سی‌ودومین نشست از مجموعه درس‌گفتارهایی درباره‌ شمس تبریزی به «تحلیلِ شناختیِ دگرگویی‌های شمسِ تبریزی» اختصاص داشت.این نشست چهارشنبه نوزدهم شهریور با سخنرانی پریسا علیرضا به‌صورت مجازی پخش شد.

نام عبدالحسین زرین‌کوب یکی از آشناترین نام‌ها به گوش ایرانیان است. جدای از مطالعه آثار ایشان در قالب‌ کتاب‌هایی که از او منتشر شده است، محتوای بسیاری از کتاب‌های درسی ما در درس‌های تاریخ، ادبیات، فلسفه و... از کتاب‌های او گرفته شده بود. بنابراین ما خواننده مستقیم و غیرمستقیم آثار زرینکوب بودیم.

عضو شورای عالی علمی مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی می‌گوید کتاب خطی «تاریخ بلعمی» که ترجمه فارسی کتاب تاریخ طبری است، از نخستین کتاب‌های تاریخ به زبان فارسی بعد از اسلام است که در کتابخانه ملی ایران نگهداری می‌شود.

21 سال از مرگ استاد عبدالحسین زرین‌كوب می‌گذرد. معمولا او را با عناوینی مثل ادیب و منتقد ادبی و مدرس دانشگاه می‌شناسند، اما برای بسیاری دیگر او راوی تاریخ ایران و اسلام است كه با آثار پژوهشی‌اش، سطح مطالعه تاریخ را در ایران بالا برد. اواخر زمستان 1301 در بروجرد متولد شد و بعد از پایان تحصیلات مقدماتی، برای ادامه تحصیل به تهران رفت.

«جغرافیای جامع ایران» زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی با مدیریت علمی و سرویراستاری دکتر عباس سعیدی، از سوی انتشارات مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی چاپ و منتشر شد. مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی طی بیش از سی سال کوشش در راه پیشبرد اهداف فرهنگی ـ علمی کشور، در کنـار تألیف و تدویـن مجلدات مختلـف «دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی» به زبان فارسی و ترجمۀ آن به زبانهای عربی و انگلیسی و همچنین تألیف چند دائرۀالمعارف جامع دیگر، از دهۀ گذشته، تدوین آثار مرجع دربارۀ ایران را در دستور کار و برنامه‌های خود قرار داده است. «جغرافیای جامع ایران» تنها یکی از این آثار است که ویرایش نخست آن در دسترس جامعۀ علمی کشور و همۀ علاقمندان به این سرزمین قرار می‌گیرد.

در شاهنامه از حدود 620 موضع جغرافیایی (اعم از کشور، سرزمین، ولایت، شهر، دژ، قلعه، دریا، رود، کوه، بیابان، تل، تپه، چشمه و ...) نام برده شده که از میان آنها حدود 360 نام اصلی و بقیه فرعی و بدل هستند. بدین معنا که مثلاً نام «اصفهان» عنوان اصلی به صورت عنوان‌های فرعی و بدل سپاهان و اسفهان هم آمده است. بیشتر این عناوین و نام‌های جغرافیایی مربوط به ایران‌زمین (حوزۀ فرهنگی ایران بزرگ) اعم از خراسان و پارس و عراق و ورارود، شامل شهرهایی چون بلخ، مرو، نشابور، ری، شیراز، اردبیل، سمرقند و بخارا و ... بوده و بقیه هم در کشورها و سرزمین‌های هم‌جوار ایران چون چین، ماچین، هند، ترکستان و ماورای خزر و روم و سرزمین‌های عربی قرار داشته‌اند.

یکی از تلاش‌های شیعیان برای نشان دادن فاجعه عظیم کربلا با نمایش مذهبی به نام «تعزیه» انجام می‌شد، شاید به همین دلیل هم با ورود اسلام به ایران، از دوران صفویه و دوره‌های بعد از آن معمولا در محرم تعزیه اجرا می شد که البته با گذشت زمان تغییراتی در نسخ خطی ایجاد شد و گاهی تعزیه رنگ تشریفاتی به خود گرفت، اما همیشه برای یادآوری حادثه کربلا ، کم یا زیاد هنوز اجرا می‌شود.

دبا: کاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در پیامی به مناسبت رحلت مرجع آزاده آیت الله العظمی یوسف صانعی، نوشت: انّا للّه و انّا الیه راجعون درگذشت شادروان آیت‌الله العظمی آقای یوسف صانعی را به حضرت ولیعصر (عج) و مقام معظم رهبری و حوزۀ علمیۀ قم و بیت معظم صانعی و ملت شریف ایران از سوی خود و همۀ اساتید و پژوهشگران و کارکنان مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی عرض تسلیت دارم و از خداوند متعال برای این عزیز ازدست رفته درجات شامخشان بالاتر و برای جامعۀ روحانیت و دوستان و مریدان ایشان أجر و شکیبایی مسألت دارم.

نفیس‌ترین نسخۀ چاپ سنگی شاهنامۀ فردوسی که متعلق به 176 سال پیش است در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نگهداری می‌شود. نسخۀ چاپ سنگی شاهنامۀ فردوسی توسط یک فرد ایرانی به نام محمدباقر تاجر شیرازی در بمبئی به چاپ رسیده و محمدسعید رامپوری دیباچه‌نویس هندی در سال 1266هجری قمری آن را تصحیح کرده است. طبق نوشتۀ موجود در این کتاب تذهیب و رنگ‌آمیزی تصاویر را میرزا علی‌اکبر نقاش به عهده داشته است.

دبا: نخستین نشست علمی و تخصصی دانشنامه مهندسی در ایران، روز چهارشنبه 27 شهریور 1398 برگزار شد. این نشست شامل دو بخش سخنرانی و میزگرد بود. در بخش سخنرانی، نیاز و کاربرد دانشنامۀ مهندسی در ایران توسط دکتر علیرضا توافقی، دکتر محمود گلابچی و دکتر مصطفی کیانی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت.

نامۀ دانشوران ناصری، دایره‌المعارفی الفبایی، تألیف شده در عصر قاجار، در شرح‌ احوال و بیان آثار مشاهیر علم و ادب در جهان اسلام. بانی این دانشنامه علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه، پنجاه ‌و چهارمین پسر فتحعلی‌ شاه قاجار بود و پس از مرگ وی نظارت بر تألیف و نشر آن برعهدۀ محمدحسن‌ خان اعتضادالسلطنه قرار گرفت.

به نام آنکه جان را فکرت آموخت چراغ دل به نور دانش آفروخت سه شنبه 7 مرداد ماه 1399 خورشیدی پروفسور بدرالزمان قریب را در نهایت بهت و ناباوری از دست دادیم. اینک او رفته است و دیگر هیچ اشکی، هیچ آهی، هیچ دریغا و مرثیه ای جای خالی استاد را در متن جامعۀ دانشگاهی پر نخواهد کرد.

در باره جايگاه مرحوم دکتر بدرالزمان الزمان در مطالعه زبان‌های باستانی و فرهنگ باستانی ايران، سخن بسيار گفته شده و استادان ارجمند در مجلس امروز نيز به ابعاد مختلفی از آن توجه دادند. در اينجا مهم دیدم که به عنوان گامی فراتر، درباره ارزش آثار دکتر قریب به خصوص فرهنگ سغدی ایشان از منظر ارتباط های چند فرهنگی و میان فرهنگی در منطقه جغرافیای فرهنگی خودمان صحبت کنم.

به نام خدا و با عرض سلام خدمت بینندگان محترم. قبل از هر چیز تسلیت عرض می کنم درگذشت استاد محترم خانم بدرالزمان قریب را به ریاست محترم مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی جناب آقای بجنوردی و اعضای محترم شورای عالی علمی آن مرکز و همه دوست داران فرهنگ ایران زمین.

مهر تو واژه واژه به جان های ما نشست دیگر به مهر مرگ ز خاطر نمی روی در بارۀ زنده یاد استاد بدرالزمان قریب و دقایق زندگی علمی و ارزش های اخلاقی ایشان هرچه گفته شود کافی نیست. الف. مقام علمی: نخستین برخورد غیر مستقیم من با استاد قریب زمانی بود که من دانشجوی فرهنگ و زبان های باستانی در دانشگاه لندن یعنی مدرسه السنه شرقیه قدیم بودم. یکی از درس هایی که در محضر استاد سیمز ویلیامز می خواندم درس سغدی بود.