بدون فهم علم از علوم‌انسانی اسلامی حرفی نزنیم

رسول جعفریان، رئیس کتابخانه تخصصی «تاریخ اسلام و ایران» در نمایشگاه مطبوعات حضور یافت و در گفت‌وگو با خبرنگاران به نکاتی درباره علم و برداشت‌های ما از مفهوم آن اشاره کرد.
عضو گروه تاریخ دانشگاه تهران معتقد است ما با پیشینه تاریخ علم، ادبیات و تفکر اسلامی آشنا نیستیم و تاریخ علم را نمی‌شناسیم، علاوه‌بر این ما تاریخ علم اسلامی را هم نمی‌دانیم. او همچنین توضیح داد: «مضاف براینکه در کاربرد کلمات خیلی با تسامح و بی‌دقت پیش می‌رویم حتی بعضا فرق بین اسلام و مسلمانی را هم نمی‌دانیم. همه اینها جهل مرکب نسبت به دارایی‌های ما ایجاد کرده است. ما وقتی از علوم انسانی اسلامی صحبت می‌کنیم باید بگوییم که کجا مستقریم و ایستاده‌ایم.» او با طرح پرسش‌هایی نظیر اینکه مثلا ما از کیمیا چه می‌دانیم، علم است؟ عرفان است؟ جزء علوم تجربی یا علوم فلسفی است؟ الان جای آن کجاست؟ بازنشست‌شده یا هنوز کسانی هستند که به آن تعلق‌خاطر دارند و این کیمیا در مجموعه چیزی که ما به آن علوم‌انسانی می‌گوییم چه تاثیری گذاشته است؟ و با تاکید بر نا‌آشنایی ما با تاریخ علم توضیح داد: «تاریخ علم دو بخش می‌شود: یک بخش آن شامل ریاضیات، نجوم و اینها و بخش دیگر مربوط به مفهوم و تلقی از علم و درواقع چیزی شبیه فلسفه علم است. ما در تاریخ علم و نداشتن مفهوم درست از علم آنقدر خبط و خطا داریم که حد وحصر ندارد. مثلا انبوهی از معلومات بی‌فایده داریم که خیلی‌ها به فکر احیای آنها هستند و فکر می‌کنند اصل علم همین چیزهاست.»
او همچنین طب سنتی یعنی طبی که تحت‌تاثیر طب بقراطی است و فیزیک ارسطویی و روش کلی‌نگر را قبول دارد یکی از بدترین چیزهایی دانست که این روزها دوباره احیا شده است، چراکه به عقیده او «اساس طب قدیم روی جهل درباره فیزیکی است (فیزیک بدن) که امروز باطل است، چون تشریح درستی از بدن و بیماری‌ها نداشتند، آنها حتی نمی‌دانستند گردش خون، میکروب و ویروس چیست و چطور طبی که اساسش جهل است، می‌تواند امروز مورداستفاده قرار بگیرد.»
او معتقد است که ما از بنیاد و اساس با مفهوم علم مشکل داریم و کاربرد آن و تفکیک‌هایش را نمی‌دانیم. به نظر او ما تا وقتی فهم درستی از علم نداشته باشیم، نمی‌توانیم درباره مسائلی چون علوم انسانی اسلامی حرف بزنیم چون حرف‌زدن درباره آنها بی‌فایده است.