نوآوران قرن ششم هجری / برات زنجانی

1396/10/10 ۱۴:۳۰

نکتۀ جالبی که از مطالعۀ ادبیات قرن پنجم و ششم هجری به دست می آید این است که در آثار اغلب گویندگان این دوره صورخیال (اعم از تشبیه و استعاره و کنایه و مجاز)به سبب تکرار و استعمال زیاد به صورت مبتذل درآمده به عبارت دیگر شکل قالبی و ثابت پیدا کرده است. شاعر برای تصویر موضوع مورد نظر خود از یک یا چند قالب شناخته شده و معروف که سال ها زبانزد گویندگان بوده است استفاده می کند.

نکتۀ جالبی که از مطالعۀ ادبیات قرن پنجم و ششم هجری به دست می آید این است که در آثار اغلب گویندگان این دوره صورخیال (اعم از تشبیه و استعاره و کنایه و مجاز)به سبب تکرار و استعمال زیاد به صورت مبتذل درآمده به عبارت دیگر شکل قالبی و ثابت پیدا کرده است. شاعر برای تصویر موضوع مورد نظر خود از یک یا چند قالب شناخته شده و معروف که سال ها زبانزد گویندگان بوده است استفاده می کند.

در زبان شناسی به این نتیجه رسیده اند که معنای هر کلمه نیروی تأثیری دارد، کلمه هر چه بیشتر به کار رود و تکرار شود نیروی تأثیرش ضعیف می شود و قدرت خیال انگیزی را از دست می دهد. بالعکس کلمۀ کم استعمال از نیروی تأثیر قوی برخوردار است.

صورخیال از کلمات ساخته شده و به همین سبب این قاعده در تشبیه و استعاره نیز صادق است، تشبیه ابرو به کمان و مژگان به تیر، و لب به لعل، دیگر احساس انگیز نیست.

دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران سال بیست و چهارم تابستان 1358 شماره 3 و 4 (پیاپی 99 و 100)

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی