتش موجب قربت است…” معلوم شد گلستان را در جوانی به درس خوانده است و بسیاری از سخنان و اشعار شاعر شیراز را به خاطر دارد.

همایش سعدی و پترارک در ایران و ایتالیا برگزار می‌شود. علی‌اصغر محمدخانی، معاون فرهنگی و بین‌الملل شهر کتاب گفت: شباهت‌های بسیاری می‌توان در اشعار و آثار سعدی و پترارک یافت و به محبوبیت سعدی در اروپا پی برد.

حکومت، دغدغۀ دیرینۀ بشر بوده است و فرهیختگان هر قوم در هر برهۀ زمان، در این زمینه دیدگاه هایی داشته اند؛ از آنجا که در میان سخن سرایان فارسی زبان، سعدی شیرازی، بیش از دیگران به نقش اجتماعی اهمیت می دهد؛ بنابراین، وی دربارۀ حکومت بیش از دیگران، اشاره هایی روشن داشته است. ضرورت اهمیت این پژوهش، این است که دریابیم سیوۀ شایستۀ کشورداری از دید کسی که بنی آدم را اعضای یک پیکر می داند، چگونه است؟

کلمۀ «قضا» و «قدر» که پس از این دربارۀ آن سخن به تفصیل خواهد رفت در نوشته های سعدی بسیار به کار رفته است از جمله: من دوش قضا یار و قدر پشتم بود / نارنج زنخدان تو در مشتم بود دیدم که همی گزم لب شیرینت / بیدار چو گشتم سرانگشتم بود

از پانزده سال پیش متوجه شده ام که باید برای یافتن شیوۀ سخن و نحوۀ شاعری و طرز و اسلوب هر شاعر پا از تعریف و تعارف و توصیف معمول قدیم فراتر گذاشت و زمینه های مطمئن تری برای ترسیم و تصویر چهرۀ شاعران فراهم آورد.

اعتقاد به توحید و یکتاپرستی از نخستین موضوعاتی است که در بطن ارزش های اخلاقی و اسلامی نهفته و در آثار ادبی زبان فارسی در لابه لای متون شاعران و نویسندگان گوناگون به این موضوع و مبحث از منظر صفات جمالیه و جلالیه خداوند پرداخته شده است.

سعدی، حکمت دانی است برجسته که شخصیتش آمیزه ای از مدرسه، محیط، سفر و استعداد خدادادی است. سعدی اهل نظر است و حکمت عملی و نظری در همة آثارش جایگاه ویژه ای دارد و اگرچه در نظامیه بغداد فقه شافعی و کلام اشعری خوانده است، اما به مدد اندیشه و عرفان از آنان گذشته و خود صاحب اثر و نظری ماندگار در حکمت دینی و زبان فارسی شده است.