1394/6/22 ۱۰:۲۵
شهرستان اردبیل مرکز استانی به همین نام بوده و از سه بخش مرکزی، هیر و ثمرین و دو شهر اردبیل و هیر تشکیل شده است. اَردَبیل یکی از کلان شهرهای ایران است.واژۀ اردبيل واژه‌ای اوستایی است که از دو کلمه آرتا و ويل به معنی شهرمقدّس تشکیل شده است. این شهر در میان دشتی با همین نام در ارتفاع ۱۵۰۰متری از سطح دریا و در میان کوه‌های باغرو (تالش) و سبلان در شمال غرب فلات ایران در نزدیکی مرز جمهوری آذربایجان قرار گرفته و از سردترین شهرهای ایران محسوب می شودو با تبریز ۲۱۹ کیلومتر و با تهران ۵۷۸ کیلومتر فاصله دارد.زبان مردم اردبیل ترکی آذربایجانی است.مردم این شهر، شیعه دوازده‌امامی هستند و مسیحیان شهر در دهه‌های گذشته از آن مهاجرت کرده‌اند.
اردبیل از شهرهای کهن ایران است که در لوحه‌های گلی سومریان به صورت آرتا یا آراتتا ثبت شده‌است. همچنین اردبیل تمدنی ۳۰۰۰ ساله در حاشیه جاده ابریشم دارد که سابقه تاریخی و باستانی آن را کاروانسراهای بی نظیر به‌جهت نوع معماری و تجمیع هنرهای ظریف ایرانی بیان می‌کند. اردبيل در گذشته گذرگاه كاروان‌های تجاری و نظامی متعددی بوده که زمینه احداث كاروانسراها را فراهم کرده است. بسیاری از مؤلفان دوره اسلامی، بنای شهر اردبیل را به فیروز، پادشاه ساسانی نسبت می‌دهند و می‌نویسند که اردبیل به دستور این پادشاه، که در سده پنجم میلادی می‌زیست، ساخته شده‌است.فردوسی در شاهنامه بنای اردبیل را به پیروز ساسانی نسبت می‌دهد.این شهر در زمان حکومت بنی‌امیه مرکز حکومت آذربایجان و در زمان بنی‌عباس مرکز قیام بابک خرمدین بوده است. در سال ۶۱۸ هجری مورد حمله مغولان قرار گرفت.در دوران باستان نیز که ایران به چهار ولایت تقسیم شده بود اردبیل مرکز ولایت باختر شامل آذربایجان (از همدان و ساوه تا دربند در جنوب روسیه و ارمنستان فعلی) بوده‌است. اما در زمان تیموریان و صفویان، نهضت تشیع و جنبش‌های سیاسی ایران از این شهر برخاست. اردبیل در زمان صفویان آباد شد و به اوج اعتبار، عزت و عظمت خود رسید اما پس از انقراض این سلسله از رونق و اهمیت افتاد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در ۲۴ فروردین ۱۳۷۲ به مرکز استان تبدیل شد.
اردبیل، اولین شهر ایران از لحاظ لوله کشی آب شرب است. بر اساس آثار موجود تاریخ این لوله کشی به دوره صفوی باز می گردد.
اردبیل را می‌توان شهر حمام‌های تاریخی هم لقب داد.در این شهر هنوز تعداد قابل توجهی حمام سنتی،حداقل از جنبه معماری وجود دارد که گردشگران را به خود می‌خوانند.حمام های صفوی قرادگنک، حاج محسن، حاج شیخ، آقانقی، یعقوبیه، میرزاحبیب و قاجاری اوچ دکان، منصوریه، پیر و سرچشمه تنها تعدادی از این مجموعه هستند. در كنار این حمام‌ها خانه‌های قديمي ارشادي، رضازاده، منافزاده و پل‌هاي تاريخي ابراهيم‌آباد، سيد‌آباد، يعقوبيه و الماس خودنمايي کرده و در ايام مختلف سال پذيراي مسافران و گردشگران هستند. البته از این حمام‌ها و خانه ها و پل‌ها مهم تر ،بی شک مجموعه بقعه شيخ‌صفي‌الدين اردبيلي است که حتی ثبت جهانی نیز شده است. بقعه شيخ صفي‌الدين اردبيلي يكي از مجموعه‌هاي مجلل صفوي شناخته شده و آرامگاه اجداد و شهرياران و شاهزادگان صفوي است. بناهاي اين مجموعه كه از زيباترين اثرهاي تاريخي اسلامي ايران در عصر صفوي است شامل مقبره شيخ صفي‌الدين معروف به گنبد ا...ا...، آرامگاه محي‌‌الدين محمد، آرامگاه شاه اسماعيل اول، مسجد جنت‌سرا، عمارت چيني‌خانه، تالار دارالحفاظ، آثار مكشوفه معماري، صحن اصلي، حياط، محوطه شهيدگاه، حياط باغ و ... است. مجموعه بازار سرپوشيده اردبيل، مسجد جمعه متعلق به دوره سلجوقي، مسجد ميرزا علي‌اكبر مرحوم مربوط به دوره قاجار، امامزاده صالح (ع) و قيز امامزاداه‌سي (حليمه‌خاتون)، از دیگر دیدنی‌های تاریخی این شهر است. دریاچه درون شهری شورابیل و رودخانه بالیقلو چای نیز برترین زیبایی‌های طبیعی این شهر است. اردبيل در كنار زيبايي‌هاي طبيعي و تاريخي با غذاهاي محلي نظير کباب، آلبالو پلو، لپه خورشت، اوماج‌آشی، آش دوغ، سوتلی آش، یارما آشی، بزباش، پیچاق قیمه، دومه کباب، باستیرما پلو، ترشی‌قرمه، چیغیرتما، حلوای سیاه، حلوای زرد، خشیل، ساج‌ایچی، سوغان‌سو، قویماق، قیساوا، قیقاناق، کوفته، لونگی، هرا، خشيل، سبزي‌قورمه، سوان‌سو، قاتيق‌خوروشي، تاس كبابي، زنجبيل حالواسي و ... پذيراي مسافران و گردشگران است. در اردبيل موزه‌هاي متعددي در حال فعاليت هستند و اقداماتي نيز براي تاسيس برخي موزه‌هاي تخصصي انجام گرفته ، كه مي‌توان به موزه‌‌های تاریخ طبیعی، مردم‌شناسی، صنایع دستی، مفاخردینی،مفاخر، تخصصی باستان‌شناسی، سنگ وچینی که در محل بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی قرار دارند و موزه حيات وحش اشاره كرد. اردبیل همچنین به واسطه داشتن تاریخ کهن از شهرهای دارای صنایع دستی قوی در کشور محسوب می‌شود. قالی،گلیم،جاجيم،نمد،آبگینه،سفال وسرامیک سنتی،صنایع دستی چرمی،چوبی وحصیری و سنگی از جمله معروف‌ترین آثاری است که به دست زنان و مردان هنرمند اردبیلی خلق می‌شود.
آب‌نبات، تخمه آفتابگردان، حلوای سیاه، سرشیر، شیرینی‌های محلی، شكلات روسته، عسل طبیعی سبلان و البته آش دوغ مهم ترین سوغات اردبیل هستند که در این بین حلوای سیاه و آش دوغ آن شهرت جهانی دارد .
سرانجام اینکه شورای فرهنگ عمومی کشور،۴ مرداد سالروز تاسیس سلسله صفویه را به نام «روز ملی اردبیل» در تقویم تاریخ فرهنگی ایران ثبت کرده است.
روزنامه قانون
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید