روش‌شناسي تحقيق در تعليم و تربيت

1387/11/27 ۰۳:۳۰

پژوهش در زمينه تعليم و تربيت اسلامي، به سبك جديد و به قصد بومي‌سازي و اسلامي كردن دانش تربيت، در كشورهاي عربي سابقه بيشتري نسبت به ايران دارد. متفكران مسلمان كشورهاي عربي، بويژه مصر، به عللي چند، از جمله تقدم در مواجهه فرهنگي با غرب، پژوهش در تربيت اسلامي را زودتر از ما ايرانيان آغاز كرده‌ و آثار خوبي را در اين زمينه نگاشته‌اند

پژوهش در زمينه تعليم و تربيت اسلامي، به سبك جديد و به قصد بومي‌سازي و اسلامي كردن دانش تربيت، در كشورهاي عربي سابقه بيشتري نسبت به ايران دارد. متفكران مسلمان كشورهاي عربي، بويژه مصر، به عللي چند، از جمله تقدم در مواجهه فرهنگي با غرب، پژوهش در تربيت اسلامي را زودتر از ما ايرانيان آغاز كرده‌ و آثار خوبي را در اين زمينه نگاشته‌اند.

كتاب روش‌شناسي تحقيق در تعليم و تربيت: رويكردي اسلامي، نوشته دكتر عبدالرحمان عبدالرحمان نقيب، از جمله اين آثار است كه توسط بهروز رفيعي و زير نظر عليرضا صادق‌زاده قمصري به فارسي ترجمه شده است. در اين كتاب از روش علمي متناسب با تحقيقات جديد در تربيت اسلامي و موانع و مشكلات آن بحث مي‌شود.

در مقدمه مولف بر كتاب مي‌خوانيم: اين پژوهش مي‌كوشد درباره مسائل مربوط به روش‌شناسي اسلامي، ديدگاهي پيش رو نهد، مسائلي چون: تربيت اسلامي چيست؟ روش‌هاي تحقيق مناسب براي كاوش در آن كدام است؟ علت اين امر آن است كه بسياري از آنچه به عنوان تربيت اسلامي نوشته شده است، در حوزه پژوهش در تربيت اسلامي قرار ندارد، چنان‌كه روش‌شناسي به كار رفته در اين پژوهش‌ها به لحاظ ناآشنايي محقق با مهارت‌هاي تحقيق در تربيت اسلامي، گاه دچار لغزش‌هاي بزرگي شده است. شايد علت اين كاستي و نابايستگي اين است كه بيشتر آثاري كه به روش‌هاي تحقيق در علوم تربيتي مي‌پردازد، تنها به روش‌هاي تحقيق از ديدگاه غيرديني غربي مي‌نگرد. اين امر، هم درباره كتاب‌هايي كه به زباني غير از عربي نگاشته شده است صدق مي‌كند و هم درخصوص كتاب‌هايي كه به زبان عربي نوشته شده صادق است و موارد استثنا هم، آنقدر ناچيز است كه به شمار نمي‌آيد.

... مي‌توان موضوع اين پژوهش را پاسخ به پرسش زير دانست: روش‌شناسي علمي متناسب با تحقيقات معاصر در تربيت اسلامي كدام است؟

از اين پرسش اصلي، چند پرسش فرعي بر مي‌‌آيد كه با يكديگر ارتباط دارند و پاسخ به آنها مفهومي خاص از آنچه شايسته است روش‌شناسي اسلامي پژوهش در تربيت اسلامي بر آن متكي باشد، پديد مي‌آورد. اين پرسش‌ها عبارتند از:

1- روش‌شناسي علمي غربي با روش‌شناسي علمي اسلامي چه تفاوتي دارد؟

2-‌ عناصر و مولفه‌هاي روش‌شناسي علمي اسلامي در پژوهش‌هاي تربيتي معاصر كدام است؟

3- چگونه مي‌توان اين روش‌شناسي اسلامي را براي تربيت‌پژوهان پديد آورد؟

4- موانع به كارگيري روش‌شناسي اسلامي در پژوهش‌هاي تربيتي معاصر و آينده چيست؟

اين كتاب در پي شناسايي ابعاد گوناگون روش‌شناسي علمي است كه بايد پژوهش در حوزه تربيت اسلامي را هدايت كند.

نگارنده اين كتاب روشي تحليلي را به عنوان ابزار اساسي تحليل مهم‌ترين ابعاد ايده روش‌شناسي علمي اسلامي در پژوهش‌هاي معاصر در تربيت اسلامي و ديگر مفاهيم بنيادي مرتبط با اين ايده، به كار برده است تا از اين رهگذر، عناصر اين روش‌شناسي را در تحقيقات تربيتي معاصر، چونان ابزاري براي اصلاحات مطلوب در تربيت اسلامي چه در سطح نظري و چه در سطح عملي توضيح دهد.

روش‌شناسي پژوهش تربيتي و نقش آن در مطالعات تربيتي معاصر، علت اتخاذ رويكرد اسلامي به روش‌شناسي پژوهش تربيتي، ساختار روش‌شناسي اسلامي و مولفه‌هاي آن، چگونگي شكل‌گيري روش‌شناسي اسلامي، موانع روش‌شناسي اسلامي و آينده آن از بخش‌هاي متفاوت متن اين كتاب و مقدمه مترجم و ويراستار آن است. اين اثر پاييز امسال، از سوي پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با شمارگان 1000 نسخه و بهاي 32 هزار ريال منتشر شده است.

منبع: جام جم آنلاين