چرا تعلیم و تربیت فراموش شده است؟ / رضا داوری اردکانی – بخش اول در ابتدای اخذ و اقتباس تجدد، ما نه فقط از آموزش و پرورش غافل نبودیم، بلکه به آن اعتنای خاصی داشتیم. در برنامه اعزام دانشجو در سالهای ۱۳۰۶ تا ۱۳۱۲ قید شده بود که: « از میان دانشجویان اعزامی به اروپا و امریکا، دو نفر باید درس تعلیم و تربیت بخوانند.» نود و یک سال پیش هم اولین گزارش درباره آموزش و پرورش ایران را عیسی صدیق (به عنوان رساله دکتری اش) در دانشگاه کلمبیا نوشت و عجیب که هنوز هم وقتی این گزارش کوتاه را می‌خوانیم، برایمان حرفهای تازه و آموزشی دارد! 1403/2/12 ۱۱:۱۱
این اقدام شما نابخشودنی است / احمد مسجد جامعی نمی‌دانم تربیت یا معلم، کدام‌یک مشکل دارد که بایستی نام قدیم‌ترین نهاد آموزش عالی کشور با آن همه سابقه و فارغ‌التحصیلان تأثیرگذار و دانشمندان صاحب‌نام تاریخ علم تغییر کند و احداث موزه‌اش با آن همه برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری به فراموشی سپرده شود. 1403/2/12 ۱۱:۰۸
خلیج همیشگی فارس / علی نیكویی در چند دهه اخیر آبراه بزرگی كه در جنوب مرزهای خاكی ایران قرار دارد و اكثر جهانیان با اتكا به‌تمامی منابع و اسناد، آن را به نامِ «خلیج‌فارس» می‌شناسند، برخی آن را مغرضانه به نام جعلی «خلیج عربی» نام‌گذاری كردند.در این یادداشت بر آنیم تا ریشه‌های نام این آبراه بزرگ را جستار كنیم و علت این نام مجهول را كنكاش كنیم. 1403/2/10 ۱۰:۴۰
خلیج فارس در طول تاریخ / محمدجواد مشکور خلیج فارس در حاشیه غربى اقیانوس هند واقع شده و بین شبه‌جزیره عربستان و جنوب شرقى كشور ایران قرار دارد. مساحت این دریا 240هزار كیلومتر مربع است. طول آن قریب هزار كیلومتر و قسمت شمالى و شمال شرقى خلیج فارس را تماماً سواحل ایران پوشانده است. 1403/2/10 ۱۰:۰۷
ایرجا! رفتی و آثار تو ماند / محمدعلی همایون‌کاتوزیان ایرج افشار (۱۶ مهر ۱۳۰۴ ـ ۱۸ اسفند ۱۳۸۹) پژوهشگر فرهنگ و تاریخ ایران، ایران‌شناس، کتاب‌شناس، نسخه‌پژوه، نویسنده و استاد دانشگاه، پایه‌گذار کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و «پدر کتاب‌شناسی ایران»، بیش از ۳۰۰ کتاب و ۳۰۰۰ مقاله در زمینه‌های کتاب‌شناسی، کتاب‌داری، تاریخ، جغرافیا، جغرافیای تاریخی، فرهنگ مردم و موضوع‌های دیگر تألیف، تصنیف و تصحیح کرده است. 1402/12/20 ۱۱:۱۴
چرا کوروش در متون مذهبی ذوالقرنین نامیده شد؟ / مهدی بشارت درباره اینکه چرا ذوالقرنین را بدین لقب نامیدند، توجیهات فراوان و گوناگونی شده است و معمولاً همان مواردی را که مفسران پیشین برشمرده‌اند، دیگران تکرار کرده اند. 1402/12/1 ۱۰:۵۵
دست‌خط‌هایی از «ایرج افشار» که برای نخستین‌بار منتشر می‌شود روز، هجدهم اسفند، سیزدهمین سال‌یاد وداع با «ایرج افشار»، عضو شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی بود. 1402/12/20 ۱۱:۵۸
«از مهستان تا بهارستان» در بررسی تاریخ مرم‌سالاری در ایران آنچه به وضوح مشخص است اینکه نظام غالب حکومتی در ایران پیش از اسلام، از نوع سلطنت موروثی بوده است. این نوع از حکومت تفاوت‌های عمده‌ای با سیستم حکومت دموکراتیک دارد و بر خلاف نقش مؤثر مردم در نظام‌های سیاسی دموکراتیک، در نظام‌های مونارشی، حاکم تصمیم‌گیرنده نهایی است. با این وجود، در برخی ادوار تاریخ ایران، نشانه‌هایی از وجود برخی از عناصر دموکراسی در ساختارهای حکومتی مشاهده می‌شود. 1402/12/9 ۱۱:۲۸
سند «خیلی محرمانه» درباره اسلامی ندوشن! سندهایی مربوط به بررسی دو اثر محمدعلی اسلامی ندوشن توسط ساواک و وزارت فرهنگ و هنر در دوران پهلوی نشان می‌دهد درباره آثار او حساسیت‌هایی وجود داشته است. 1402/9/7 ۰۸:۵۶
جایگاه هنر نزد ایرانیان در گفت‌وگو با استاد محمدحسن سمسار – بخش اول اگر ما هنر خوشنویسی در ایران را با هر کشور دیگری در مهد اسلام مقایسه کنیم، تفاوتی را می‌بینیم که نماینده فرهنگی است که به هنر اهمیت می‌دهد. نمی‌خواهم بگویم که این هنر در دنیا بی‌مانند است، ولی حقیقتا وقتی روی آن متمرکز می‌شویم، می‌بینیم «بی‌مانند» است! این عبارت کامل و ایرانی متعلق به محمدحسن سمسار، استاد تاریخ و هنر است که عمریست با شرافت و عشق به معلمی برای فرهنگ و هنر و.. آب و خاک سرزمینش مشغول است. 1403/2/12 ۱۱:۰۱
مدیر مرکز سعدی‌شناسی: آسانی و روانی غزلیات و حکایات، هنر سعدی است کورش کمالی سروستانی، مولف کتاب «شرح قصاید فارسی و مراثی سعدی» و مدیر مرکز سعدی‌شناسی معتقد است که «با خواندن اشعار سعدی خواننده احساس همدلی، صمیمیت و سادگی می‌کند و هنر سعدی آن بوده است که پیچیدگی‌های زبانی و بلاغی را به آسانی و روانی در آثارش ماندگار کرده است.» 1403/2/1 ۱۲:۴۶
گفتگو با دکتر جعفر یاحقی در باب فاصله جامعه با سعدی دکتر جعفر یاحقی، پژوهشگر و استاد زبان و ادبیات فارسی، درباره علت آشنایی کم جامعه با آثار سعدی می‌گوید. 1403/2/1 ۱۲:۱۵
گزارش تصویری برگزاری آیین گشایش «خانۀ کتاب دِبا» آیین گشایش خانۀ کتاب دِبا (کتاب‌فروشی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)، عصر پنج‌شنبه، سیزدهم اردیبهشت با حضور اندیشمندان و پژوهشگران برگزار شد. 1403/2/16 ۰۹:۳۶
گزارش تصویری جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (۲) جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی با حضور اکثریت اعضا در روز سه‌شنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۳ برگزار شد. 1403/2/5 ۱۰:۵۸
گزارش تصویری جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (۱) جلسۀ شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی با حضور اکثریت اعضا در روز سه‌شنبه ۲۸ فروردین ۱۴۰۳ برگزار شد. 1403/2/5 ۱۰:۴۴