خلاصة اللغات و تفسیر المشکلات

افزودن به علاقه‌مندی‌ها

از اسماعیل فرزند لطف‌الله باخرزی ]دیباچه[. از روزگاری پیش از 1049ق، که تاریخ کهن‌ترین نسخۀ شناخته شدۀ آن  (تهران، محیط طباطبایی، فرهنگ‌نامه‌ها) می‌باشد. وی می‌تواند نگارندۀ «حساب ضرب و ضروب» (نک‍ : مشترک) و اختیارات (همانجا) نیز باشد. 
مانند «مهذب الاسماء» آن را در 84 بخش ساخته است. به ترتیب الفبایی از سرآغاز واژه، در 28 «کتاب» و هر کتاب در 3 بخش، آغاز مفتوح، مکسور و مضموم بخشبندی شده است: کتاب الهمزه، باب المفتوح «آبتی» گریزنده، «اَثم» بزهکار... «احله»... «آجن»... «اخذ...». 
برای نشانی: کتاب الساء. باب‌الساءالمفتوحه. «سایل» پرسنده (ساباطام)، «سامج» اسبی که گویی شنا می‌کند ]آشنا می‌کند[ در رفتن، ورد روزه‌دار «سابع» هفتم، «ساجور» چوبی که در گردن سگ بندند «ساطع» درخشنده، «سابغه» روزۀ تمام، سابغات و سوابغ جمع. «سابق» پیشی گیرنده «سابع» همین چند واژه، جدایی‌هایی نسخه در دست را با نسخه شناسانده در «فرهنگنامه‌ها»، ص 266 نشان می‌دهد. 
آغاز:   الحمد لله الذی انزل القرآن العربی و اوضح حجج البینات و صیّر لغة العرب احسن الالفاظ و اللغات والصلوة... اما بعد، همی گوید. محرر این ترکیب و مقرر این ترتیب العبدالفقیر الله الغنی اسماعیل بن لطف‌الله باخرزی اصلح.
انجام:   باب الیاءالمضمومة «یبوست» خشکی... «یوح» نام آفتاب «یسار» لعت (؟) و آن لقبی است. والله اعلم بالصواب. تمت الکتاب به عون الملک الوهاب فی... . 
منابع دیگر:   فهرستواره، 4/2666 «حساب ضرب»، 2776 «اختیارات»؛ منزوی، فرهنگنامه‌ها، 265 «خلاصة اللغات و...» به تفصیل؛ فروزانفر، پیشگفتار چاپ، 1319، ص 2 «خلاصةاللغات»، از محمد مؤمن؟!. 

خرید فایل اسکن