منظومات شرف‌الدین علی یزدی به کوشش ایرج افشار در پیشخوان

1387/1/24 ۰۴:۳۰

"منظومات شرف‌الدین علی یزدی" به کوشش و تصحیح ایرج افشار و توسط انتشارات فرهنگ ایران زمین منتشر شد.

نام شرف‌الدین علی یزدی معمولاً با نام تاریخ معروف وی ظفرنامه تیموری همراه است. این سیاستمدار و نویسنده سده نهم هجری (مرگ در 858 ه) علاوه بر اشتغال به کارهای حکومتی و همچنین تاریخ‌نگاری، در علوم دیگر نیز دست داشت که از جمله این موارد می‌توان به ریاضیات، نجوم و ادب فارسی اشاره کرد. منشآت وی و به خصوص تاریخ ظفرنامه تیموری نمونه‌هایی از نثر استوار وی است اما از او آثاری نیز درباره نظم فارسی در دست است.
آثار منظومی از وی موجود است که نشانگر علاقه او به نظم فارسی است. منظومه تیمورنامه (در بحر متقارب) یکی از این آثار است که درباره فتوحات تیمور و از نمونه‌های تاریخ‌نویسی منظوم در سده نهم هجری به شمار می‌آید. علاوه بر این منظومه، شماری از سروده‌های وی در دست است که اخیراً به کوشش استاد ایرج افشار به چاپ رسیده است.

ایرج افشار در مقدمه کتاب اشاره کرده‌ است که شرف‌الدین علی یزدی را نمی‌توان از سرایندگان چیره‌دست شعر فارسی به شمار آورد و اطلاق نام « نظم» با سروده‌های وی همخوانی بیشتری دارد تا « شعر»؛ اما برخی ویژگی‌های جالب توجه در سروده‌های یزدی وجود دارد که اهمیت این متن را دوچندان می‌کند.
مهم‌ترین ویژگی این سروده‌ها، استفاده زیاد از اصطلاحات «کتاب‌آرایی» در ضمن اشعار است. باید توجه داشت که دوره زندگی شرف‌الدین علی یزدی مصادف با یکی از مهم‌ترین ادوار کتاب‌آرایی اسلامی است. وی در دوران حکومت ابوالفتح ابراهیم میرزا (ابراهیم سلطان بعدی) سمت وزارت وی را بر عهده داشت و می‌دانیم که دوره حکومت این شاهزاده - و برادرانش - از دیدگاه خلق شاهکارهای کتاب‌آرایی دوره اسلامی، بسیار شاخص است و بیهوده نیست که این گونه اصطلاحات به میزان زیادی در سروده‌های شرف‌الدین به کار رفته است.
علاوه بر اینها، ابیات متعددی که شرف‌الدین برای کتابت بناهای مختلف سروده به اضافه « ماده تاریخ» ها و همچنین اطلاعات متعدد تاریخی و جغرافیایی که از دل سروده‌های وی به دست می‌آید، این متن را از بسیاری دیدگاه‌ها حائز اهمیت جلوه می‌دهد.
تصحیح افشار بر اساس نسخه 1019 کتابخانه روان کوشکو ترکیه (مورخ 867 ه) و مقابله جداگانه آن با نسخه 621 کتابخانه کوتاهیه ترکیه (مورخ 868 ه ) فراهم آمده است.
این کتاب چهل و چهارمین کتاب چاپ شده از «سلسله متون و تحقیقات» است که زیر نظر ایرج افشار منتشر می‌شود. همچنین دهمین کتاب از گنجینه حسین بشارت برای پژوهش در فرهنگ و تاریخ یزد به شمار می‌آید.
منبع: مهر