معنای «مرگ و زندگی» با نگاه مردم‌شناختی

1394/11/28 ۰۷:۲۰

همایش ملی «مردم‌شناسی؛ مرگ و زندگی» 25 بهمن ماه در محل موزه ملی با همکاری سازمان بهشت زهرا، مرکز اسناد فرهنگی آسیا، موزه ملی و موزه عروسک‌های ملل برگزار شد. در این همایش از میان ۱۰۰ مقاله ارائه شده ۴۰ مقاله برگزیده شد که در ۱۰ نشست تخصصی ارائه گردید. همچنین در این جلسه هم‌اندیشی از هفت جلد مجموعه مقالات «مردم‌شناسی، مرگ و زندگی» که براساس محورهای موضوعی تنظیم و تدوین شده بود، رونمایی شد.

  پرستو اکبریان: همایش ملی «مردم‌شناسی؛ مرگ و زندگی» 25 بهمن ماه در محل موزه ملی با همکاری سازمان بهشت زهرا، مرکز اسناد فرهنگی آسیا، موزه ملی و موزه عروسک‌های ملل برگزار شد. در این همایش از میان ۱۰۰ مقاله ارائه شده ۴۰ مقاله برگزیده شد که در ۱۰ نشست تخصصی ارائه گردید. همچنین در این جلسه هم‌اندیشی از هفت جلد مجموعه مقالات «مردم‌شناسی، مرگ و زندگی» که براساس محورهای موضوعی تنظیم و تدوین شده بود، رونمایی شد.
دکتر علیرضا حسن‌زاده، رئیس پژوهشکده مردم‌شناسی و دبیر علمی همایش «مردم‌شناسی، مرگ و زندگی» در ابتدای این مراسم به اهمیت بحث «مردم‌شناسی مرگ» تأکید کرد و در این رابطه معتقد است اگر نقش دین را در تاریخ تحول اجتماعی و فرهنگی انسان‌ها به یاد آوریم اهمیت مردم‌شناسی مرگ آشکار می‌شود. منابع روایی ما پیش از اسلا‌م، از ابن‌سینا تا فارابی و از فارابی تا سهروردی و ملاصدرا نشان می‌دهد که  در اندیشه متفکران ما «زندگی»، «مرگ» و «روح» جایگاه ویژه‌ای داشته است و آنها در فلسفه‌ورزی خود بر این مفاهیم تأمل داشته‌اند. در این نشست، استادانی همچون مهندس سید محمد بهشتی، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و دکتر حسینعلی قبادی، سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نیز حضور داشتند. آنچه در ادامه می‌خوانید گزیده‌ای از سخنرانی این اساتید است.

اندیشیدن به مرگ در متن زندگی
در ادامه این همایش مهندس سید محمد بهشتی با بیان اینکه موضوع «مرگ و زندگی» موضوع سهل و ممتنعی است، گفت: «معنا و مفهوم مرگ و زندگی از طرفی امر روشنی است و چنین به نظر می‌آید که در طول زندگی هر روز با یکی از این دو سر و کار داریم و از طرف دیگر ممتنع است چون وقتی که درباره آنها فکر می‌کنیم، درمی‌یابیم که مرگ و زندگی را چندان نمی‌شناسیم. هدف از این همایش این است که مرگ و زندگی را از حالت مجرد خارج کرده و آن را در متن فرهنگی معنا کنیم». به زعم او، در فرهنگ‌های مختلف مفاهیم با هم فرق دارند به این اعتبار معنای مرگ و زندگی در فرهنگ ما متفاوت از دیگر فرهنگ‌ها است به همین دلیل نیازمند بازشناسی و تأمل است. بنابراین مهم این است که از منظر کدام فرهنگ به موضوع نگاه کنیم به همین دلیل پرداختن به مفاهیم فرهنگی ممتنع، سخت و پیچیده است. از این رو، او معتقد است نگاه مجرد به مفهوم مرگ آن را به نازل‌ترین مراتب کمی تقلیل داده ‌است چرا که آن را به «نابودی» تعبیر می‌کنند. از این رو، او هدف این همایش را دور شدن از این نگاه سطحی برشمرد.

نگاه عرفانی به مرگ
دکتر قبادی یکی دیگر از سخنرانان این همایش بود که مرگ را از دیدگاه عرفان به بحث و بررسی گذاشت. به باور او، مرگ از دیدگاه عارفان ما «حاصل جمع زندگی» است لذا نه «انقطاع و گسست» است و نه «اضطراب و وحشت»، بلکه «اُنس و خلوت با خالق» است. وی همچنین تأکید کرد توجه هر چه بیشتر به «سرانجام»، وقوع آن را پذیرفتنی‌تر و مأنوس‌تر و شناخته‌‌شده‌تر خواهد کرد. عنایت به حقیقت مرگ در عالم هنر، ادبیات و همه فنون، زندگی را معنی‌دارتر و عمیق‌تر می‌سازد و برخلاف برخی سطحی‌نگران که نتیجه معکوس از آن دریافته‌اند، مقدمات زیبای مرگ که همان زندگی است، چنانچه هنرمندانه و هنرشناسانه و هنرورزانه طی شود، انجام آن را نیز نیکو خواهد کرد.

منبع: ایران