محمدعلی ایازی:نقد به معنای نفی نیست

1395/11/25 ۰۸:۱۴

سیدمحمدعلی ایازی در مصاحبه اخیر خود به مساله مهم سطحی نگری در آثار مربوط به حوزه دین پرداخته است و نقد صریحی در این رابطه ارائه داده است. ایازی که عمری را به کار پژوهش در کار قرآن پرداخته است در این مصاحبه با طرح این مساله که امروزه بسیاری مسائل خرافی و غلو‌آمیز را در حوزه‌های مختلف فرهنگ دینی شاهد هستیم به‌شدت نسبت به این اقدامات در آثار ترویجی واکنش نشان می‌دهد و معتقد است کمتر اثری از منطق و عقلانیت در این سبک کارها دیده می‌شود.

سیدمحمدعلی ایازی در مصاحبه اخیر خود به مساله مهم سطحی نگری در آثار مربوط به حوزه دین پرداخته است و نقد صریحی در این رابطه ارائه داده است. ایازی که عمری را به کار پژوهش در کار قرآن پرداخته است در این مصاحبه با طرح این مساله که امروزه بسیاری مسائل خرافی و غلو‌آمیز را در حوزه‌های مختلف فرهنگ دینی شاهد هستیم به‌شدت نسبت به این اقدامات در آثار ترویجی واکنش نشان می‌دهد و معتقد است کمتر اثری از منطق و عقلانیت در این سبک کارها دیده می‌شود.
سیدمحمدعلى ایازى تحصیلات حوزوى را از سال ۱۳۴۷ از حوزه علمیه مشهد آغاز کرد و پس از گذراندن دوره ادبیات و مقدارى از سطح عالى به حوزه علمیه قم رفت. او که هم‌اکنون استاد دانشگاه و از اعضای هیات‌علمی دانشگاه قم است، آثار متعددی نیز در این حوزه دارد.
ایازی معتقد است که «کتاب‌نویسی» و «کتاب‌سازی» دو نوع فعالیت ادبی است؛ کتاب‌نویسی تالیف و تحقیق است، اما کتاب‌سازی، آن‌هم به شکل اسفناک آن جمع و کپی کردن از این نوشته و آن نوشته به‌صورت غیرعلمی است.
ایازی با طرح این موضوع که وضعیت کتاب‌های حوزه دین در شکل کلان تابع وضعیت فرهنگی و اجتماعی امروز جامعه دینی ماست توضیح می‌دهد که آثار سطحی‌گرا و با عوام‌گرایی و تحریف معارف دین و جابجایی در میان اصول و فروع است که همه چیز مخلوط و جابجا شده‌اند و بسیاری از مسائل اصلی جای خود را به مسائل فرعی داده است. یعنی چیزی که مساله چندم ما است، مساله اصلی شده و مسائل اصلی جای آن را به پایین جدول کشانده است.
از نظر ایازی بدترین حالات این مساله در حالتی اتفاق می‌افتد که منجر به ترویج خرافات و مسائل غلو‌آمیز در حوزه دین می‌شود چراکه در این فضا کمتر اثری از منطق، عقلانیت، نقد و نوآوری دیده می‌شود و به‌نوعی شاهد فقر دینداری علمی و عقلانی هستیم.
به زعم ایازی مشکل این پدیده از آنجا بیشتر افزایش پیدا کرده که تحمل نقد و نوآوری کاسته شده و جامعه دینی امروز ما زمینه‌های نقد علیه خود را بر نمی‌تابد و اسفبارتر اینکه این فضا هر روز تنگ و تنگ‌تر شده و اگر شخصی هم بخواهد نقد کرده و نظریه‌ای جدید ارائه دهد، با مخالفت یا پرداخت هزینه‌های سنگین بعد از نقد مواجه می‌شود.
ایازی به نقش مهم نقد در مسائل دینی اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد که اگر کسی نقدی در حوزه دین دارد، به معنای نفی دین نیست، بلکه به معنای اشکال به آن بخش یا تفسیر خاص از عقیده و موضع خاص است که جامعه دینی باید جواب علمی به نقدهای مطرح‌شده بدهد، نه اینکه آنها را طرد کند. در 20 سال اخیر هر روز توسعه دامنه این مشکل گسترده‌تر شده و فقدان آثار علمی باعث ایجاد زمینه‌های چالش در نسل جدید و فرهیخته شده و دین‌گریزی را به دین‌ستیزی تبدیل کرده است.

منبع: فرهیختگان