نوگرایی در دوران قاجار

1393/1/31 ۰۹:۵۳

نوگرایی در دوران قاجار

دوره قاجار از دیدگاه بیشتر پژوهشگران، عصر ورود ایران به دوران جدید و پدیده‌های نوظهور آن مانند استعمار و مدرنیته است که جامعه ایرانی را دستخوش تحولات جدی کرد. در روایت رسمی مورخان، قاجاریان سلسله‌ای ناتوان و شاهانی نالایق تصویر شده‌اند که بخش‌های وسیعی از کشور را از دست داده‌اند و در طول زمامداری‌شان سراسر ایران، عرصه تاخت‌وتاز و طمع‌ورزی بیگانگان شد. آنچه در این تلقی مغفول مانده، حیات مردم ایران است که باوجود تمامی رخدادهای نیک و بد و دگرگونی‌های عصر جدید، فارغ از آمدوشد سلسله‌ها تداوم می‌یابد.

 

 

 
 
دوره قاجار از دیدگاه بیشتر پژوهشگران، عصر ورود ایران به دوران جدید و پدیده‌های نوظهور آن مانند استعمار و مدرنیته است که جامعه ایرانی را دستخوش تحولات جدی کرد. در روایت رسمی مورخان، قاجاریان سلسله‌ای ناتوان و شاهانی نالایق تصویر شده‌اند که بخش‌های وسیعی از کشور را از دست داده‌اند و در طول زمامداری‌شان سراسر ایران، عرصه تاخت‌وتاز و طمع‌ورزی بیگانگان شد. آنچه در این تلقی مغفول مانده، حیات مردم ایران است که باوجود تمامی رخدادهای نیک و بد و دگرگونی‌های عصر جدید، فارغ از آمدوشد سلسله‌ها تداوم می‌یابد. جامعه ایران در دوره قاجاریه باوجود تمدن و فرهنگ کهنسال و دیرین خود، تقریبا یک جامعه قرون وسطایی با تعصبات ملی و مذهبی شدید بر روح و فکر اکثریت قریب به اتفاق این جامعه بود. مردم سخت پایبند آداب و سنت و رسوم ملی و شعائر مذهبی خود بوده و از هرگونه نفوذ و تاثیر شیوه جدید زندگی و تمدن غرب برکنار مانده بودند.  
رضا دهقانی نویسنده کتاب «تاریخ مردم ایران در دوره قاجار» در پیشگفتار خود بر کتاب، مروری اجمالی بر «تاریخ‌نگاری مردمی» و اشاره به نام‌هایی همچون احمد کسروی و عبدالحسین زرین‌کوب می‌کند. در ادامه با تکیه بر چنین رویکردی محتوای کتاب را اینچنین توضیح می‌دهد: «در فصل اول به تاریخ سیاسی-دودمانی سلسله قاجار پرداخته شده ‌است: از قدرت‌گیری آغامحمدخان تا انقراض سلسله قاجار. در طی این فصل از مباحثی چون جنگ‌های ایران و روس، انعقاد عهدنامه‌های گلستان و ترکمانچای میان ایران و روسیه، روابط ایران و انگلیس، ایران عصر ناصری و همچنین از قائم‌مقام‌فراهانی و امیرکبیر به‌عنوان دو صدراعظم شاخص عصر قاجار سخن رفته است. فصل دوم به ساختار اقتصادی اجتماعی ایران عصر قاجار اختصاص دارد. در این فصل بخش‌های سه‌گانه شهری، روستایی و عشایری مورد بررسی قرار گرفته است، ‌در بخش شهری مقولاتی چون تجار، اصناف، ‌کارگران، ‌طبقات حاشیه‌ای مورد مداقه قرار گرفته‌اند. در فصل سوم از تشکیلات و سازمان اداری سخن رفته است و نظام دیوان‌سالاری قاجار مورد بررسی قرار گرفته که در خلال مباحث، از وزارتخانه‌های مالیه، ‌عدلیه، تجارت و فلاحت، وزارت خارجه، نظمیه، بلدیه و... سخن به میان آمده است. فصل چهارم به اوضاع فکری، فرهنگی و سیر نوگرایی در عصر قاجار اختصاص دارد. در این فصل، جریان روشنفکری و آرای روشنفکران شاخص این دوره مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و در ادامه به تفصیل از جنبش تنباکو و نهضت مشروطه سخن به میان آمده است. فصل پنجم به هنر و صنعت اختصاص دارد که به تفکیک و تفصیل شرح هنرهای عصر قاجاری مانند تعزیه، ‌پرده‌خوانی، سیاه‌بازی، ‌ادبیات، موسیقی، ‌نقاشی، ‌معماری و در مرحله آخر صنعت آمده است.»
شرق
نظر دهید
نظرات کاربران

کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.

گزارش

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

عضویت در خبرنامه.

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: