1403/12/20 ۱۲:۲۰
کتاب «تاریخ سامانیان» با تکیه بر آخرین مطالعات و پژوهش‌های علمی، به بررسی جنبه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و علمی این دوره پرداخته و نقش سامانیان را در احیای فرهنگ ایرانی و تحولات اندیشه اسلامی تحلیل می‌کند.
«با سقوط طاهریان حلقه ارتباط رسمی میان آل سامان و عباسیان برداشته شده و نصر اول از جانب معتمد عباسی منشور امارت بر ماوراء النهر را مستقیماً توسط سفیری دریافت کرد تاریخ سیستان ۱۳۶۶ (۲۲۸ این در حالی است که خلافت عباسی از آغاز قرن سوم هجری دچار تزلزل و ضعف شده و با نزدیک شدن به نیمه قرن سوم هجری، عوارض آن به تدریج ظاهر می‌شد. خلافت مواجه با برپایی مخالفت‌های گسترده و عظیم علیه خود شد سربرداشتن یعقوب لیث صفاری و تهدید بغداد ظهور علویان شیعی در طبرستان به رهبری داعی کبیر و سربرداشتن نهضت صاحب الزنج و شورشهای دیگری که در اطراف و اکناف قلمروی عباسیان پیدا شد، همگی نشان دهنده ناتوانی خلفا و ضعف روز افزون دستگاه خلافت بود.
بنابراین در چنین مقتضیاتی هنگامی که سامانیان در منطقه ماوراء النهر، اظهار فرمانبرداری و اطاعت می‌کردند خلفا آن را به فال نیک گرفتند و به مناسبات پردامنه‌تری مبادرت کردند. در چنین موقعیتی آنچه عباسیان بدان نیاز داشتند نه پرداخت خراج و یا ارسال مالیات نبود بلکه اظهار انقیاد و تبعیت و مقابله با دشمنان از سوی سامانیان بود سامانیان نیز که دارای وجهه اجتماعی و سیاسی لازم در منطقه بودند از این مناسبات به دلیل کسب مشروعیت مذهبی از ناحیه خلفای عباسی استقبال کردند.»
آنچه بازگو شد بخشی از کتاب «تاریخ سامانیان؛ عصر رنسانس ایرانی اسلامی مناسبات خارجی، فرهنگ و سیاست در حکومت سامانیان» نوشته جواد هروی است که در دو مجلد سامان یافته است. مجموعه دو جلدی تاریخ سامانیان پژوهشی جامع و مستند درباره تاریخ، فرهنگ و تمدن سامانیان در قرون سوم و چهارم هجری است. این مجموعه با تکیه بر آخرین مطالعات و پژوهش‌های علمی، به بررسی جنبه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و علمی این دوره پرداخته و نقش سامانیان را در احیای فرهنگ ایرانی و تحولات اندیشه اسلامی تحلیل می‌کند.
نقش سامانیان در ایجاد یکی از درخشان‌ترین دوره‌های تاریخ ایران و اسلام
جلد نخست این مجموعه، به بررسی زمینه‌های تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی دولت سامانیان در خراسان بزرگ اختصاص دارد. جواد هروی در این جلد، ساختار سیاسی و نظامی سامانیان را تحلیل کرده و نشان می‌دهد که چگونه این سلسله با احیای فرهنگ ایران باستان و ایجاد فضای آزاداندیشی، زمینه‌ساز تحولات فکری و فرهنگی در جامعه ایرانی شد. همچنین، تعاملات و مناسبات سامانیان با قدرت‌های هم‌جوار و تأثیر آن‌ها بر گسترش نفوذ این دولت در منطقه به‌طور دقیق بررسی شده است.
جلد دوم این مجموعه، مجموعه‌ای از مقالات و پژوهش‌های ارائه‌شده در کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی و مجلات علمی معتبر است که به تحلیل عمیق‌تر جنبه‌های مختلف دولت سامانیان می‌پردازد. این جلد شامل بررسی سیاست خارجی سامانیان و تعاملات آن‌ها با کشورهای هم‌جوار، تحلیل شخصیت‌های برجسته عصر طلایی ایران مانند فردوسی، خیام، جرجانی و ابن‌سینا و همچنین بررسی رنسانس فکری و علمی دوران سامانیان است. نویسنده در این جلد تلاش کرده است تا با پژوهشی مستند و انتقادی، نقش سامانیان را در ایجاد یکی از درخشان‌ترین دوره‌های تاریخ ایران و اسلام برجسته سازد.
بخش نخست: زمینه‌های تاریخی و سیاسی دولت سامانیان
کتاب در سه بخش تنظیم شده است. بخش نخست به بررسی زمینه‌های تاریخی و سیاسی دولت سامانیان پرداخته و شامل ۹ زیربخش است. سامانیان احیاگر تمدن یونان، فرهنگ اسلامی و آغازگر رنسانس اروپا، استقلال و خیزش نواندیشانه در عصر سامانیان، آزاداندیشی در محیط‌های علمی عصر سامانیان، خراسان بزرگ در روزگار سامانیان، شیوه‌های زمامداری دولت سامانی، عوامل سیاسی فروپاشی دولت سامانیان و واکاوی رویکرد تاریخ‌پژوهان معاصر تاجیکستان به سامانیان در بخش نخست کتاب بررسی شده است.
بخش دوم: دولت سامانیان در عرصه سیاست خارجی
بخش دوم نیز به مناسبات همجواری و سیاست خارجی پرداخته و به دولت سامانیان در عرصه سیاست خارجی، آل سامان و مناسبات با خلافت عباسیان، آل عراق حاکمان تابع سامانیان بر خوارزم، آل ساج بررسی مناسبات با عباسیان و چالش با سامانیان، آل افراسیاب قراخانیان و هجوم به بخارا و سقوط سامانیان، آل زیار از سربازی سامانیان تا سلطنت طبرستان، خلیج فارس و تحولات قرن چهارم هجری و سامانیان و نیم قرن حاکمیت بر قزوین در بخش دوم کتاب آمده است.
بخش سوم: پیشگامان عصر طلایی فرهنگ و تمدن ایران
پیشگامان عصر طلایی فرهنگ و تمدن ایران نام بخش سوم کتاب است. مولف در این بخش به حکیم رودکی و نقد تاریخی، ادبی و جغرافیایی حکایت بوی جوی مولیان، حکیم ابوالقاسم فردوسی و تبلور عصر سامانیان در شاهنامه، حکیم جرجانی پیشگام انتقال طب ایرانی عصر سامانیان، حکیم عمر خیام نیشابوری و میراث سامانیان، حکیم ابوعلی سینا و رنسانس ایرانی اسلامی و نهضت شگفت‌انگیز تولید علم در عصر سامانیان پرداخته است. پایان‌بخش کتاب نیز منابع آمده است.
بخش‌های سه‌گانه کتاب، متناسب با موضوعات تاریخی، فرهنگی، مناسبات همجواری و متمرکز بر آخرین مطالعات پیرامون روزگار، قلمرو خاندان آل سامان در قرون سوم و چهارم هجری تهیه شده است. این مجموعه گفتارهای تاریخی در کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی و نوشتارهای انتشار یافته در مجلات علمی و پژوهشی و معتبر کشور است که پیرامون دولت سامانیان در طی سی سال گذشته تدوین و منتشر شده است.
انتشار کتاب «ایران در زمان سامانیان» در سی سال گذشته
جواد هروی درباره کتاب «ایران در زمان سامانیان» می‌گوید که سی سال از انتشار این کتاب گذشته است و این کتاب نتیجه سال‌ها مطالعه و پژوهشدیگر باره پیرامون عصر سامانیان است.
کتاب «ایران در زمان سامانیان» با مقدمه اسماعیل رضوانی سی سال پیش منتشر شد. در این کتاب از ابتدای کار سامانیان سخن رفته است، از این رو سعی شده تنها به خیزش قدرت‌یابی نخستین، دودمان سامانیان پرداخته شود. در فصل اول این کتاب مولف در باب گذشته این خاندان به بررسی کوتاه در عین حال جامعی پرداخته است، تا بدین وسیله کاملاً از ریشه اجدادی و نیاکان این خاندان، بر اساس داده‌های تاریخی اطلاعاتی به دست آورده باشد. فصل دوم کتاب به نخستین تکاپوهای سامانیان برای کسب قدرت می‌پردازد.
فصل سوم به تاسیس دولت سامانیان توسط امیراسماعیل سامانی پرداخته و فصل چهارم عصر تنش‌زدائی سیاسی-نظامی و پیکار سامانیان با صفاریان، و پیروزی سامانیان بر علویان طبرستان است. در فصل پنجم به نگرش بر کردار و فضایل امیراسماعیل، موجودیت وزرا در این دوره، ضرب سکه پرداخته شده است. فصل ششم دوران فرمانروایی احمد بن اسماعیل، استیلا بر سیستان، استقرار در حکومت و جایگاه آل سامان در تاریخ ایران است و فصل هفتم به ارتباط سامانیان با دستگاه خلافت عباسی می‌پردازد. فصل هشتم نیز نگاهی بر تاریخ و جغرافیای ماوراء النهر دارد و فصل نهم بررسی و شناخت منابع و ماخذ است.
دکتر جواد هروی، دانش‌آموخته و دانشیار تاریخ، با تألیف این مجموعه، تصویری دقیق و جامع از دوران سامانیان ارائه کرده است. این اثر برای دانشجویان تاریخ، پژوهشگران فرهنگ و تمدن اسلامی و علاقه‌مندان به تاریخ ایران منبعی ارزشمند محسوب می‌شود و به‌ویژه برای کسانی که به بررسی تأثیرات فرهنگی، علمی و سیاسی این دوره علاقه دارند، بسیار مناسب است.
کتاب «تاریخ سامانیان» نوشته جواد هروی در ۴۳۷ صفحه و قیمت ۴۴۰ هزار تومان از سوی انتشارات امیرکبیر منتشر شده است.
منبع: ایبنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید