اخبار

مکتب نوافلاطونی شدیداً بر بسط و گسترش تصوف اسلامی تاثیر داشته است. ان مكتب آن گونه که توسط فلوطین ارائه شده است خدا را مبدأ و غایت هر امری لحاظ می‌کند. اگرچه اکثر نهادهای تمدن اسلامی نسبت به اندیشه فلسفی و انتقادی روی خوشی نشان نداده‌اند امّا جریان عرفان اسلامی تقریبا ً رویکردی آزادمنش و نقادانه به امور داشته است. این احتمال وجود دارد که ترجمه آثار فلوطین به عربی یک مبنای فلسفی ضروری برای عرفان اسلامی ایجاد کرده باشد. بررسی سطحی از عرفان اسلامی و مکتب نوافلاطونی به راحتی شباهت‌های بسیاری را درباره آرایی چون ذات خداوند ،روح ، تن ،و مفاهیمی مجرّد همچون خیر ، شر و زیبایی ، حیات و ممات و خلقت به نمایش می‌گذارد.

موضوع قبله‌یابی از مسایل مهم در آداب اهل عرفان است. محراب به‌عنوان مرکزی که رو به‌سوی کعبه دارد، دارای ارزش‌های بصری و معنایی ویژه‌ای است. هنرمندان اهل عرفان، محراب را با آرایه‌های رمزآمیز گل‌ها و گیاهان آذین‌بندی می‌کنند؛ زیرا محراب به‌منزله‌ی دروازه‌ای است که انسان به‌واسطه آن قدم به جهان مینوی و باغ بهشت می‌گذارد.

سیمایی که از پیامبر عظیم الشّأن اسلام در متون ادبی پارسی ترسیم گشته، بسیار متعالی و منحصربه فرد بوده است. همواره تلاش شده تا با استعانت از روایات تاریخی- مذهبی، بخشی از بزرگواری ها و برجستگی های فکری-اخلاقی ایشان بیان گردد. در کنار سیمای تاریخی پیامبر (ص) که بیانگر زندگی تاریخی ایشان است، مطالبی در متون ادبی روایت گردیده که بن مایة تاریخی و حقیقی ندارد؛ بلکه بیانگر خصوصیاتی است که با مبحث عرفانی «حقیقت محمّدیه» همسو و همسان است.

در فرهنگ اسلامی، هر تعریفی که از اصطلاحات «عرفان» و «تصوف» ارائه یا پذیرفته شود، بطور قطع برخی از مهمترین اجزاء مشترک آن ـ از جمله بخشی از معارف و برخی از احوال و اعمال آن ـ را نمیتوان نادیده گرفت. بسیاری از این معارف و برخی از احوال و اعمال عرفانی، نشئت گرفته از تعالیم قرآنی و سنت نبوی و نیز احوال و سیرة ائمه اطهار(ع) و اهل بیت (ع) و برخی از اصحاب خاصّ آنان است که بعنوان آبشخورهای اساسی و مهم و تأثیر گذار در عرفان اسلامی محسوب میشوند.

آیین مانوی آیینی است گنوسی که جزء فرقه های عرفانی به شمار می رود. اصل اساسی این آیین، هبوط روح از عالم اعلا که جایگاه حقیقی اوست و گرفتاری آن در عالم ماده است، وظیفۀ انسان در این دنیا رهاسازی روح گرفتار در بند ماده است.

رویکردِ زاهدانه ، یکی از کهن ترین جریان های فرهنگی و اجتماعی دوره اسلامی است که چندان که باید نتوانسته خود را از سایه تصوفِ اسلامی بیرون کشد و ابعادِ خود را آن چنان که شایسته است بشناساند .

سیر و سلوک را می توان مهمترین رکن عرفان و وجه ممیزۀ آن از دیگر نظامهای معرفتی دانست. بر این اساس این موضوع همواره در کانون توجه اهل عرفان و تصوف قرار داشته است و به همین دلیل بخش معظمی از متون عرفانی به تبیین چگونگی سیر و سلوک اختصاص یافته است.

سید مهدی قاضی به عنوان فرزند و یادگار آیت‌الله سید علی قاضی، اسرار پدر را هم حفظ نمود و در مواردی نیز آنها را بروز داد. پدرش مرحوم آیه‌الله سیدعلی قاضی، در سیر عرفان گام برداشت و برای رسیدن به کمالات معنوی از چشمه قرآن و عترت بهره‌مند گردید.

اگر انسان، امروز، از مکان مقدس «چشتیه» در شبه قاره هند عبور کند (چون این نظام هرگز از مرزهای شبه قاره هند تجاوز نکرد)، اکثراً صدای قوالی مخصوص را می‌شنود که هر روز حیات یا ساختمان مقبره را در بر می‌گیرد.

پروفسور هانری کربن، فیلسوف و ایران‌شناس نامداری است که آثار فراوانی در زمینه‌های مرتبط با ایران نگاشته که یکی از مهمترینش، «اسلام ایرانی» است که تا کنون سه مجلدش به قلم روان دکتر انشاءالله رحمتی به فارسی ترجمه شده است. کربن در این کتاب مفصل، از زاویه‌ای معنوی به ایران نگریسته و کوشیده از دل متون متنوع و جریان‌های فکری مختلفی که از دیرباز در این سرزمین وجود داشته، گزارشی از «چشم‌اندازهای معنوی و فلسفی اسلامی» بدهد. او در این مسیر، از شاهنامه تا آثار متعدد شیخ اشراق و متفکران دیگر و از جمله تفسیرهای قرآن کریم را کاویده و راه تازه‌ای برای ایران‌شناسی راستین گشوده است.