به نسخه هاي فارسي توجه نمي شود

1385/6/4 ۰۳:۳۰

شيوه هاي نگهداري، مرمت، تصحيح و خريد و فروش نسخه هاي خطي با حضور کارشناسان و مسئولان اين حوزه در ميزگردي در خبرگزاري ميراث فرهنگي مورد بحث و بررسي قرار گرفت.

شيوه هاي نگهداري، مرمت، تصحيح و خريد و فروش نسخه هاي خطي با حضور کارشناسان و مسئولان اين حوزه در ميزگردي در خبرگزاري ميراث فرهنگي مورد بحث و بررسي قرار گرفت.
ميزگرد شيوه هاي نگهداري، مرمت و تصحيح نسخ خطي و راهکارهاي جلوگيري از قاچاق آنها با حضور "محمد علي احمدي ابهري" رئيس کتابخانه مجلس شوراي اسلامي، "احمد منزوي" مسئول و کارشناس ارشد بخش فهرست نويسي کتابهاي خطي؛ عکسي و طرح فهرست واره مرکز دايره المعارف بزرگ اسلامي،"عبدالله انوار" رئيس بخش خطي و فهرست نگار سازمان اسناد و کتابخانه ملي ايران، "محمدحسن سمسار" مديربخش هنر و معماري، ميراث دار و مولف مرکز دايره المعارف بزرگ اسلامي،"محمدحسين تسبيحي" کتابشناس؛ فهرست نگار و نسخه شناسي مرکز دايره المعارف بزرگ اسلامي و "احسان الله شکرالهي" مدير روابط عمومي کتابخانه مجلس شوراي اسلامي، روز دو شنبه 30 مردادماه در محل خبرگزاري ميراث فرهنگي برگزار شد.
حاضران در اين نشست با ارائه ديدگاهها و نقطه نظرات خود درباره شيوه هاي مرمت، تصحيح، فهرست نويسي، نسخه شناسي و آسيب زدايي نسخ خطي، مطالبي را ايراد، و راهکارهاي پيشنهادي و قانوني خود براي حفظ و نگهداري و جلوگيري از قاچاق نسخ خطي را ارائه دادند. ابتدا، "احمد منزوي" با انتقاد از بي اعتنايي و بي توجهي نسبت به نسخ خطي فارسي گفت:« متاسفانه به زبان فارسي و نسخه هاي فارسي توجهي نشده و زبان فارسي مظلوم واقع شده است و بيشتر توجهات به کتابها و نسخ عربي بوده است.»
سپس "عبدالله انوار" در تاييد سخنان منزوي اظهار داشت:« من هم عقيده دارم که به نسخ خطي فارسي ما کمتر توجه مي شود اين در حاليست که ما مباني قوي در متون تاليفاتي داريم. به نظر من يکي از عمده دلايل بي توجهي ما به نسخه هاي فارسي به خاطر آن است که نسخ قديمي غالبا" در اختيار اهل دين و علما بوده است و آنان بيشتر اين نسخه ها را مورد استفاده قرار داده اند.»
او به جمع آوري نسخ خطي موجود در منازل شخصي افراد انتقاد کرد و هر گونه اقدام در اين باره را به عنوان يکي از آسيبهاي جدي حفظ و نگهداري اين آثار برشمرد و سپس با ايراد مطالبي به ذکر تبعات نافرجام آن پرداخت.
رئيس بخش خطي و فهرست نگار بازنشسته سازمان اسناد و کتابخانه ملي ايران با تاکيد بر حفظ و نگهداري نسخ خطي متذکر شد:« به نظر من محافظت و مراقبت از نسخه هاي مهمتر از هر کار ديگري است، ما اول بايد بتوانيم اين نسخه ها را حفظ و نگهداري کنيم و بعد فهرست نويسي آنها مشغول شويم.»
"محمد حسن سمسار" از منظر يک متخصص موزه دار به بررسي وضعيت نسخه هاي خطي در ايران پرداخت و ديدگاه متفاوتي را در اين باره اظهار داشت. او گفت:« در حال حاضر، مسئله اساسي در کشور ما اين است که ما در حفظ آنچه که داريم توانا نيستيم. من معتقدم که اول ايرانيان بايد بياموزند که نسخه خطي را چگونه نگهدارند و اين موضوع هيچ ارتباطي به ساختمان، تجهيزات و امکانات مالي ندارد بلکهبه عشق و علاقه و اعتقاد ارتباط دارد.»
به گفته او، نسخه خطي، يک اثر علمي، فرهنگي و گاهي، هنري بسيار با ارزش و در عين حال ظريفترين اثر هنري است.
مديربخش هنر و معماري، ميراث دار و مولف مرکز دايره المعارف بزرگ اسلامي، دانش نگهداري نسخه هاي خطي را در مقايسه با ساير دانشها دشوارتر دانست و يادآور شد:« متاسفانه آگاهي و دانش ما در رشته نسخه هاي خطي از ساير دانشها در رشته هاي مختلف کمتر است اگر چه شرايط نگهداري نسخه هاي خطي در کشور بهبود يافته است.»
سپس "محمد علي احمدي ابهري" مطالبي را درباره وضعيت نسخ خطي موجود در کتابخانه ها به ويژه کتابخانه مجلس عنوان کرد و گفت:« در سالهاي گذشته عموما" شاهد آن بوده ايم که کتابخانه ها و مراکزي که گنجينه دار نسخه هاي خطي هستند، با خريد اين نسخه ها يا دريافت آنها به صورت اهدايي، توانسته اند تعداد زيادي از اين نسخه ها را به مجموعه خود اضافه کنند و کتابخانه مجلس هم در اين زمينه اهتمام داشته و در اين مجموعه خدماتي را ارائه داده است.»
به گفته او، درايران قبل از انقلاب به دليل نوع تفکر و گرايشي که به تجددگرايي وجود داشت، آنطور که بايد به نسخه هاي خطي توجه و اعتنايي نمي شد.
او در بحث مقايسه وضعيت نسخ خطي در قبل از انقلاب و بعد از انقلاب گفت:« پيش از انقلاب با توجه به تفکر حاکم در آن زمان نظام، دولت و حکومت توجه زيادي به نسخه هاي خطي نداشت و از آنها به خوبي نگهداري نمي شد در حالي که بعد از انقلاب، کارهاي فراواني در زمينه حفاظت بهتر از نسخه هاي خطي صورت گرفته است.»
او، رقم ارائه شده درباره نسخه هاي خطي ايران را يک رقم تقريبي دانست و گفت:« رقمي که درباره نسخه هاي خطي در کتابخانه هاي بزرگ کشور ثبت شده است، رقمي در حدود 170 هزار است. با توجه به اينکه در بسياري از خانواده هاي ايراني، نسخ خطي در قالب مجموعه هاي بسيار بزرگي موجود بوده است، نسخه هاي خطي موجود در ايران را رقمي معادل 300 هزار نسخه خطي تخمين زده اند.»
"محمد حسين تسبيحي" نيز تاريخ، خط، کاغذ، رنگ، گل و بوته نگاري و تصاوير موجود در نسخه هاي خطي را شناسه و معرف قدمت اين نسخه ها دانست.
سپس "احسان الله شکرالهي" به عنوان ختم جلسه پيام استاد "عبدالحسين حائري"؛ فهرست نگار و نسخه پژوه را قرائت کرد. دربخشي از اين پيام آمده است:« اگر بخواهم بدون پرده پوشي و مصلحت انديشي به واقعيت تلخ اين وادي بپردازم بايد صراحتا" عرض کنم که از ميان انبوه عواملي که مي تواند به عنوان عنصر آسيب رسان به نسخه هاي خطي تلقي شود، بزرگترين و مهمترين آنها، آسيب انساني است. از فرايند استنساخ نسخ که نطفه آغاز نشر توليدات علمي و ادبي است تا مرحله استفاده از آثار دستنويس هيچ عاملي از عوامل فيزيکي، شيميايي، ميکربي و حيواني به اندازه عامل انساني نتوانسته است نسخه هاي خطي را دچار خدشه و خرابي و خمول کند.
اگر ديروز مستنسخ بي دقت يا مغرض با تصحيف کلمات و تغيير عبارات اثر را از اصل دگرگون مي کرد امروز کتابدار نابلد، نسخه هاي نفيس را بي ارزش و نسخه هاي کم اهميت را مهم مي نگارد و در فرايند فراهم آوري آنها از عرضه کنندگان نسخ، سلب اعتماد مي کند تا بسياري از نفايس ميراث مکتوب سراز ناکجا آباد درآورد. »(منبع :میراث فرهنگی)