وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم بزرگداشت زنده یاد استاد ایرج افشار: ما ساده می نشینیم و صحبت می کنیم اما مرحوم ایرج افشار چه رنج ها کشید تا توانست این همه آثار را به جا بگذارد

1390/3/10 ۰۴:۳۰

ایرج افشار یک ایران نورد و یک ایرانشناس بود و توانست فرهنگ و آداب و سنن ایران را به جهان عرضه کند. نمونۀ آن کتاب ارزشمندی است که دربارۀ کاغذ نوشته است... افشار یک فردوسی شناس بزرگ است و کتاب شاهنامه از دستنویس تا متن نمونه ای از سخت کوشی و پرکاری ایشان است

ایرج افشار یک ایران نورد و یک ایرانشناس بود و توانست فرهنگ و آداب و سنن ایران را به جهان عرضه کند. نمونۀ آن کتاب ارزشمندی است که دربارۀ کاغذ نوشته است... افشار یک فردوسی شناس بزرگ است و کتاب شاهنامه از دستنویس تا متن نمونه ای از سخت کوشی و پرکاری ایشان است
در آیین گشایش مراسم بزرگداشت زنده یاد استاد ایرج افشار، دکتر سید محمد حسینی- وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی- در مورد شخصیت و آثار استاد به سخنرانی پرداختند. دکتر حسینی پس از تشکر و قدردانی از دست‏اندرکاران این همایش، دکتر اکبر ایرانی- مدیرعامل مرکز پژوهشی میراث مکتوب و دکتر غلامحسین کریمی‏دوستان، رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی، در وصف وجود پربرکت استاد ایرج افشار سخن را با ابیاتی از سنایی آغاز کرد و در ادامه چنین گفت: ما ساده می نشینیم و صحبت می کنیم اما مرحوم ایرج افشار چه رنج ها کشید تا توانست این همه آثار را به جا بگذارد. قریب 300 کتاب و هزاران مقاله، 3000 مقاله و یادداشت و هزار نکته نغز و دیگر اسنادی که از ایشان به جا مانده است. او بیش از 30000 کتاب به دایره المعارف اسلامی اهدا کرد.
ایرج افشار یک ایران نورد ایران شناس
ایرج افشار تنها در لابه لای کتاب ها نبود، او یک ایران شناس فوق العاده و برجسته بود، چون شهر به شهر و روستا به روستا حرکت کرد، با مردم نشست، صمیمی شد و با آنها سخن گفت و از آنها سوال می کرد و دقیق موارد را بررسی می کرد و صحت و سقم آن را می سنجید. وی ایران را درنوردید، یک ایران نورد و یک ایرانشناس بود و توانست فرهنگ و آداب و سنن ایران را به جهان عرضه کند. نمونۀ آن کتاب ارزشمندی است که دربارۀ کاغذ نوشته است. شاید عده ای بگویند اینها برای چیست؟ اما فردی که دقیق و ظریف و ریزبین است از هر نکته ای و موضوعی استفاده می کند برای معرفی فرهنگ و مردم ایران که این مردم در بهره مندی از کاغذ بیش از دیگران و پیش از دیگران در این عرصه بودند. این کارها زحمات فراوانی می خواست به هر صورت من به عنوان یک مسئول در خدمت شخصیت های بزرگ علمی و جامعۀ علمی و شخصیتهایی که در مسیر پیشرفت این جامعه حرکت کردند، هستم.
دکتر حسینی با تقدیر از برگزاری همایش ها و بزرگداشت های مختلف در سراسر ایران در تجلیل از بزرگان و اندیشمندان ایرانی ، این بزرگداشت ها را در رشد و شناسایی فرهنگ ایرانی بسیار مفید و مؤثر دانست.
وی استاد ایرج افشار را عالم و عالم شناس ، مورخ و معرف چهره های بزرگ تاریخ ایران، نادر و نادره شناس دانست.
دکتر حسینی سپس با اشاره به برخی ابعاد شخصیت استاد افشار گفت: برخی در رشتۀ خاصی تخصص دارند و متخصص هستند و در همان رشته صاحب نظر هستند و ایده های بزرگی را مطرح می کنند و به جامعه خدمت می نمایند. این ویژگی را استاد افشار دارا بود اما در عین حال یک شخصیت جامعی بود و تنها در یک رشته کار نمی کرد و شخصیت ذوابعادی داشت. و این یک هنر استاد افشار بود که در هر فنی که وارد شد بسیار عمیق و ژرف نگر بود و بحث های بسیار جدی مطرح می نمود.
وزیر ارشاد، استاد افشار را یک فردوسی شناس بزرگ دانست و با معرفی کتاب شاهنامه از دستنویس تا متن که شامل بیش از 6000 مدخل در معرفی مقالات و کتب مرتبط با شاهنامه است، این کتاب را نمونه ای از سخت کوشی و پرکاری ایشان دانست.
وی افشار را شخصیتی ارزشمند، پرکار و تندکار دانست. وی افزود: اندیشمندنی که تندکار هستند غالباً صحت و دقت در کارشان ندارند اما ایرج افشار هم کار فراوان انجام می داد و هم دقت داشت.
استاد ابراهیم پاریزی در مورد استاد افشار خاطره ای را ذکر کردند که وقتی به عیادت ایشان رفتند، روزهای پایانی عمر استاد بود فرم های غلط گیری در کنار بستر استاد بود. این مصداق ز گهواره تا گور دانش بجوی است.
به تعبیر خود استاد افشار :
تا ساعت آخری که جان یار من است خدمت به تو کردن ای وطن کار من است
قرض است که قرض خود ادا باید کرد من مدیونم وطن طلبکار من است
وی افزود: شخصیت وارسته ای چون افشار علی رغم این همه کار و زحمت خودش را بدهکار وطن می داند و هیچ موقع زبان به گله و شکایت نمی گشاید برخلاف عده ای که تا اندکی از لحاظ درجۀ علمی بالا می روند همه را مدیون خویش می دانند.
دکتر سید محمد حسینی، این امور را درسهای بزرگی برای همگان و علی الخصوص جوانان دانست که می خواهند در این مسیر گام بردارند. ایشان یکی دیگر از ویژگی های استاد افشار را توفیق در شاگردپروری دانست. صبر و بردباری و شکیبایی در تربیت دانشجویان و کاروان علم و پاسخگویی پرسشهای ایشان با سعۀ صدر و علاقه مندی از دیگر خصوصیات بارز استاد افشار بود. استاد قفل علمی نداشت و مطالبی که داشت مثل یک چشمه جاری بود و در خودش نگه نمی داشت. بسیاری از پایان نامه ها و تحقیقات با رهنمایی های استاد افشار بود و این بسیار مهم است که انسان هم قدر گذشتگان را بداند و هم دست جوانان را بگیرد و آنها را مرحله به مرحله حمایت و هدایت کند تا آنها در آینده ادامه دهندۀ این راه باشند.
وزیر ارشاد افزود: تک تک اعضای جامعه باید با رنج و مرارت و زحمت تلاش کنند تا کشور بتواند عقب ماندگی های دورۀ پادشاهان قجر و پهلوی را به سرعت جبران کند. وی اضافه کرد: اگر همه دست به دست هم دهند قطعا ما می توانیم و امروزه شاهدیم که رشد علمی در ایران بسیار قابل توجه است و این جای تحسین و تبریک دارد اما قطعا ظرفیت کشور ما بیش از این حرفهاست. از صبر و تحمل استاد بسیار سخن گفته شده از همت والا و خستگی ناپذیری استاد و همچنین عافیت طلب نبودن ایشان بسیار حرفها گفته شده است، و این ویژگیهاست که استاد را منشأ این همه خدمات کرده است. استاد افشار زحمات بسیاری را متحمل شده. استاد افشار با بزرگان و شخصیت های بزرگ همچون آیت الله مرعشی نجفی در ارتباط بود.
دکتر حسینی در پایان سخنان خویش افزود: نکتۀ آخر اینکه ایرج افشاردر مورد 610 نفر از بزرگان شرح حال نوشته و در کتاب نادره کاران جمع آوری کرده است. باید تحسین کرد کسانی که نام نیک گذشتگان را به خوبی مطرح کردند و آنها را به دیگران معرفی کردند.
ایرج افشار در مسئولیت های مختلفی از جمله کتابخانۀ دانشگاه تهران، انتشارات دانشگاه تهران فعالیت داشت و در حدود 10 نشریه و مجله قلم می زدند و دیگران را نیزی به نوشتن ترغیب می کردند. ایشان کتاب ها و نامه ها و عکسهای بسیاری را برای استفادۀ دانشجویان کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و علاقه مندان هدیه کردند.
دکتر حسینی وزیر محترم ارشاد سپس با چند بیت از اوحدی سخنان خود را پایان بخشید.
مراسم بزرگداشت زنده یاد استاد ایرج افشار در روز دوشنبه 9/3/90 به همت مرکز پژوهشی میراث مکتوب و دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران در تالار فردوسی این دانشکده برگزار گردید.

منبع: میراث مکتوب