مغز متفكر اسلامی / امیرحسین شرافت - بخش دوم

1393/2/13 ۰۸:۴۰

استاد علی دوانی (1308ـ1385) در كتاب «خاطرات من از استاد شهید مطهری» كه انتشارات صدرا چاپ كرده، به بیان خاطراتی از زندگی و شخصیت مرتضی مطهری پرداخته است. در این خاطرات به زندگی علمی و مبارزات سیاسی و درك ظرایف فكری مطهری اشاره شده و نقش كم‌نظیر او در ایجاد تحول فكری در حوزه و دانشگاه تبیین شده است. نویسنده همچنین به آشنایی و ارتباط مرتضی مطهری با شهید نواب صفوی و تأیید مبانی فكری و عملی نهضت فداییان اسلام، تلاشهای علمی و تبلیغی مرتضی مطهری در حسینیه ارشاد و دانشكده الهیات دانشگاه تهران، مبارزات سیاسی او و بازداشت وی توسط ساواك، آشنایی و ارتباط با دكتر علی شریعتی، ممنوع‌المنبر شدن وی به جهت داشتن مواضع انقلابی و برخی دیگر از زوایای زندگی علمی و سیاسی شهید مطهری اشاره كرده است.

یادنامه‌ها
دكتر سروش در «یادنامه‌‌ای» دو جلدی كه در سال 1363 تدارك دید و سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی آن را منتشر ساخت، مجموعه پیامها و مقالات برخی شخصیت‌های سیاسی و مذهبی ایرانی و خارجی و برخی از گروه‌های سیاسی برای بزرگداشت یاد آیت‌الله مرتضی مطهری را گردآوری كرد. پیام امام به مناسبت شهادت مطهری، سخنرانی امام خمینی به همین مناسبت، سخنان مرتضی مطهری درباره استاد خود امام خمینی، پیام آیت‌الله منتظری، پیام آیت‌الله سیدمحمود طالقانی، پیام شورای انقلاب اسلامی ایران، پیام دولت موقت جمهوری اسلامی ایران، پیام یاسرعرفات، پیام سرهنگ معمر‌القذافی، پیام جبهه آزادی‌بخش ملی مورو، پیام حركت اسلامی افغانستان و پیام امام خمینی به مناسبت اولین سالگرد شهادت استاد مطهری؛ بخش اول مطالب مجلد اول است. عناوین مقالات دو جلد و نویسندگان آنها نیز عبارت است از:
جلد1؛ معراج‌السالكین و صلوه‌العارفین/ امام خمینی. حیات پس از مرگ/ محمدحسین طباطبائی. حكیم فرزانه/ حسینعلی منتظری. وجود و ماهیت در فلسفه ابن‌سینا/ مهدی حائری یزدی. رساله لبّ‌اللباب در سیر و سلوك اولی‌الالباب/ محمدحسین حسینی تهرانی. رساله قضا و قدر محمد دهدار/ حسن حسن‌زاده آملی. تعریف فرهنگ و مقدمه‌ای بر شناخت فرهنگ اسلامی/ محمدتقی جعفری. سیری در زندگی علمی و انقلابی استاد شهید مرتضی مطهری/ محمد واعظ‌زاده خراسانی. و جاودانگی و اخلاق/ مرتضی مطهری.
جلد2؛ شهید استاد مطهری، آن طور كه من می‌شناسم/ اكبر هاشمی رفسنجانی. مطهری و علم كلام جدید/ رضا داوری اردكانی. صائبین اهل كتابند/ محیط طباطبائی. علم كلام و علوم طبیعی/ مورد ابواسحاق نظام؛ ترجمه احمد آرام. سفسطه و مغالطه از نظر مذهب/ جواد مصطفوی. هماهنگی دین، ایمان و علم در اسلام/ ابوالفضل عزتی. در حاشیه برخورد آرا در انقلاب مشروطیت/ حمید عنایت. شك و شبهه در نهج‌البلاغه/ عزیزالله عطاردی. نسخه‌های كهن قرآن/ كاظم مدیرشانه‌چی. نمونه‌هایی از شوق شهادت در صدر اسلام/ محمود مهدوی دامغانی. نقشی از استاد/ نصرالله شبستری. خاطره‌ای از استاد شهید/ محمود رامیار. الْف ملیون مسلم علی ابواب‌القرن‌الخامس عشر/ جعفر شهیدی، و مطهری و ارتباط جهان‌بینی و ایدئولوژی/ عبدالكریم سروش.
در ابتدای كتاب پیشگفتاری از عبدالكریم سروش و تصاویری از امام خمینی و شهید مطهری به همراه شعری از امیری فیروزكوهی آمده است. نكته قابل ذكر درباره این مجموعه آن است كه برخی از مقاله‌های آن، ارتباطی با شهید مرتضی مطهری ندارد.

نماد غیرت دینی
سیدعباس صالحی در مطلب خود با عنوان نماد «غیرت دینی»، مروری بر شخصیت و افكار دینی شهید مطهری و تلاشهای وی در معرفی آموزه‌های دین اسلام و جلوگیری از انحرافات فكری دارد. از نظر وی،‌ شخصیت علمی شهید مطهری و دغدغه‌های او در زمینه دفاع از معارف ناب اسلامی و همچنین پاسخ به شبهات مطرح شده از سوی اندیشمندان غربی و نقد افكار فلسفی آنان،‌ از وی شخصیتی حقیقت‌محور، جسور در مواجهه با افكار غیر اسلامی و دارای ثبات شخصیت به نمایش گذارده است. صالحی با آوردن نمونه‌هایی از موضوع‌گیریهای مطهری در قبال برخی كجروی‌ها و تحریفها، سوز دینی وی در دفاع از حقانیت اسلام و بیان معارف دینی را كم نظیر توصیف كرده است. وی به برخی از آثار به جای مانده از شهید مطهری و ویژگیهای آنها در دفاع از آموزه‌های دینی نیز اشاره كرده است.

دو شهید
كتابچه‌ای 40 صفحه‌ای با عنوان «دو شهید»،‌ شامل دو سخنرانی از آیت‌الله سید محمود طالقانی (1286ـ1358) درباره دكتر علی شریعتی و آیت‌الله مرتضی مطهری است، در قسمتی از این سخنرانی كه به مناسبت شهادت استاد مطهری در حسینیه ارشاد انجام شده است، ‌مرحوم طالقانی، شهید مطهری را اندیشمندی عالیقدر و محقق بزرگ معاصر كه سالها و مدتها در حسینیه ارشاد مسائل اسلامی و اصول پوشیده شده اسلام را در ابعاد فلسفی توحیدی، مسئله عدل، و مسایل معاد را با زبان روز، استدلال و تحقیق و تبیین می‌كرده، نام می‌برد و با اشاره به دوره‌های اختناق و دوره‌هایی كه رژیم پهلوی مشی ضد دینی داشت، از مطهری به عنوان كسی كه كوشید و شب و روز نوشت و در مقابل رژیمی كه به نحوی نمی‌خواست جوان‌ها با مسایل اصیل و محرك و انقلابی اسلام آشنا بشوند،‌ یاد می‌كند.

در قامت پدر
«شهید مطهری در قامت یك پدر» متن گفتگویی با سعیده مطهری (فرزند شهید مرتضی مطهری)‌در مورد ویژگیهای علمی و اخلاقی پدر خویش است كه شاهد یاران در سال 1385 منتشر كرده است. در این گفتگو دختر شهید مطهری از اندوه دوران فراق پدر سخن به میان آورده و به توصیف عطوفت پدرانه و مهر و محبت پدر خویش نسبت به فرزندان پرداخته است. وی همچنین به دیدگاه او در مورد انتخاب همسر مناسب و شیوه برخورد با خواستگاران اشاره كرده و خصوصیات پدر خویش در نحوه رفتار با همسر، دختر و پسران را توصیف كرده است. وی پدرش را فردی متواضع، سختكوش، صبور، متین، دارای اعتقاد قوی به خدا و ائمه و روحیه‌ای مقاوم در برابر مشكلات زندگی توصیف كرده و خاطراتی از چگونگی شهادت پدر خویش بیان كرده است.

مصلح بیدار
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در مصاحبه با مجله مصلح بیدار، به تبیین اوضاع سیاسی،‌ اجتماعی و فرهنگی دوران حیات شهید مطهری در ایران در قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی پرداخته و پس از آن نقش مهم وی در هدایت جریانهای فكری و جلوگیری از انحراف را توضیح داده است. هاشمی، نظام سلطنتی در قبل از انقلاب اسلامی را نظامی مبتنی بر شرك و كفر ارزیابی نموده و استاد مطهری را از كسانی معرفی دانسته كه در نقد و افشای چهره آن نقش به سزایی داشته است.
وی به همفكری خود و برخی دیگر از شخصیت‌های علمی هم‌عصر خویش با مرتضی مطهری اشاره نموده و نقش شورای انقلاب و شخص ایشان را در رهبری انقلاب ترسیم نموده است. وی همچنین به نقش شهید مطهری در تبیین مبانی انقلاب بر اساس تعامل دین با سیاست و نقد افكار سكولاریستی در آن زمان اشاره كرده و خدمات سیاسی، اجتماعی،‌ علمی و فرهنگی وی را در زمینه رشد دادن افكار عمومی و نقد دیدگاههای روشنفكران و غرب‌زدگان و تبیین مبانی اصلی دین اسلام و انقلاب اسلامی برای دانشجویان و نیز شناساندن چهره اصلی ضد انقلاب منعكس نموده است.

روش‌شناسی مطهری
«گفتگوی چهار جانبه»، كتاب 54 صفحه‌ای است كه انتشارات صدرا‌ آن را در سال 1382 منتشر ساخت و مشتمل بر متن سخنان دكتر علی شریعتی،‌ آیت‌الله خامنه‌ای، مرحوم فخرالدین حجازی و آیت‌الله مرتضی مطهری در مجلسی است كه در حدود سال 1355 در تهران برگزار شده است. مطالبی كه در این محفل مطرح شده،‌ به خوبی فضای فكری و فرهنگی جامعه به ویژه دانشجویان و روشنفكران آن زمان، یعنی سالهای نزدیك به انقلاب اسلامی را نشان می‌دهد و خواننده را به فضای آن سالها بازگردانده و در آن قرار می‌دهد. به اذعان تدوین كننده این جزوه، سخنرانیهای مزبور، ضمن اینكه ویژگیهای فكری هر یك از این صاحبنظران را آشكار می‌سازد،‌ حاكی از نكته‌سنجی و ثبات رأی مرحوم مطهری است. به تصریح وی، مطالعه این رساله درسهایی نیز دارد و برای همگان مفید است.

شریعت مطهر
«شریعت مطهر» ویژه‌نامه سمینار نگرشی بر اندیشه‌های استاد مطهری و دكتر شریعتی و بررسی اشتراكات آنهاست كه به همت انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی فراهم آمده و روزنامه توس نیز آن را در مشهد منتشر ساخته است.
روزنامه اطلاعات

نظر دهید