1393/7/9 ۱۲:۲۰
محمدعلی موحد، مثنوی‌پژوه در جلسه بزرگداشت مقام مولانا گفت که انتخاب عنوان «مثنوی» از سوی مولانا، صرفا به دلیل قالب آن کتاب شاخص نبوده است، بلکه تفکر مولوی در اشعار خود نیز ذووجهی و مزدوج است، بنابراین بین فرم و محتوای «مثنوی معنوی» هماهنگی کامل وجود دارد.
جلسه بزرگداشت مقام مولانا عصر دیروز، سه‌شنبه هشتم مهر (1393) با سخنرانی محمدعلی موحد، علی اصغر محمدخانی، شهرام پازوکی، مجتبی بشردوست، در شهرکتاب مرکزی برگزار شد.
تفکر مولانا «ذو وجهی» است
محمدعلی موحد، عرفان‌پژوه در این جلسه درباره کتاب «مثنوی معنوی» گفت: مثنوی یعنی مزدوج و دوتایی. مثنوی عنوان یکی از قوالب شعر فارسی است که مولانا برای کتاب خود انتخاب کرده است. البته عنوان کتاب فقط به دلیل قالب آن نیست، بلکه ساحت معنایی و محتوایی مثنوی نیز از نگرشی ثنوی و مزدوج و یا دولایه حکایت دارد.
وی افزود: تفکر مولانا «ذو وجهی» است. او تمام ذات و ذرات آفرینش را در هم‌بافته از نقیضان می‌بیند، مانند «حیات» که مدام در کنار «مرگ» قرار دارد. بر این اساس باید گفت که ساحت جهانبینی مولانا نیز مثنوی است، بنابراین در کتاب عظیم «مثنوی معنوی» هماهنگی کاملی بین فرم و محتوا وجود دارد.
موحد در ادامه با اشاره به پیروی کامل مولانا در مثنوی از «قرآن» حتی در انتخاب اسم کتاب، گفت: ما با کتابی با نامی غریب و اسلوبی نامعهود مواجه هستیم. رسم این است که هرکتابی اسمی و عنوانی داشته باشد، مانند «شاهنامه» اما مثنوی که اسم کتاب نیست، نوعی قالب شعر فارسی است. این نوع از نامگذاری یک ابهامی را به مخاطب منتقل می‌کند.
موحد همچنین اشاره کرد: مولانا در دیباچه مثنوی نوشته که کتاب من کشاف القرآن است. مولانا تمام ویژگی‌های قرآن را به کتاب خود نیز نسبت داده و بر همعنان بودن مثنوی با قرآن تاکید می‌کند.
این محقق در ادامه سخنرانی خود با اشاره به شباهت اسم‌های «قرآن» و «مثنوی» گفت: واژه قرآن یعنی قرائت کردن و خواندن. خداوند نیز در عنوان کتاب خود یک ابهامی را گذاشته است. کلام خدا، به‌جز قرآن نام‌های دیگری نیز دارد و یکی از پراستفاده‌ترین آنها عنوان «کتاب» است. به عنوان مثال در آیه « ذَلِكَ الْكِتَابُ لاَ رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِّلْمُتَّقِينَ» از عنوان «کتاب» برای کلام الله استفاده شده است.
موحد در ادامه مشابه بودن عنوان «قرآن» با «مثنوی» را به این صورت شرح داد: واژه «کتاب» به معنی نوشتن است، بنابراین اگر دقت کنیم متوجه خواهیم شد که اسم کتاب مقدس ما مسلمانان به معنای «خواندن و نوشتن» است. بنابراین مولانا در انتخاب اسم «مثنوی» برای کتاب خود نیز از قرآن پیروی کرده است.
کارنامه مولوی پژوهی از مهر 1392 تا مهر 1393
همچنین در این جلسه، علی اصغر محمدخانی نیز به ارائه گزارشی از کارنامه مولوی پژوهی در یکسال گذشته ـ از مهر 1392 تا مهر 1393 ـ پرداخت. محمدخانی در بخشی از گزارش خود گفت: در یکسال گذشته، 170 عنوان کتاب درباره مولانا منتشر شده که از این میان 75 عنوان چاپ نخست و 95 عنوان نیز تجدید چاپی بوده‌اند. کل شمارگان این کتاب‌ها نیز 500 هزار جلد بوده است.
وی افزود: متاسفانه چرخه معیوب توزیع کتاب در ایران باعث شده تا بسیاری از این کتاب‌ها دیده نشده و در انبارها باقی بمانند، اما با این اوصاف، به نسبت دیگر شاعران مطرح کلاسیک ایران پژوهش‌ها درباره مولوی بسیار جدی‌تر و بیشتر است.
معاون فرهنگی موسسه شهرکتاب همچنین کتاب‌هایی که بیشترین نوبت چاپ را در میان دیگر آثار درباره مولوی داشته‌اند به این شرح بیان کرد: در یکسال گذشته چاپ 57 «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب: قصه‌های مثنوی» زنده‌یاد آذریزدی، چاپ 43 «شرح مثنوی» کریم زمانی، چاپ 33 «پله پله تا ملاقات خدا» عبدالحسین زرین‌کوب، چاپ 27 «قصه‌های شیرین مثنوی» جعفر ابراهیمی، چاپ 20 «بحر در کوزه» عبدالحسین زرین‌کوب، چاپ 10 «گزیده غزلیات مولانا» سیروس شمیسا، منتشر شدند.
محمدخانی در ادامه با اشاره به مهم‌ترین موضوعاتی که در مولوی پژوهان در طول یکسال گذشته روی آن کار کرده‌اند، گفت: پژوهش بر متون مثنوی و دیوان شمس، فرهنگ اصطلاحات قرآنی مثنوی، مقایسه مولوی با دیگر شاعران، دیدگاه‌های مولوی درباره: «زندگی، وحی و قرآن، فرهنگ و سیاست، کرامت انسان، مقام زن و شادزیستن» در مزره مهم‌ترین موضوعاتی که مولوی پژوهان در ظرف یکسال گذشته به آن توجه داشته‌اند. این مسائل نشان می‌دهد که شرایط تحقیق درباره مولانا بسیار عالی است و خلاف نظر کسانی است که این شرایط را بد و بدتر از سال‌های گذشته می‌دانند.
محمدخانی همچنین به ارائه پیشنهادهای خود برای رفع کمبودهای پژوهشی درباره مولوی، پرداخت: من در طی سال‌هایی که در حوزه‌های مختلف فرهنگی مشغول به‌خدمت هستم، کمبودهایی را در حوزه مولوی پژوهی حس کرده‌ام که برای رفع آنها پیشنهادهایی ارائه می‌کنم. به‌نظر من مهم‌ترین چیزی که کمبود آن امروزه به شدت حس می‌شود، تک‌نگاری‌هایی درباره مولوی و شمس، برای ترجمه به زبان‌های خارجی است.
وی همچنین اظهار کرد: برگزاری همایش‌های تطبیقی بین اندیشه‌های مولوی و اندیشمندان دیگر کشورها، رونق دادن به دوره‌ها و کلاس‌هایی که در حوزه مولوی خوانی و شرح مثنوی است، تشکیل بنیاد جهانی مولانا برای جمع‌آوری تمام کتاب‌ها و پژوهش‌هایی که در طول سال در تمام کشورهای جهان درباره مولانا انجام می‌شود و در نهایت تشویق پژوهشگران و مفسران به «نقد مولانا» از دیگر پیشنهادهای من برای رفع کمبودهای پژوهشی در حوزه مولوی پژوهی است.
خبرگزاری ایبنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید