درباره کتاب «چه باشد آنچه خوانندش سیاست؟»
1395/3/8 ۰۹:۵۰
«مفهوم سیاست در عصر جدید خود را به ما رنگ به رنگ و بی‌قید نشان داده است. مطابق همین سنت، کتاب‌های موجود «مبانی علم سیاست» به مفهوم سیاست از منظر مبانی و بنیادهای آن نمی‌پردازند.
توجه به بنیادهای سیاست
سجاد صداقت: «مفهوم سیاست در عصر جدید خود را به ما رنگ به رنگ و بی‌قید نشان داده است. مطابق همین سنت، کتاب‌های موجود «مبانی علم سیاست» به مفهوم سیاست از منظر مبانی و بنیادهای آن نمی‌پردازند.
به این ترتیب، نخستین پرسش برای یک محقق سیاست این است که آنچه «سیاست» خوانده می‌شود، چیست؟ این پرسش که ما آن را «پرسش از معنای سیاست» می‌خوانیم، خود ذهن آدمی را متوجه مساله‌ای دیگر می‌کند؛ چرا این پرسش را چنین مطرح می‌کنیم؟ چرا نمی‌گوییم «سیاست چیست؟»
کتاب حاضر، ضمن تشریح چرایی طرح پرسش از سیاست به این گونه، در پی کاوش در مبانی و بنیادهای مفهوم سیاست طی تاریخ تامل در باب این مفهوم است و آن را در سه دفتر چیستی، چرایی و چگونگی سیاست بررسی کرده است. این جملات توضیحات پشت جلد کتاب «چه باشد آنچه خوانندش سیاست؟» است. کتابی تالیف مهدی فدایی‌مهربانی، عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران که به تازگی از سوی نشر فلات روانه بازار کتاب شده‌است. اولین نکته‌ای که درباره این کتاب به چشم مخاطب می‌آید طرح جلد خاص آن است. طرح جلد کتاب گویا دقیقا به همان نکته‌ای باز‌می‌گردد که نویسنده در ابتدای متنی که در بالا خواندید به آن اشاره می‌کند. طرح جلد کتاب سعی دارد به این نکته اشاره کند که مفهوم سیاست در عصر جدید خود را به ما رنگ به رنگ و بی‌قید نشان داده است. کتاب با همین نظر توجه مخاطب را با طرح جلدی که برای آن طراحی شده، رنگ به رنگ نشان می‌دهد و در هر رنگ این سوال را مطرح می‌کند که «چه باشد آنچه خوانندش سیاست؟»
کتاب تلاش خویش را به کار می‌گیرد تا فهم و تحلیلی عمیق از سیاست به مخاطب دهد. هر چند نویسنده به این نکته اشاره می‌کند که سیاست پدیده‌ای سهل و ممتنع است و در عین حال که همگان به راحتی از آن سخن گفته و راجع به آن اظهارنظر می‌کنند، اما فهم و تحلیل عمیق سیاست بسیار دشوار است. نکته مهم دیگری که کتاب خود را واقف به آن نشان می‌دهد تاکید بر این مساله است که هیچ حوزه‌ای از دانش یا تخصص به اندازه سیاست مدعی ندارد. کتاب معتقد است شهروندان یک جامعه، سیاست را در اغلب شئون زندگی خود و چه‌بسا سرنوشت خود دخیل می‌دانند. آنچه یک شهروند فاقد دانش سیاسی را به موضع‌گیری و تحلیل سیاسی خام وا‌می‌دارد، پیامد سیاست دولتمردان بر زندگی سیاسی اوست و شهروندان نمی‌توانند به بهانه اینکه دانش سیاسی ندارند، خود را از اظهارنظر سیاسی کنار بکشند.
کتاب بر همین اساس به بحث اصلی خویش می‌پردازد و آن، این است که جایگاه یک متخصص سیاست در اجتماع کجاست؟ نسبت دانش سیاسی یا به عبارت دیگر «سیاست نظری» با سیاست‌ورزی یا «سیاست عملی» چگونه است؟ کتاب در پی این است که به فهم درستی از اصول و مبانی دانش سیاست دست یابد و راه رسیدن به این نقطه را در دانستن چیستی آنچه آن را سیاست می‌خوانیم می‌داند.
نویسنده با این دیدگاه به بحث از دانش سیاسی و چگونگی آموزش و خوانش آن در ایران می‌پردازد و با بحث درباره «علوم سیاسی در ایران» در مقدمه کتاب نشان می‌دهد که دغدغه اصلی او تاکید برای توجه به بنیادهای سیاست است. فدایی مهربانی وضعیت کنونی علوم سیاسی در ایران را گرفتار میان دو قرائت روشنفکرمآبانه غافل از سنت و تعصبات ایدئولوژیک بی‌توجه به کار آکادمیک می‌داند و تصریح می‌کند در این کتاب سعی دارد تاکیدی برای توجه به بنیادهای سیاست داشته باشد.
کتاب «چه باشد آنچه خوانندش سیاست؟» در سه بخش تنظیم شده است. بخش نخست با عنوان «چیستی سیاست» به ماهیت سیاست می‌پردازد و قصد آن بررسی تعاریف مختلف سیاست، میزان عملی بودن آن و جایگاه سیاست در نظام دانش است. بخش دوم با عنوان «چرایی سیاست» به اهمیت و دلایل پرداختن به سیاست از منظر متفکران و فلاسفه سیاسی مربوط است و بخش سوم نیز که «چگونگی سیاست» نام گرفته است، نظریات مختلف در مورد چگونگی سیاست‌ورزی، انواع ایدئولوژی‌های سیاسی، نظریات مختلف دولت و به‌طور کلی مفاهیم سیاسی را مورد واکاوی قرار داده است.
کتاب با بررسی چیستی آنچه آن را سیاست می‌خوانیم از منظرهای گوناگون، به این ادعای آیزیا برلین که ریشه اختلاف اندیشه‌های سیاسی در انسان‌شناسی آنهاست صحه می‌گذارد. نویسنده به این نکته اشاره می‌کند که تنها هنگامی می‌توان حقوقی عام برای میلیون‌ها انسانی که روی کره خاکی زندگی می‌کنند، داشت که بتوانیم درکی مشترک از موجودی داشته باشیم که آن را انسان می‌نامیم. به عبارت دیگر باید انسان را به مثابه یک مفهوم کلی در‌نظر آوریم. فدایی‌مهربانی معتقد است این نکته در مورد آنچه سیاست خوانده می‌شود نیز صادق است. کتاب «چه باشد آنچه خوانندش سیاست؟» تلاشی است برای آنکه معنایی از سیاست به دست دهد تا این مفهوم بتواند به ما در راستای دستیابی به جهانی بهتر کمک کند. این دیدگاه تاکنون به دلیل فهم‌های گوناگونی که از سیاست وجود داشته محقق نشده و کتاب «چه باشد آنچه خوانندش سیاست؟» کمکی در راستای فهم بهتر این مفهوم خواهد بود.
منبع: فرهیختگان
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.