1403/8/12 ۰۸:۳۵
هزاره نخست پیش از میلاد در گستره مهمی از جغرافیای پُرچین و شکن تاریخ و فرهنگ بشری ما به‌ویژه جغرافیای تاریخ و فرهنگ ایران‌زمین و جوامع مدیترانه شرقی، چنین هزاره‌ای است. هزاره خیزش‌های مدنی، معنوی، فکری، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی عظیم و سرنوشت‌ساز.
تاریخ، فرهنگ، جامعه و جهان بشری، تاریخ خیزش‌ها و ریزش‌هاست؛ خیزش‌ها و ریزش‌ها در اندیشه و خرد و آگاهی انسان. تاریخ و سرگذشت خیزش‌ها و ریزش‌هایی که هر بار و هراز‌گاه که از زیرلایه‌های ارض وجود آدمی و از نهانگاه‌های اندیشه و خرد او خروج کرده‌اند و سر از نقطه‌ها و مرزها و منطقه‌های عزیمت و افتتاح و گشودگی‌های عظیم در تاریخ برکشیده‌اند، چهره فرهنگ و زندگی جامعه و جهان بشری ما را دگرگون کرده‌اند.
در منطقه‌های شرقی جامعه و جهان ایرانی زرتشت پیامبر، با قامتی بلند در طلوع‌گاه حیات مدنی و معنوی و خرد و نقطه عزیمت و افتتاح و گشودگی تاریخ نبوی ایرانیان ایستاده است. در میانه همین هزاره، در منطقه‌های غربی مردمان همین سرزمین و جغرافیای تاریخی، کوروش، شهریار نامدار ایرانی، در طلوع‌گاه و نقطه عزیمت و حرکت و افتتاح و گشودگی تاریخ سیاسی و مدنی ایرانیان چونان دولت-ملتی نوبنیاد ایستاده است.
جایگاه و موقعیت و مقام کوروش در میانه آن هزاره مهم، تعیین‌کننده و سرنوشت‌ساز در طلوع‌گاه تاریخ ایرانیان و پیامدهای عظیم سپسین آن، فروکاستن به شهریاری نامدار و سرداری هوشمند و توانا، هم ستم بزرگی است به او، هم به ایرانیان.
کوروش و سلسله به‌هم‌پیوسته و شرایط درهم‌تنیده عصری که او در آن می‌زیست، عصر خیزشی عظیم در اندیشه، خرد و آگاهی تاریخ ایرانیان بود. شهریار نامدار ایرانی، خود، معمار و مصداق چنین خیزشی در اندیشه، خِرَد و آگاهی سیاسی و مدنی و معنوی ایرانیان بود. این‌چنین، ایران در طلوع‌گاه تاریخ سیاسی و مدنی و معنوی‌اش چونان دولت-ملتی نوبنیاد در مقیاس جهانی آن زمان بر صحنه آمد.
حافظه تاریخی و فردی و جمعی جامعه و جهان بشری ما محدودیت‌های خاص خود را دارد. هر آنچه در تاریخ و جغرافیای تاریخی جامعه و جهان بشری ما اتفاق می‌افتد، نمی‌تواند به خاطر بسپارد. نمی‌تواند تداعی‌شان کند؛ اما رخدادهای بزرگ، خیزش‌ها و ریزش‌های عظیمی که هر بار در تاریخ افق گشوده است و اتفاق افتاده است و چهره تاریخ، فرهنگ و زندگی ما را تغییر داده و دگرگون کرده‌اند، به خاطر داشته و هر بار در بزنگاه‌ها و منطقه‌ها و برهه‌های مرزی تاریخ به بازخوانی، نقد و سنجش‌گری‌شان فراخوانده است.
و هیچ بازخوانی و هیچ نقد و سنجش‌گری و تفسیر تاریخی در عدم و در برهوت اتفاق نمی‌افتد. در روشن‌گاه پرسش‌های فکری و فلسفی و علمی و با دست و دامنی گشوده به سوی و به مدد کشف منابع موثق‌تر و قابل اعتمادتر اتفاق می‌افتد.
فلسفه، حکمت و خرد نشستی که به نام شهریار نامدار ایرانی آذین بسته است و اینک زیر سقف موزه ملی ایران برگزار می‌شود، در همین قاب و قامت و چارچوب، موجه و مقبول است و توجیه‌پذیر. تاریخ، فرهنگ، جامعه و جهان ایرانی، تاریخ، فرهنگ، جامعه و جهان خیزش‌ها و ریزش‌های بزرگ و بازخوانی‌های عظیم و سرنوشت‌ساز تاریخی است، این‌چنین توانسته است استمرار یابد. این‌چنین توانسته است در زمینه خیزش‌ها و ریزش‌های فکری و مدنی و معنوی و بازخوانی‌های تاریخی و سنجش‌گری‌های هوشمندانه به حیاتش ادامه دهد و از کوره‌پیچ‌ها و پرتگاه‌های هلاکت‌بار تاریخ به سلامت هرچند پر‌هزینه و گاه سخت سوگ‌ناک عبور کند و بگذرد و بگریزد.
فردوسی و شهاب‌الدین سهروردی از مصادیق و چهره‌های شاخص و برجسته و فرزانه چنین بازخوانی‌ها یا به مفهوم دقیق‌تر بازفراخوانی‌های ژرف و ریشه‌ای و ریشه‌کاوانه در تاریخ فکر و فرهنگ و خرد ما ایرانیان هستند.
و ما همچنان وامدار و میراث‌دار و میراث‌بان آن بازخوانی‌های ژرف و ریشه‌کاو و ریشه‌یاب و سرچشمه‌ای و سرنوشت‌ساز تاریخی در بزنگاه‌های خطرخیز تاریخ هستیم.
شهریار نامدار ایرانی، کوروش، خود در صف مقدم چنین بازخوانی و افق‌گشایی تاریخی و سیاسی و مدنی ایستاده است. گزنفون، مورخ هلنی، آنچه در وصف کوروش و نامه زندگی و نحوه شهریاری او نوشت، در وصف پریکلس و روزگار زرینش ننوشت. هندسه و مهندسی و فضای معماری روزگار هخامنشی به‌ویژه معماری تخت جمشید تصویری از، هم گشودگی تاریخی، هم حرکت و عزیمت به سوی افتتاح تاریخ سیاسی و مدنی و معنوی ایرانیانی در روشن‌گاه خرد و حکمت ایرانی بود.
منبع: روزنامه شرق
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید