چه کسی فیلسوف اول است؟

1403/12/7 ۱۳:۲۴

پیتر آدامسون، استادِ فلسفۀ اسلامی در دانشگاه ماکسیملیانِ مونیخ گفت: کندی نخستین شخصی بود که آثارِ فلسفیِ خود را براساسِ منابع یونانی به‌زبانِ عربی نوشت و به‌ویژه در دو قرنِ اولِ پس از حیاتش در میانِ متفکرانی چون سرخسی و بسیاری دیگر که اندیشه‌های یونانی را با مطالب اسلامی تلفیق می‌کردند، چون عامری و مسکویه، اهمیت و تاثیرِ بسزایی داشت.

امیرعلی مالکی: یتر آدامسون، استادِ فلسفۀ اسلامی در دانشگاه ماکسیملیانِ مونیخ دربارۀ چگونگیِ نگارشِ کتابِ خود «کندی» گفت: شروع این پروژه برای من مصادف بود با نگارشِ رسالۀ دکتری‌ام دربارۀ ترجمۀ رسالۀ «اثولوجیا» از فلوطین به زبانِ عربی که در آن زمان تحت‌نظرِ مترجمانی که بررویِ کندی پژوهش می‌کردند، درحالِ تکمیل بود. به همین علت، توجه من با قرارگیری در این فضا تماماً به‌سمتِ کندی کشیده شد. البته بعد از گذشت سال‌هایِ طولانی از این واقعه، همچنان باور دارم که او متفکر بسیار مهمی بوده و نمادِ فرهنگی پویا و نوآور در برخورد با اندیشه‌های فرهنگی دیگر است.

او در ادامه به تاثیرِ کندی بر تفکرِ غرب پرداخت: برخی از آثارِ او در طیِ سالیان به‌زبانِ لاتین ترجمه شدند، به‌ویژه نوشته‌های او در زمینۀ علومِ مختلف (برای مثال، در زمینۀ نورشناسی و اختربینی). بااین‌حال بسیاری از آثار کندی از چشمِ اهل‌غرب دور مانده است. البته، از دیگر نوشته‌های کندی چیزی جز یک نسخۀ خطی به زبانِ عربی که در استانبول نگه‌داری می‌شود، باقی نمانده است.

سپس، آدامسون با توجه به اثرگذاریِ کندی در تاریخ به اهمیت او در کنارِ فارابی پرداخت: کندی نخستین شخصی بود که آثارِ فلسفیِ خود را براساسِ منابع یونانی به‌زبانِ عربی نوشت و به‌ویژه در دو قرنِ اولِ پس از حیاتش در میانِ متفکرانی چون سرخسی و بسیاری دیگر که اندیشه‌های یونانی را با مطالب اسلامی تلفیق می‌کردند، چون عامری و مسکویه، اهمیت و تاثیرِ بسزایی داشت. ازسوی‌دیگر، فارابی به‌عنوانِ یک فیلسوف، در درازمدت نقشِ کلیدی‌ای را بازی کرد، چراکه در تفکرِ اندیشه‌ورزانی چون ابن میمون، ابن رشد و ابن سینا، توانسته بود از خود ردپایِ آشکار و مستحکمی را به‌جای بگذارد. به همین علت، این دو فیلسوفِ اسلامی در کنار یکدیگر، هرکدام بخش‌هایی از تاریخِ فلسفه را به دوش می‌کشند.

این استادِ فلسفه در انتها به اهمیتِ مطالعۀ کندی در جهانِ معاصر پرداخت: ما نمی‌توانیم تاریخِ فلسفه در اروپا یا جهانِ اسلام را بدون اطلاع از آنچه در دوران کلاسیک رخ داده است، درک کنیم. همچنین من باور ندارم که بزرگ‌ترین فلاسفه، از افلاطون گرفته تا ارسطو و کانت، برآمده از سنت و فرهنگِ اروپایی باشند. بسیاری از اندیشمندانِ جهان اسلام چون ابن‌سینا و کندی به‌اندازۀ بزرگ‌ترین فیلسوفانِ جهان درخشان و مهم هستند. در انتها، بسیاری از ایده‌هایی که در میانِ این متفکران می‌بینیم می‌بایست جالب و مهم در نگاه پژوهشگرانِ فلسفه به نظر بیایند، خواه دربارۀ برهان وجود خدا باشد یا اخلاقیات.

گفتنی است کتاب «کندی متفکر بزرگ سده‌های میانه» یکی از آثار اندیشمند و فیلسوف انگلیسی-آلمانی تبار، پیتر آدامسون، استاد فلسفه باستان و سده های میانه، به خصوص فلسفه اسلامی، است که به همت حسنِ جعفری ترجمه شده است. پیتر اسکات آدامسون (متولد ۱۰ آگوست ۱۹۷۲) استاد فلسفه باستان فلسفه اسلامی در دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ و همچنین استاد فلسفه باستان و قرون وسطی در کالج کینگ لندن است. جدا از مقالات، تک‌نگاری‌ها و کتاب‌های ویرایش شده، وی به‌دلیل میزبانی پادکست هفتگی «تاریخ فلسفه بدون هیچ شکاف» مشهور است، که همچنین به یک مجموعه کتاب تبدیل شده است و از ۲۵ میلیون بارگیری تا سال ۲۰۱۹ فراتر رفته است. پادکست ۳۵۰ مورد را پشت سر گذاشته است: اپیزودهایی از فلسفه پیش سقراطی تا فلسفه رنسانس و همچنین مجموعه های ویژه فلسفه هند (با نویسنده مشترک Jonardon Ganeri) ، فلسفه آفریقایی / آفریقایی (با نویسنده Chike Jeffers) و فلسفه چینی (برنامه ریزی شده با همکاری نویسنده کارین لای).

منبع: ایبنا