سیری بر «نصایح الملوک و آداب السلوک» / اسدالله احمدی مرند اندرزنامه‌نویسی یا ادبیات پند و اندرز از دیرباز در ایران باستان و دیگر مناطق خاورمیانه جایگاهی ممتاز داشت و در عصر اسلامی رواج و گستردگی خارق‌العاده‌ای یافت و به نوع ادبی بسیار محبوبی تبدیل شد. این آثار در شکل کهن آن، معمولاً در قالب وصیت تدوین می‌شدند؛ یعنی نصایحی که پدری در بستر مرگ یا در موقعیت‌هایی خطیر به پسرش بیان می‌کند یا شخصی سالخورده خطاب به نسل آینده، آنها را بر زبان می‌آورد یا می‌نویسد. 1403/4/20 ۱۲:۰۴
دانش استیفا و جایگاه آن در متون تاریخی و ادب فارسی / نفیسه ایرانی «استیفا» در لغت به معنی حق یا مال خود را تمام و کمال گرفتن، و یا حق چیزی را کامل ادا کردن است و در اصطلاح، دانشِ قوانینی است که مستوفیان با آن دخل‌وخرج اموال دیوان و کیفیت و کمیت محاسبات آن را معلوم می‌کردند و اسناد و دفاتر مالی و آماری مملکت را مطابق آن قوانین می‌نوشتند. 1403/4/20 ۱۱:۳۴
در بارگاه بلند آفتاب / حسین مسرّت تاریخ پرمعنا و فرهنگ پربار ایران ، شایستۀ تأمّل و عنایتی است که مردم کشور ما باید به اهمیّت آن واقف بمانند، از این تاریخ و از این فرهنگ کمک بگیریم و روی خود را به سوی نیمرخ روشن زندگی بگردانیم. از طریق بازیافت خود و باز شناخت خود است که می توانیم امروز و فردای خود را بارور سازیم . 1403/4/17 ۱۰:۳۹
کلمات فارسیِ ابن‌سینا و تأثیر آنها در ادبیات / محمد معین دکتر محمد معین (۹ اردیبهشت ۱۲۹۷ ـ ۱۳ تیر ۱۳۵۰) پدیدآورندۀ یکی از مهمترین واژه‌نامه‌های فارسی یعنی «فرهنگ فارسی معین» است. از دیگر آثار اوست: حافظ شیرین سخن، ستاره ناهید یا داستان خرداد و امرداد، یوشت فریان و مرزبان‌نامه، یادنامه پورداوود، شاهان کیانی و هخامنشی در آثارالباقیه، مزدیسنا و تأثیر آن در ادبیات فارسی، چندین کتاب در مقوله های دستوری. 1403/4/19 ۰۹:۰۳
طرز سخن صائب / ذبیح الله صفا دهم تیرماه روز بزرگداشت صائب تبریزی است، شاعر بلند پایۀ سبک اصفهانی که در عصر صفوی عرصه شعر را از آن خود کرد و تا امروز نیز یکی از سبکهای پرطرفدار شعر پارسی شیوه اوست. نازک خیالی های صائب را نمونه های اعتدالی این سبک دانسته اند و نمونه های افراطی اش را زیر عنوان «سبک هندی» می آورند. 1403/4/11 ۱۰:۲۰
دهخدا در كارش اخلاص داشت / سیدمحمود دعایی مرحوم دكتر سیدجعفر شهیدی كه حدود 50 سال در حیات و مماتِ دهخدا با او همكاری كرد، قائل بود كه دهخدا در كارش اخلاص داشت. آری، اخلاص داشت كه شخصی همچون استاد شهیدی ـ مجتهدِ نجف‌رفته ـ را كه می‌توانست از فقهای طراز اول شود و به قول دهخدا اگر بی‌نظیر نبود، كم‌نظیر بود، جذب كرد و تا پایان كار اینجا نگاه داشت. 1403/3/12 ۰۸:۵۵
جلوه‌‌هایی از سفر و مناسک حج در کتابخانۀ ملک به مناسبت روز عرفه و عید قربان در این نوشتار تعدادی از نسخه‌های خطی موجود در کتابخانه و موزه ملی ملک معرفی می‌شود. 1403/3/29 ۱۲:۵۲
دست‌خط‌هایی از «ایرج افشار» که برای نخستین‌بار منتشر می‌شود روز، هجدهم اسفند، سیزدهمین سال‌یاد وداع با «ایرج افشار»، عضو شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی بود. 1402/12/20 ۱۱:۵۸
«از مهستان تا بهارستان» در بررسی تاریخ مرم‌سالاری در ایران آنچه به وضوح مشخص است اینکه نظام غالب حکومتی در ایران پیش از اسلام، از نوع سلطنت موروثی بوده است. این نوع از حکومت تفاوت‌های عمده‌ای با سیستم حکومت دموکراتیک دارد و بر خلاف نقش مؤثر مردم در نظام‌های سیاسی دموکراتیک، در نظام‌های مونارشی، حاکم تصمیم‌گیرنده نهایی است. با این وجود، در برخی ادوار تاریخ ایران، نشانه‌هایی از وجود برخی از عناصر دموکراسی در ساختارهای حکومتی مشاهده می‌شود. 1402/12/9 ۱۱:۲۸
عكس و تاریخ در گفت‌وگو با محمد غفوری به مناسبت انتشار عكس‌های قاجاری مجموعه گلستان انتشار 76 آلبوم از مجموعه عكس‌های قاجاری توسط یك كاربر ناشناس در فضای مجازی، در هفته‌های اخیر واكنش‌های متفاوتی را در جامعه برانگیخته و پرسش‌های فراوانی مطرح كرده است، از جمله اینكه این عكس‌ها چگونه و از كجا آمده‌اند؟ چه چیزی به ما نشان می‌دهند؟ آیا جامعه قاجار واقعا همین‌طور بوده كه این عكس‌ها نشان می‌دهند؟ 1403/4/18 ۱۰:۲۶
گفت‌وگو با علی فردوسی درباره «حاج سیاح و کشف آزادی: چند جستار درباره تبارشناسی سوژه مدرن در ایران» «حاج سیاح و کشف آزادی» چند جستار از علی فردوسی درباره تبارشناسی سوژه مدرن در ایران است که در آن حاج سیاح را در میان نسل اول روشنگران ایرانی متفاوت و دارای جایگاهی یگانه می‌داند؛ از این منظر که در ارتباط با مدرنیت در ایران و در خارج کار میدانی کرده است. 1403/4/13 ۱۱:۳۱
گفت‌وگو با دکتر محمدابراهیم محجوب به مناسبت ترجمه دو کتاب درباره ایران باستان دکتر محجوب فارغ‌التحصیل رشته دینامیک سیستم‌ها از دانشگاه اوتاوای کانادا و مدرس دانشگاه صنعتی امیر‌کبیر، سابقه طولانی در تالیف و ترجمه آثاری ارزنده در حوزه علوم انسانی دارد و کتاب هایی را در زمینه مطالعات علم، مدیریت، ادبیات ایران و... به فارسی ترجمه و منتشر کرده است. با او به مناسبت ترجمه دو کتاب مذکور گفت‌وگو کردیم. 1403/4/11 ۱۱:۱۰
گزارش تصویری برگزاری آیین گشایش «خانۀ کتاب دِبا» آیین گشایش خانۀ کتاب دِبا (کتاب‌فروشی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)، عصر پنج‌شنبه، سیزدهم اردیبهشت با حضور اندیشمندان و پژوهشگران برگزار شد. 1403/2/16 ۰۹:۳۶
گزارش تصویری جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (۲) جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی با حضور اکثریت اعضا در روز سه‌شنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۳ برگزار شد. 1403/2/5 ۱۰:۵۸
گزارش تصویری جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (۱) جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی با حضور اکثریت اعضا در روز سه‌شنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۳ برگزار شد. 1403/2/5 ۱۰:۴۴