قهر «فلسفه» از آکادمی

1396/7/12 ۰۸:۱۷

چرا فیلسوفان سخت و پیچیده حرف می‌زنند؟ چرا غرق در مسائل آکادمیک شده‌اند و درباره اتفاقات روز دنیا نظری ندارند؟

گفت‌‌وگو با پروفسور نایجل واربرتون (فیلسوف شهیر بریتانیایی)

چرا فیلسوفان سخت و پیچیده حرف می‌زنند؟ چرا غرق در مسائل آکادمیک شده‌اند و درباره اتفاقات روز دنیا نظری ندارند؟



جیمز گاروی
مترجم فرزانه اسکندریان: فلسفه به اتهام «غیر واقع‌بینانه» و «ملموس نبودنش» همیشه مورد تمسخر واقع شده و «بیهوده» خطاب شده است،اما پروفسور نایجل واربرتون، فیلسوف بنام بریتانیایی، سال‌ها است تلاش می‌کند ثابت کند که منتقدان بدبین اشتباه می‌کنند. او همراه «دیوید ادموندز»  یکسری برنامه پادکست (فایل‌های صوتی‌ای که روی اینترنت قرار می‌گیرد) ارائه داد که واقعاً شگفت‌انگیز بود. میلیون‌ها نفر از سراسر جهان پادکست‌های او را دانلود کردند. شاید واربرتون بیش از هر فیلسوف حرفه‌ای دیگری مردم را با فلسفه آشنا کرده است. جیمز گاروی، ویراستار وب سایتThe Philosopher، مصاحبه‌ای با نایجل واربرتون، داشته است که گزیده‌هایی از آن را می‌خوانید.

 

شما اخیراً استعفای خود را از دانشگاه اعلام کردید، که شوک بزرگی بود. چه خبر شده است؟
اکنون زمان فوق‌العاده‌ای برای کشف راه‌های جدید ارتباطی با مخاطبان جهانی بدون محدودیت‌ها و تعهدات آکادمیک است. بسیاری از فیلسوفان آکادمیک را دیده‌ام که نسبت به تدریس در دوره‌های تحصیلات عالی بیش از قبل بی‌میل شده‌اند. نمی‌خواهم یک روز مانند آنها شوم، برای مثال، یکی از استادان خوب فلسفه که مهارت زیادی در انتقال ایده‌های پیچیده فلسفی «به زبان ساده» دارد، اخیراً به این نتیجه رسیده است که دانشگاه جای مناسبی برای او نیست. و اینها نشانه‌های متأثرکننده‌ای برای فضای آکادمیک ما است.
 

پروژه «پادکست» شما از پنج سال پیش شروع شد؛ شما و ادموندز با فیلسوفان مختلفی مصاحبه کردید و فایل صوتی آن را به صورت آنلاین در اینترنت قرار دادید که موضوع های گسترده‌ای را پوشش می‌داد. پروژه‌ای مانند این، تلاش و تعهد ویژه‌ای می‌طلبد. آماده‌سازی هر اپیزود از برنامه، ساعت‌ها زمان می‌برد و گاهی یک روز طول می‌کشد تا برنامه ویرایش شود. چگونه به فکر چنین پروژه‌ای افتادید؟
طبیعت فلسفه اینگونه است. با وجود اینکه در سختی به پای فیزیک نظری نمی‌رسد، اما همیشه دشوار است. اگر حس می‌کنید هیچ مشکلی ندارید، پس واقعاً نمی‌دانید چه خبر است. بعد از مصاحبه‌هایی که با فیلسوفان مختلف داشتم، فهمیدم که اگر با زبان ساده پرسش‌های مستقیمی را از آنان بپرسید، نمی‌توانند بدون استفاده از اصطلاحات فنی و پیچیده‌، پاسخ دهند.
بسیاری از فیلسوفان حرفه‌ای تخیل لازم را برای درک مسائل مختلف ندارند. برخی عادت کرده‌اند تا با یکدیگر با زبان فنی صحبت کنند، که گاهی نیز برخلاف ایده فلسفه است. اگر از آنان بخواهید توضیح دهند که دقیقاً چکار می‌کنند و چرا باید صحبت‌های آنان برای مردم خارج از دایره فرهنگ فلسفه جذاب باشد، در جواب دستپاچه خواهند شد.
معتقدم این افراد، فیلسوفان سرآمدی نیستند، چرا که فیلسوفان برجسته این توانایی را دارند  با شفافیتی بسیار خوب توضیح دهند، اما فیلسوفان ضعیف‌تر خود را پشت یک‌سری اصطلاحات فنی و پیچیده پنهان می‌کنند. این موضوع از شفافیت نداشتن افکارشان نشأت می‌گیرد.
 

به نظر می‌رسد این از وظایف فیلسوفان باشد که ایده‌هایی را دنبال کنند که برای مردم هم مسأله باشد و برای آنان هم اهمیت داشته باشد. شما، پس از اقداماتی که در زمینه فلسفه انجام دادید، توانستید تحصیلات عالی را دگرگون کنید. این روند تا حدی به واسطه اینترنت و ارائه درس‌های آزاد آنلاین و تا حدی  به واسطه دسترسی آزاد به ژورنال‌ها شکل گرفت، که افراد جامعه با ذهنی فلسفی آنها را موشکافی می‌کردند البته همین مخاطبان هزینه مطالب آموزنده را  پرداخت می‌کردند.
از زمانی که تحقیقات با «بودجه عمومی» انجام می‌شود، بهتر است فیلسوفان یاد بگیرند که چگونه با «زبانی ساده» مسائل را مطرح کنند و از عبارت‌های شفاف‌تر بهره ببرند. امروزه اکثر فیلسوفان سر در گریبان فضای آکادمیک خود فرو برده‌اند و اغلب دلواپس نگارش مقاله برای ژورنال‌های علمی هستند که دو یا سه سال زمان می‌برد تا کارشان را چاپ کنند و در آخر، فقط چند نفر محدود مقاله‌شان را می‌خوانند. در حالی که باید زمان خود را صرف مسائل مهمتری کنند که برای جامعه و مردم هم اهمیت داشته باشد.
 

اغلب فیلسوفان علاقه‌مند هستند مقاله‌ها یا تحلیل آنها را به ذهن بسپارند و درباره اتفاقات روز دنیا اظهارنظری نمی‌کنند. به نظر شما، چرا فیلسوفان آکادمیک چنین رویکردی را برگزیده‌اند؟
امروزه یکی از موضوع های آزاردهنده در فلسفه آکادمیک، این است که منتقدان و دگراندیشان فلسفه، سنجش و اندازه‌گیری تأثیرات به صورت کمی را به‌عنوان «چارچوب برتری تحقیقات» (REF)، لحاظ می‌کنند. «چارچوب برتری تحقیقات» (REF)، مفهومی فنی است که کاملاً، برای دیگر رشته‌ها طراحی شده است. من حتی مطمئن نیستم که «تحقیق در فلسفه» به چه معنا است. فیلسوفان همیشه سعی کرده‌اند تأثیر کارشان را برای کسانی توضیح دهند که اساساً آنان ارزشی برای کارشان قائل نیستند. معتقدم که این کار بیهوده‌ای است. آنان زمان خود را هدر می‌دهند؟ تنها با روبه‌رو شدن با این مسأله می‌توانید ادعا کنید که «یک فیلسوف هستید». سقراط، هیوم یا جان‌لاک چنین روش‌هایی را اتخاذ نمی‌کردند،چرا که فلسفه این روش‌های دیکته شده را برنمی‌تابد. دقیقاً به همین دلیل است که از فضای آکادمیک فاصله گرفته‌ام و فکر می‌کنم فضای بیرون آکادمی برای فعالیت یک فیلسوف و تفکرورزی او برای مردم و جامعه‌اش مهیاتر است.
 

به نظر شما چگونه می‌توان حال و روز فلسفه را بهتر کرد؟
شرایط به خودی خود اصلاح می‌شود، زیرا این روزها از اهمیت دانشگاه‌ها کاسته شده است. امروزه انتشارات‌ و ارائه‌دهندگان منابع علمی، بر دانشگاه‌ها چیره شده و وارد فضای آموزش از راه دور شده‌اند. آنچه که جلو پیشرفت مردم را گرفته این است که همه به‌دنبال برگه‌ای هستند که ثابت کنند مدرک دارند،اما باید یادآوری کنیم که سقراط یا دیگر فیلسوفان بزرگ هیچ گاه به دنبال مدرک نبودند.
 

آینده فلسفه و فرجام فلسفه آکادمیک را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
به نظر من، پیش‌بینی آینده فلسفه بسیار دشوار است، زیرا همه‌چیز بسرعت رخ می‌دهد. افراد باهوشی در دانشگاه‌ها در حال تحصیل هستند، اما هیچ ایده‌ای ندارند که چه اتفاقاتی در جریان است. تکنولوژی همیشه با سرعت، تغییرات بزرگی را ایجاد کرده است. برخی تصور می‌کردند که ارائه «دروس آنلاین» نوع دیگری از روش یادگیری از راه دور است. اما همین روش نیز در حال تغییر و با سرعت خیلی زیادی در حال تحول و دگرگونی است. مردم روش‌های جدیدی را برای تعامل پیدا کرده‌اند. به‌دلیل تغییراتی که در آموزش آنلاین اینجا شده است، سیستم دانشگاه در 10سال آینده کاملاً دگرگون می‌شود.
اگر پروژه پادکست ما با دو نفر، یک دستگاه ضبط صدا و چند لپ‌تاپ توانست تأثیری اینچنینی ایجاد کند، پس تصور کنید کسانی که تکنولوژی را به طور کامل می‌شناسند چه تحولاتی را می‌توانند در فضای فلسفه آکادمیک ایجاد کنند. تغییرات بزرگی در نحوه یادگیری، آموزش، تحقیق و به اشتراک‌گذاری ایده‌ها در راه است. بر این باورم که «فلسفه» آینده‌ای بسیار درخشان دارد.
 

منبع:ایران
https://www.philosophersmag.com/interviews/16-nigel-warburton-virtual-philosopher