آناهید و جشن آبانگان / علی نیكویی
آناهید و جشن آبانگان / علی نیكویی

در اسطوره‌های ایرانی طبیعت و عناصر طبیعی نقش اساسی دارند، در هیچ اسطوره‌ای نیست كه باد و آب‌ و خاك و آتش بی‌تاثیر باشد. در كنار اساطیر ما، طبیعت در ادبیات ما هم نقش دارد؛ بیت معروف «ابر و باد و مه و خورشید و فلك در كارند | تا تو نانی به كف آری و به غفلت نخوری»، تنها معنای معیشت ندارد! حتما یك امری مافوق آن عناصر است.

1403/8/9 ۱۱:۴۳
دیمه‌کاری در متون کهن فارسی / محمدحسن ابریشمی
دیمه‌کاری در متون کهن فارسی / محمدحسن ابریشمی

سرزمین ایران، به مفهوم جغرافیایی بسی پهناور قدیم آن در ادوار کهن، با تنوعِ شرایط اقلیمی و آب و هوایی، کشت و کارِ آبی و دیمۀ برخی محصولات، مخصوصاً «غلات» و «زیره» و غیر آن، از دوران باستان تا کنون، همواره معمول بوده است. برزگران هر یک از نواحی تجاربی در طول زمان کسب کرده و به نسل‌های بعدی انتقال داده‌اند.

1403/8/7 ۱۳:۵۹
راهبردهاى عملى براى گسترش و بهبود کارایی كتابخانه‌‏های ایران / حسین مسرّت
راهبردهاى عملى براى گسترش و بهبود کارایی كتابخانه‌‏های ایران / حسین مسرّت

در دورۀ افزونى آگاهی‌ها و ريزپردازنده‌‏هايى به سر مى‏‌بريم كه به‌اندازۀ اَبررایانه‌های چندين سال پيش، داده‌‏ها را در خود نگهدارى و پردازش مى‌‏كنند؛ در زمانی كه كم‏‌كم كتاب‌هاى كاغذى جاى خود را به كتاب‌هاى الكترونيكى و دیجیتالی داده و با ابزارهای کنونی مى‏توان يك كتابخانۀ بزرگ را در چند لوح فشرده جاى داد و با خود جابه‌جا کرد.

1403/8/7 ۱۳:۲۳
ادامه مطلب
آنچه ایران به جهان آموخت / عبدالحسین زرین‌‏كوب
آنچه ایران به جهان آموخت / عبدالحسین زرین‌‏كوب

ایران باستانى به دنیا درس تسامح آموخت، درس عدالت و درس قانون و انضباط یاد داد. به دنیایى كه آشور و بابل و مصر و یهود آن را از تعصب و خشونت آكنده بود، نشان داد كه با اعمال تسامح بهتر می‌‏توان امپراتوری هاى بزرگ را از اقوام گونه‌‏گون به وجود آورد و اداره كرد. به دنیا تعلیم داد كه عدالت هم اگر با دقت و مساوات همراه باشد، به اندازه آزادى یا بیش از آن می‌‏تواند صلح و آرامش را تأمین كند.

1403/5/3 ۱۰:۰۰
کلمات فارسیِ ابن‌سینا و تأثیر آنها در ادبیات / محمد معین
کلمات فارسیِ ابن‌سینا و تأثیر آنها در ادبیات / محمد معین

دکتر محمد معین (۹ اردیبهشت ۱۲۹۷ ـ ۱۳ تیر ۱۳۵۰) پدیدآورندۀ یکی از مهمترین واژه‌نامه‌های فارسی یعنی «فرهنگ فارسی معین» است. از دیگر آثار اوست: حافظ شیرین سخن، ستاره ناهید یا داستان خرداد و امرداد، یوشت فریان و مرزبان‌نامه، یادنامه پورداوود، شاهان کیانی و هخامنشی در آثارالباقیه، مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات فارسی، چندین کتاب در مقوله های دستوری.

1403/4/19 ۰۹:۰۳
طرز سخن صائب / ذبیح الله صفا
طرز سخن صائب / ذبیح الله صفا

دهم تیرماه روز بزرگداشت صائب تبریزی است، شاعر بلند پایۀ سبک اصفهانی که در عصر صفوی عرصه شعر را از آن خود کرد و تا امروز نیز یکی از سبکهای پرطرفدار شعر پارسی شیوه اوست. نازک خیالی های صائب را نمونه های اعتدالی این سبک دانسته اند و نمونه های افراطی اش را زیر عنوان «سبک هندی» می آورند.

1403/4/11 ۱۰:۲۰
ادامه مطلب
بارگاه حضرت ابوالفضل (ع) / عنایت‌الله مجیدی
بارگاه حضرت ابوالفضل (ع) / عنایت‌الله مجیدی

سید میرزا محمد نصیر الحسینی ملقب به فرصت الدوله شیرازی متخلص به فرصت و معروف به آقامیرزا(۱۲۷۱-۱۳۳۹ق) شاعر، خطاط، نقاش، موسیقی دان و از نخستین محققین ایرانی که در زمینۀ معرفی آثار باستانی سرزمین ما همت گماشته، ضمن توصیف و اندازه گیری دقیق، تصویر و نقشۀ آن ها را نیز ارائه کرده است.

1403/8/9 ۱۰:۵۷
سه سند اروپایی که نشان می دهد جزایر سه گانه برای ایران است
یک سند تاریخی به دستخط محمود افشار منتشر شد
یک سند تاریخی به دستخط محمود افشار منتشر شد

سندی که از نظر خوانندۀ گرامی می‌گذرد، یکی از هزاران سند موجود در ادارۀ اسناد انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران است.

اهمیت آن در توجه شادروان استاد دکتر محمود افشار به آثار ملی کشور است. خاندان افشار، به‌ویژه دکتر محمود افشار و استاد ایرج افشار در میهن‌دوستی و خدمت به ایران جاویدان، زبانزد و شهرۀ خاص و عام می‌باشند.

1403/7/11 ۱۲:۵۱
ادامه مطلب
مواجهه شاعران نامدار ایرانی در برابر حملات مغول در دوران وحشت
مواجهه شاعران نامدار ایرانی در برابر حملات مغول در دوران وحشت

احسان‌الله شکراللهی درباره مواجهه شاعر با ناملایمات دوران گفت: غم و شادی برای عارف هر دو رویی از یک سکه است که تفاوتی با هم ندارد. عارف جهان را از جایی رفیع‌تر می‌نگرد و غم و شادی را فرستاده‌ای از سوی حضرت حقی می‌داند و به روایت سعدی هر چه از دوست رسد نیکوست

1403/8/9 ۱۲:۰۸
گفت‌وگو با الهام مستاجران درباره نامه‌های منظوم فارسی
گفت‌وگو با احسان رضایی درباره اهمیت «تاریخ بیهقی» و چرایی ماندگاری آن در تاریخ فرهنگ ایران
گفت‌وگو با احسان رضایی درباره اهمیت «تاریخ بیهقی» و چرایی ماندگاری آن در تاریخ فرهنگ ایران

یک پژوهشگر ادبی با اشاره به هنر بیهقی در استخدام کلمات گفت: شیوه روایت او همان چیزهایی است که در روایت‌نویسی مدرن رعایت می‌شود، اما مسئله فوق‌العاده دیگر این است که بیهقی با اینکه خودش در وقایع شرکت داشته است، بسیار منصفانه و بی‌طرفانه می‌نویسد.

1403/8/6 ۰۹:۴۷
ادامه مطلب
گزارش تصویری برگزاری آیین رونمایی دانشنامۀ برخط «زبان‌ها و گویش‌های ایرانی»
گزارش تصویری جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
گزارش تصویری برگزاری رونمایی جلد نخست «دانشنامۀ حقوق ایران» - بخش سوم
ادامه مطلب

مداخل برگزیده

  • رصدخانه
    بخش علوم,مصطفی یاوری آیین

    رَصَدْخانه، در لغت به معنی جایی برای رصد است، اما در این مقاله به «نهاد»ی گفته خواهد شد که 3 شرط زیر را داشته باشد:

    ادامه مطلب
  • رستم
    لیلا ورهرام

    رُسْتَم، مشهورترین پهلوان حماسۀ ملی ایران. در روایات حماسی ایران، رستم فرمانروای سیستان و جهان‌پهلوان دربار شاهان کیانی، کاووس و کیخسرو، است. او در زمان منوچهر پیشدادی متولد می‌شود و از عهد کیقباد تا دورۀ پادشاهی بهمن در حماسۀ ملی ایران حضور دارد. بخش مهمی از حماسۀ ملی ایران به کردارهای رستم اختصاص دارد و در فرهنگ ایرانی، وی نمونه و مثال اعلای پهلوانی است. 

    ادامه مطلب
  • تهران
    اصغر دادبه,علی بلوکباشی,احمد پاکتچی,شیوا جعفری,علی کرم همدانی,محمدجواد انواری,علی محمد مرادیان منفرد,بهروز محمودی بختیاری,ساسان فاطمی,کامران صفامنش

    تِهْران، پایتخت و بزرگ‌ترین شهر ایران، نیز استان و شهرستانی به همین نام در شمال مرکزی ایران.

    ادامه مطلب
  • حافظ
    آذرتاش آذرنوش,اصغر دادبه,صادق سجادی,علی بلوکباشی,مجدالدین کیوانی,احمد پاکتچی,محمدحسن سمسار,بخش هنر و معماری,علی بیات,اسماعیل شمس,عبدالله مسعودی آرانی,علی میرانصاری,حسین میثمی,توفیق هاشم پور سبحانی,بهاءالدین خرمشاهی,سعید کردمافی,سیروس شمیسا,حسن نکوروح,صفر عبدالله,دومینیکو اینجنیتو,طهمورث ساجدی,بهادر باقری

    یکی از بزرگ‌ترین شاعران زبان پارسی که شاید بتوان او را بزرگ‌ترین غزلسرای این زبان دانست. غزل فارسی در سده‌های 6-7ق / 12-13م با شاعرانی چون عطار، مولوی و سعدی، با مضامین عارفانه و عاشقانه به کمال خود رسید، ولی غزلهای حافظ دارای خاصیت و کیفیت دیگری است.

    ادامه مطلب

تازه های نشر مرکز

اخبار و گزارش

  • عبدالله انوار، خدمات و کتابخانه ۶ هزار جلدی‌اش که اهدا شد

    امسال در مراسم بزرگداشتی به مناسبت صدمین سال تولد او، کتابخانه شخصی‌اش که بالغ بر ۶ هزار کتاب به زبان‌های، فارسی، عربی و لاتین و نیز کتاب‌های چاپ سنگی و خطی است به کتابخانه ملی اهدا شد.

    ادامه مطلب
  • «کوروش» به دست منکران و افراطیون افتاده است

    رییس پژوهشگاه میراث ‌فرهنگی و گردشگری با تاکید بر اینکه با نگاه علمی و کاوش‌های باستان‌شناسی می‌توان مردم را نسبت به موضوع کوروش هخامنشی آگاه کرد، گفت: کوروش امروز یا به دست منکران‌اش و یا به دست افراطیون افتاده است. درحالی‌که کوروش سرمایه‌ای برای انسجام ملی کشور است که نباید نادیده گرفته شود.

    ادامه مطلب
  • کتاب دوجلدی «کشاف(فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه‌های یمن)» منتشر شد

    به همت سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، کتاب دوجلدی «کشاف(فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه‌های یمن)» به زبان عربی، منتشر شد.

    ادامه مطلب
  • رنسانس ادبی ایران

    این کتاب به تاریخ ادبیات فارسی در ایران از فتح اعراب مسلمان تا سقوط سامانیان، با این رویکرد که چگونه میراث فرهنگی و ادبی ایران پیش از اسلام (به ویژه جهان ساسانی) به ایران مسلمان در یک روند تقریباً خاموش که حدود دو قرن طول کشید منتقل شده است، می‌پردازد، و چگونه ظاهراً بصورت ناگهانی در عصر سامانیان شکوفایی یافته است.

    ادامه مطلب
  • چرا اسطوره را باید جدی گرفت؟

    اسطوره در معنای تخصصی به معنای سخن یا باور غیرصادق نیست، بلكه به معنای باوری بیانگر روایت یا روایت‌هایی است كه نقشی بنیادین در یك جامعه ایفا می‌كنند. درباره این نقش و چیستی آن در ادامه توضیح خواهیم داد

    ادامه مطلب

کارگاه و سمینار

آخرین مقالات افزوده شده

پربازدیدترین مقالات

مقالات دائرة المعارف بزرگ اسلامی براساس موضوع

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

عضویت در خبرنامه.

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: