بررسی نقش امام‌خمینی‌(ره) در تاریخ فرهنگ و تمدن ایران و اسلام

1395/3/16 ۱۰:۴۲

در نشستی که به مناسبت سالگرد ارتحال‌ امام‌خمینی‌(ره) در محل سفارت جمهوری اسلامی در تاجیکستان برگزار شد، دربار? نقش امام‌خمینی(ره) در تاریخ فرهنگ و تمدن ایران و اسلام سخن گفته شد.

در این مراسم که سفیر و رایزن فرهنگی، مسئولان نهادهای ایرانی، ایرانیان مقیم و تعدادی از سایر همزبانان کشورهای مقیم در تاجیکستان در آن حضور داشتند، سخنرانان بر نقش بی‌بدیل بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در تاریخ نیم سده اخیر جهان تأکید کردند.

در این نشست که با نام «با فرزند نیمه خرداد» برپا شد، فغانی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان و ابراهیم خدایار رایزن فرهنگی کشورمان سخنرانی کردند و یکی از شاعران تاجیک به همین مناسبت تعدادی از اشعار خود را خواند.

خدایار در آغاز نشست با طرح این پرسش که چه شاخص‌هایی را برای شناخت مؤثرترین شخصیت‌های تاریخ ایران و اسلام باید در نظر گرفت، گفت: کدامیک از شاخص‌های شهرت، محبوبیت، فقاهت، مرجعیت، دانش بی نظیر در یک یا چند رشته خاص علمی، شجاعت و تدبیر و ... به تنهایی یا یکجا می‌تواند باعث شکل‌گیری شخصیت یا شخصیت‌های تأثیرگذار در یک حوزه تمدنی ـ در اینجا ایران و جهان اسلام ـ شود؟. وی در پاسخ به این پرسش افزود: من در کنار همه این شاخص‌ها، شاخص دیگری را دخیل می‌دانم؛ بنیادگذاری مسیر جدید در تاریخ یک ملت.

فغانی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان در این نشست با اشاره به حدیت شریف" إِذَا مَاتَ الْعَالِمُ ثُلِمَ فِی الْإِسْلَامِ ثُلْمَهٌ لَا یسُدُّهَا شَی ءٌ إِلَى یوْمِ الْقِیامَةِ " ابراز داشت: امام راحل به راستی محیی الدین زمان بود، کسی که اسلام را در عصر غربت دین از کنج عزلت و انزوا در آورده و بر صدر نشاند. وی در ادامه با اشاره به خصوصیات عصر امام که عصر نظام دوقطبی بود، ابراز داشت: به رغم تعارض در زمینه‌های مختلف، هر دو قطب در حوزه مهار دین و گرفتن رمق آن اتفاق نظر داشتند. در چنین عصری که می‌توان آن را عصر دوره جاهلیت ثانی دانست، امام با راهبری انقلابی که بزرگ ترین انقلاب فرهنگی تاریخ معاصر و به تعبیری بزرگترین تحول دینی بعد از دوره معصومین سلف‌(ع) است، توانست نه فقط اسلام بلکه مطلق دین را در عصر تفکرات ماتریالیستی و ایدئولوژی‌های الحادی و تفکرات اومانیستی و سکولاریزم بر صدر معاملات سیاسی و اجتماعی نشاند.

فغانی سپس به تبیین فرهنگ از دیدگاه امام‌(ره) پرداخت و ابراز داشت: راجع به نگاه امام به فرهنگ و نقش انقلاب او در احیای فرهنگ باید گفت، عزیزترین داشته هر ملت «هویت» اوست؛ زیرا همه چیز حول آن تعریف می‌شود. منافع ملی و امنیت ملی، استقلال و آزادی هر ملت در پرتو هویت او تعریف می‌شود و هویت فرد و جامعه در بستر اتمسفری شکل می‌گیرد که «فرهنگ» نامیده می‌شود. بر همین اساس نیز امام‌خمینی‌(ره) معتقد بود که، «فرهنگ مبدأ همه خوشبختی‌ها و بدبختی‌های ملت است. فرهنگ یک کارخانه آدم‌سازی است».

فغانی در پایان نتیجه‌گیری کرد: هزینه‌هایی که این روزها در سطح جهانی صرف بدنام کردن اسلام با تفکراتی چون وهابیسم، سلفی گری یا داعش و بهایت می‌کنند، مبین خطر نفوذ در جهان اسلام در حوزه فرهنگ است. وی در پایان ابراز امیدواری نمود که جوانان با غور در تفکرات و آرای فرهنگی امام راحل(ره) ‌راه را بر آنچه مقام معظم رهبری با تعبیر «نفوذ» از آن یاد کرده اند، ببندند.

در ادامه اسماعیل ظریفی چند مخمس خود را بر غزل‌های امام‌(ره) برای حضار قرائت کرد و از حضور در جمع همزبانان خود در بین ایرانیان و افغانستانی‌ها اظهار شادمانی کرد و در ادامه و پس از پخش چند نماهنگ از زندگی امام و معرفی دانشنامه اینترنتی امام‌خمینی‌(ره)، رایزن فرهنگی کشورمان منشأ اندیشه تقریب و وحدت اسلامی را به عنوان یکی از سویه‌های مهم شخصیت فکری امام برای حاضران تبیین کرد.

وی در بخشی از سخنان خود گفت: به نظر من عرفان امام یکی از مهم ترین دلایل شکل‌گیری اندیشه تقریبی در گفتمان وی بود. می‌دانیم که امام در جوانی به عرفان رو آورد و در نهایت به یکی از نام آوران اندیشه عارف بزرگ وحدت وجودی، محیی‌الدین ابن عربی، تبدیل شد. به همین دلیل یکی از ستون‌های اصلی مضامین اندیشه امام در دیوان شعرش پرداختن به سه گانه عشق، عاشق و معشوق است. در این دیوان می‌توان تابلویی رنگارنگ از جلوه‌های این سه‌گانه را تماشا کرد. در اندیشه عرفانی امام، هستی جلوه‌گاه معشوق است؛ بنابراین همه اجزای آن در حرکتی آگاهانه به سمت معشوق حرکت می‌کند. در این اندیشه تفرقه جایی ندارد، و مذاهب نه تنها باعث تفرقه نیستند، بلکه عین وحدت به شمار می‌روند: