1396/5/22 ۰۹:۵۳
روز ملی دریای خزر به روایت اصطخری، عنایت‌الله رضا منوچهر ستوده، احسان اشراقی و بهرام بیضایی
جواد میرهاشمی: 21 مرداد ماه سال 1385، کنوانسیون حفاظت از محیط زیست دریای خزر (کنوانسیون تهران) برای پنج کشور ساحلی لازم‌الاجرا و به عنوان روز دریای خزر نامگذاری شد. دریایی که هر یک او را با نامی که دوست دارد صدا می‌کند؛ به مناسبت روز دریای خزر خواندن چند روایت از سده چهارم ه.ق تا دوران معاصر خالی از لطف نیست:
روایت اول: أبو إسحاق إبراهیم بن محمد الفارسی معروف به اصطخری (تاریخ مرگ: ۳۳۶ خورشیدی) از جغرافی‌دانان و نقشه‌کشان برجسته ایرانی در کتاب «مسالک و ممالک» صفحه235 می‌نویسد: «زبان خزر مانند زبان ترک است و هیچ قوم دیگری آن زبان ندانند.» روایت دوم: به باور عنایت‌الله رضا، در کتاب «نام دریای شمال ایران» نام امروز برای این دریا، دریای کاسپین است که البته کاسپین شکل اروپایی نام کاسپی و ناهماهنگ با اصول زبان فارسی است.
روایت سوم: نوروز سال 1388 منوچهر ستوده مُلَّطَفَه‌ای برای هدیه نوروزی مرحمت نمودند. در دفتر سایه‌دست‌ها نوشتند «دریای خزر در ابتدا دریای آبسکون خوانده می‌شد. آبسکون بندر بزرگی بود در مصب رود گرگان و در مقابل مصب نیز جزیره‌ای به نام آبسکون بود که فعلاً خبری از آن نیست. خود بندر آبسکون به علت وزش باد از شمال غرب به جنوب شرق و حرکات کف دریا براثر جریان دریا امروز در خاک افتاده است و تپه‌ای دراز شرقی غربی امروز برقرار است که آجرهای دوران ساسانی در آن زیاد است و تپه کورسو خوانده می‌شود.»
روایت چهارم: احسان اشراقی مورخ نامی که متولد قزوین است در گفت‌وگویی با نگارنده ابراز داشتند «خزرها قومی انیرانی و مهاجم بودند و در زبان عربی معاصر به این دریا، دریای قزوین به عربی (بحر قزوین) گفته می‌شد. پژوهشگران معتقدند که قزوین تغییر یافته کلمه کاسپین است.»
روایت پنجم: در صفحه دوازدهم فیلمنامه «تاریخ سرّی سلطان آبِسْکون» نوشته بهرام بیضایی می‌خوانیم: «سلطان: اسم این جزیره چیست؟ امیر قُتلق: آب اِشکن سلطان؛ از غفلت آبِسْکون می‌خوانند. سلطان: هوم- [لرزان از آسمانِ دل‌گرفته می‌نگرد] کاش دبیری در رکاب بود تاریخ سّری این ایام می‌نوشت، تا چون ابر تیره بگذرد در آن به عبرت نظر کنیم.» انجامه: چند سالی است انجمن سینمای جوانان ایران با حضور همسایگان دریاچه شمالی کشور جشنواره «دریای دوستی کاسپین» برگزار می‌کند. گویی این دریاچه طفل سر راهی است که هر رهگذری نامی بر او می‌گذارد! اگر چه رودکی و فردوسی و... نام‌های خزر و آبسکون را در اشعارشان ضبط کرده‌اند اما هنوز نام این دریا محل مناقشه بسیار است. و باید با ژولیت در نمایش «رومئو و ژولیت» ویلیام شکسپیر هم‌صدا شد: «آن‌چه را / گل سرخ می‌نامیم / با / هر نام دیگر همین رنگ و بو را داراست»
منبع: ایران
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید