درنگی بر «سفرنامه ابن‌بطوطه»
1395/3/25 ۰۷:۱۴
چندی است که از برگرداندن «سفرنامه ابن بطوطه» به همت «محمد علی موحد» می‌گذرد؛ کتابی که شفاف ترین سند فرهنگی شرق محسوب می شود و بخوبی وضع ممالک اسلامی در حساس ترین اعصار تاریخی را نمایان می سازد.
سیری در آفاق فرهنگ و سیاست
سارا سجادی نائینی: چندی است که از برگرداندن «سفرنامه ابن بطوطه» به همت «محمد علی موحد» می‌گذرد؛ کتابی که شفاف ترین سند فرهنگی شرق محسوب می شود و بخوبی وضع ممالک اسلامی در حساس ترین اعصار تاریخی را نمایان می سازد. قرن هشتم هجری مصادف است با افول دوره اسلامی و آغاز رنسانس.
ابن بطوطه با صداقتی کم نظیر به روایت داستان خویش از رویارویی با مردم سرزمین‌های مختلف می‌پردازد. سادگی گفتارش همراه با ظرافت قصه‌هایی جاندار و اطلاعاتی گرانبها به حد کفایت شیرین و گیراست، اما کتاب «ابن بطوطه» با قلم مترجم سفرنامه، با سیری در آفاق فرهنگ و اجتماع و سیاست ،خواننده را به نکات عبرت آموز و فکرت انگیز سفرنامه رهنمون می کند. نویسنده اوراق تاریخی را ورق زده و روایت ابن بطوطه را با دیگر روایات موجود از همان روزگار مقایسه کرده و تصویری جامع تر همراه با ملحقاتی ارزشمند برای خواننده مشتاق امروز فراهم آورده است.کتاب «ابن بطوطه» در بخش آغازین به معرفی شخصیت و شرح اجمالی سفرهای جهانگرد نامی دوران اسلامی می پردازد. جوانی گرم سخن و آسانگیر که با خواص و عوام یکسان می جوشد. مسلمانی که پای بر زمین و نگاهی بر آسمان دارد. سیاحی که دست خواننده را می گیرد و از پس پیچ و خم قرون همراهی‌اش می کند و احوال ملل گوناگون را از قلب قاره آفریقا تا کرانه دریای چین، در گوشش نجوا می کند. عزیمتش به ایران و نفوذ و گسترش زبان و فرهنگ ایرانی در آن روزگار، لذت خواندن را صدچندان می‌کند. نویسنده در ادامه به روایت ابن بطوطه از دنیای زنان می پردازد، او به هر شهری که پا می گذارد، زنان آن دیار را توصیف می کند. از تعلیم و تربیت تا لباس و عطرشان. از میزان آزادی تا جایگاه اجتماعی و سیاسی شان. شرق پر است از تابوهایی که نمی توان آشکارا درباره‌اش سخن گفت و زن نیمه مهجور مانده همه اعصار است. با وجوداین ابن بطوطه جسورانه به بیان احساسات خویش در این باره می‌پردازد. سپس مدرسه و خانقاه به منزله دو بستری در کنار هم که موجب باروری نطفه‌اندیشه و جهان بینی دنیای اسلام را شکل داده و به عنوان دو عضو تنفسی در کالبد فرهنگی آن جوامع وجود دارند، بررسی می شوند. موحد در بخش پایانی کتاب به شاخص حیات سیاسی جامعه می پردازد. به اهرم مذهب در دست سیاست. وی شاهد چهل و چهار دولت بوده که شش تا از آنها ابر قدرت آن زمان بودند. «سلسله مراتب قدرت به مخروطی می ماند که حکومت در رأس آن قرار دارد. قدرت طلبی در نهاد آدمیزاد است و جادوی قدرت کسانی را که استعداد برتر و امکانات بیشتر برای پیشرفت داشته باشند، بر می گزیند.» سرانجام کتاب با پرسش هایی در مورد مواجهه سنت و مدرنیته و علل انحطاط جوامع اسلامی در آن دوران، همچنان در ذهن خواننده گشوده می ماند.
منبع: ایران
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.