17 سال از عمر 165 ساله «دارالفنون» به مرمت گذشت
1395/7/3 ۰۹:۲۳
سال‌هاست مهر مرمت بر پیشانی مدرسه دارالفنون زده شده اما در عمل تنها چندین سال تعطیلی و جلوگیری از ورود بازدیدکنندگان به مدرسه تاریخی را می‌توان به‌عنوان دستاوردهای این مرمت چندین و چند ساله دانست؛ مرمتی که پس از این همه سال هنوز هم به سرانجام نرسیده است و سبب شده تا تکلیف کاربری این مدرسه تاریخی نامعلوم باقی بماند.
گزارش از مرمت نخستین مدرسه مدرن کشور به بهانه بازگشایی مدارس
ریحانه جاویدی: سال‌هاست مهر مرمت بر پیشانی مدرسه دارالفنون زده شده اما در عمل تنها چندین سال تعطیلی و جلوگیری از ورود بازدیدکنندگان به مدرسه تاریخی را می‌توان به‌عنوان دستاوردهای این مرمت چندین و چند ساله دانست؛ مرمتی که پس از این همه سال هنوز هم به سرانجام نرسیده است و سبب شده تا تکلیف کاربری این مدرسه تاریخی نامعلوم باقی بماند.
سال 1378 فاز اول مقاوم‌سازی مدرسه دارالفنون آغاز شد، مرمتی که تا امروز ادامه دارد اما از ابتدای شروع این طرح تاکنون اختلاف نظرهایی میان سازمان میراث فرهنگی و وزارت آموزش و پرورش به‌عنوان متولی این ساختمان وجود داشت. میراث فرهنگی بارها اعلام کرده بود مرمت بنا براساس کاربری مورد نظر انجام شود اما آموزش و پرورش بر مقاوم‌سازی ساختمان تاکید داشت تا جایی که هنوز هم به وضوح مشخص نیست این وزارتخانه چه برنامه‌ای برای استفاده از ساختمان دارد. گاهی خبر از افتتاح موزه تعلیم و تربیت شنیده می‌شود و زمانی دیگر می‌گویند هنوز مشخص نیست و به این ترتیب دارالفنون در آستانه 165 سالگی هنوز هم با ابهتی که از سال‌های دور در آجرها و پنجره‌های چوبی‌اش به یادگار مانده، دل در گرو به پایان رسیدن مرمت دارد.
تقدیر با وجود نارضایتی
با وجود تمام فراز و نشیب‌هایی که مرمت این بنای تاریخی تاکنون پشت سر گذاشته اما نوع و نحوه مرمت بنای دارالفنون از نگاه مسئولان آنقدر مناسب بود که به‌عنوان یکی از نخستین بناهایی انتخاب شد که در برنامه ویژه شهرداری، شورای شهر و اداره میراث فرهنگی تهران برای تقدیر از متولیانی که به درستی از بناهای تاریخی استفاده می‌کنند قرار گرفت اما این انتخاب در حالی است که رجبعلی خسروآبادی، مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران نسبت به عملکرد آموزش و پرورش در مرمت این مدرسه تاریخی ابراز نارضایتی کرد و گفت: «روند مرمت مدرسه دارالفنون نامناسب بوده و در بخشی از مدرسه هویت تاریخی آن از بین رفته است.» خسروآبادی این اتفاق را متعلق به دوران مدیران پیشین اداره‌کل میراث فرهنگی تهران دانست و اعلام کرد: «تا رساندن مدرسه دارالفنون به شرایط مطلوب فاصله زیادی وجود دارد.» اما مدیرکل میراث فرهنگی پایتخت مشخص نکرد که چه اتفاقی باید رخ دهد تا دارالفنون به وضع مطلوب برسد و این اداره کل به‌عنوان سازمانی که در قبال بناهای تاریخی مسئول است چه برنامه‌ای برای ایجاد شرایط مناسب در دارالفنون دارد.»
او همچنین با بیان اینکه دارالفنون یک خرابه تخریب شده بود، خواهان مشخص شدن کاربری بنا شد و گفت: «پیشنهاد می‌شود کاربری‌های مختلفی برای این مدرسه در راستای احیای آن تعریف تا با احیای این مدرسه مجددا به قطب علمی بدل شود. با احیای چند کلاس درس این مدرسه می‌توانیم مجددا دوره و کلاس‌های ویژه در دارالفنون برگزار کنیم، همچنین موزه و مرکز اسناد پیشنهاد خوبی برای این مدرسه است.»
تقدیر بدون هماهنگی
تقدیر مسئولان شورای شهر و اداره میراث تهران در حالی است که حسن عرب‌باصری، مدیر مدرسه دارالفنون، این تقدیر را بدون هماهنگی قبلی دانست و درباره نارضایتی رجبعلی خسروآبادی، مدیرکل میراث فرهنگی تهران از وضعیت مرمت این مدرسه تاریخی به «فرهیختگان» گفت: «در طول سال‌هایی که مرمت مدرسه دارالفنون آغاز شده در اداره میراث فرهنگی تهران چندین مدیر عوض شده است، نارضایتی مدیر فعلی این اداره از نحوه مرمت دارالفنون در شرایطی است که هیچ اقدامی خارج از طرح‌هایی که میراث فرهنگی برای مرمت این بنا در اختیار سازمان نوسازی به‌عنوان پیمانکار پروژه قرار داده، صورت نگرفته است. آقای خسروآبادی در شرایطی از مرمت سالن‌های مدرسه ناراضی است که طرح مرمت آن مورد رضایت مدیران پیشین این اداره بود.»
میراث فرهنگی عامل کندی مرمت دارالفنون
عرب‌باصری تعلل میراث فرهنگی را علت طولانی شدن مرمت دارالفنون دانست و گفت: «از زمانی که مرمت سالن‌های امیرکبیر و استاد رهنما به پایان رسید، برای مرمت کل بنا به میراث فرهنگی اعلام آمادگی کردیم. طبق قانون پیش از شروع به هر اقدام مرمتی طرح و نقشه آن باید به سرمایه‌گذار ارائه شود و مسئول تهیه طرح مرمت هم میراث فرهنگی است. تا این اداره نقشه‌های بازسازی را در اختیار ما قرار نمی‌داد هیچ اقدامی نمی‌‌توانستیم انجام دهیم اما میراث فرهنگی در این باره کوتاهی می‌کرد و سرانجام پس از چندین بار مکاتبه درنهایت دوماه پیش نقشه مرمت به دست ما رسید. در حال حاضر سازمان نوسازی مدارس هزینه 10 میلیارد تومانی را برای مرمت بنا پیش‌بینی کرده و در حال مذاکره با سازمان برنامه و بودجه است تا این اعتبار تامین و کار مرمت آغاز شود.» عرب‌باصری زمان اتمام مرمت این مدرسه را پایان سال 1395 اعلام کرد و دهه فجر امسال را زمان مناسبی دانست. با این وجود فهرست وعده‌های اعلام شده برای اتمام کار مرمت این بنای قاجاری که تا امروز از سوی مسئولان بیان شده، کوتاه نیست.
تصرف اداره مخابرات
مدرسه دارالفنون در کنار مسائل مربوط به مرمت و طولانی شدن روند آن در چند سال اخیر با مشکلات دیگری مانند دخل و تصرف به حریم نیز مواجه بود، بسیاری از مغازه‌هایی که در اطراف این مدرسه قاجاری ساخته شده‌اند در داخل زمینی هستند که سال‌ها پیش به نام دارالفنون سند خورده است. چند سال پیش محی‌الدین بهرام‌محمدیان، رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی وزارت آموزش و پرورش، اعلام کرده بود مشکل حقوقی این تصرف‌ها بررسی می‌شود اما حسن عرب‌باصری درباره نتیجه پیگیری حقوقی این پرونده گفت: «زمین این مغازه‌ها در سال‌های دور متعلق به دارالفنون بوده اما در دوره مدیران پیشین به افراد حقیقی بخشیده شده و در حال حاضر متعلق به آنهاست و هیچ ادعایی نمی‌توانیم نسبت به آن داشته باشیم اما علاوه‌بر این مغازه‌ها بخشی از حیاط شمالی مجموعه که در سند متعلق به مدرسه است به وسیله مخابرات تصرف شده که در حال مذاکره هستیم تا این مشکل حل شود.»
به این ترتیب سرنوشت نخستین مدرسه مدرن ایران که با همت میرزاتقی خان امیر کبیر راه‌اندازی شد، همچنان در نقطه مرمت باقی مانده است.
منبع: فرهیختگان
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.