آیت‌الله موسوی بجنوردی: اجتهاد نو به مجتهدان شجاع نیاز دارد

1393/7/5 ۰۹:۵۹

صحبت از اجتهاد نو در فقه شیعه بسیار است اما به نظر می‌رسد این امر برخلاف ظرفیت‌های موجود شتاب چندانی در رشد خود نداشته است. خبرگزاری شفقنا این موضوع و ایرادات فقهی به برخی قوانین را با آیت‌الله موسوی بجنوردی در میان گذاشته است. آیت‌الله موسوی بجنوردی كه اجتهاد شیعی را مدرن می‌داند، تاكید می‌كند كه باید یك بازنگری در اجتهاد صورت بگیرد و آن عده از نخبگان فقها كه در حد اجتهاد هستند باید موارد بسیاری را با عینك دیگری نگاه كنند. موسوی بجنوردی، تعبدگرایی محض را مانعی برای رشد اجتهادی كه یكی از منابع آن عقل است می‌داند و معتقد است: اجتهاد شیعی درست، مدرنیته است

صحبت از اجتهاد نو در فقه شیعه بسیار است اما به نظر می‌رسد این امر برخلاف ظرفیت‌های موجود شتاب چندانی در رشد خود نداشته است. خبرگزاری شفقنا این موضوع و ایرادات فقهی به برخی قوانین را با آیت‌الله موسوی بجنوردی در میان گذاشته است. آیت‌الله موسوی بجنوردی كه اجتهاد شیعی را مدرن می‌داند، تاكید می‌كند كه باید یك بازنگری در اجتهاد صورت بگیرد و آن عده از نخبگان فقها كه در حد اجتهاد هستند باید موارد بسیاری را با عینك دیگری نگاه كنند. موسوی بجنوردی، تعبدگرایی محض را مانعی برای رشد اجتهادی كه یكی از منابع آن عقل است می‌داند و معتقد است: اجتهاد شیعی درست، مدرنیته است اما متاسفانه پیروان این معنا در اقلیت هستند و اكثرا تعبد محض دارند. او می‌گوید: آنها جرات اینكه نگرشی ماورای این مسائل داشته باشند، ندارند. با اجتهاد شیعی مدرنیته می‌توان دنیا را اداره كرد. آیت‌الله موسوی بجنوردی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به این نكته كه در مسیر اجتهاد نو و بازنگری در فقه كم كار شده است، گفت: واقعا نیاز است یك عده از نخبگان فقها كه در حد اجتهاد هستند، در ابعاد مختلف این موضوعات بحث كنند و به خصوص با توجه به گفته حضرت امام (ره) كه عنصر زمان و مكان در اجتهاد دخالت دارد، یك بازنگری در اجتهاد صورت بگیرد. این سخن را باید همیشه نصب‌العین قرار داد. عنصر زمان و مكان تاثیر فراوانی در اجتهاد مجتهد دارد و موارد بسیاری را باید با عینك دیگری نگاه كرد. اگر جامعه مدرن است و امروز رشد اسلام در مدرن بودن جامعه است، فقیه باید طوری نگاه كند كه آن نگاه و قوانین موجب تقویت اسلام و گرایش بیشتر مردم به اسلام شود. این نیاز دارد و متاسفانه نشده است. من این را یك خلأ می‌بینم. خدا امام (ره) را رحمت كند، ایشان این كار را آغاز كرد و گفت كه عنصر زمان و مكان در اجتهاد دخالت دارد. این حرف بسیار نو و بزرگی بود كه مجتهد خود را از عنصر زمان و مكان جدا نكند، نباید چشمان خود را ببندد و بنشیند نظر بدهد بلكه باید زمان و مكان را در نظر بگیرد. به گفته آیت‌الله بجنوردی «از امتیازات فقه شیعی این است كه دارای اجتهاد است. اجتهاد یعنی چه؟ یعنی فقیه به یك مساله، تعبد نمی‌كند و راه برای او باز است. در اینجا حكم عقل مطرح است، چراكه عقل یكی از منابع فقه شیعه به شمار می‌رود و بسیار مهم است. فرد وقتی می‌خواهد معنای دریافتی خود را از سنت و بنای عقلا با جوامع تطبیق دهد، نگرش‌های خاصی پیدا می‌كند یعنی این امتیاز در فقه شیعی وجود دارد كه همیشه اجتهادی زنده دارد. این اجتهاد، مرده نیست كه گفته شود دیگر تمام شد. خیر! اجتهاد در كتاب و سنت و تلاش برای فهم از آنها همیشه هست. اجتهاد وقتی زنده است كه عنصر زمان، مكان، جوامع بشری و رشد عقلانی جامعه را در نظر بگیرند. عقیده من این است كه اجتهاد شیعه، مدرنیته است». استاد حوزه علمیه در بخش دیگری از صحبت‌هایش به اشاره به این نكته كه امروز واقعا دهكده جهانی است و دنیا یكی شده است، گفت: دنیا وحدتی از حیث اندیشه پیدا كرده است. بنده امروز از همین جا می‌توانم تمام مسائل مهم دنیا را نظاره كنم.

روزنامه اعتماد