چاووش نامه

چاووش‌نامه، از کتابهای ویژۀ چاووش‌خوانی که شامل 3 منظومه است:
1. «قصیدۀ چاووش‌نامۀ حضرت رضا (ع)»، شامل 14 بیت در بحر رمل به مطلع «شکر للٰه شد نصیبم مشهد شاه رضا / یافتم بوی بهشت از مرقد شاه رضا». سراینده جایها و چیزهایی را که در حرم دیده است، وصف می‌کند: کفش‌کن، سقاخانه، دارالحفاظ، و ضریح؛ سرانجام توفیق زیارت حرم امام را برای دیگران هم آرزو می‌کند. در ادامه یک قطعه و 3 رباعی دیگر دربارۀ حرم و زیارت آن آمده است.
2. «قصیدۀ چاووش‌نامۀ کربلای معلا»، شامل 61 بیت است که در بحر مُجتَث سروده شده است و چنین آغاز می‌شود: چون از وطن روانه سوی کربلا شدیم / امیدوار بر کرم کبریا شدیم. در این قصیده شاعر شرح سفر زیارتی خود و همراهان را به کربلا آورده است. سفر ظاهراً از تهران شروع می‌شود. مسافران نخست به زیارت مرقد حضرت عبدالعظیم (ع) می‌روند، سپس حرم حضرت معصومه (ع) در قم را زیارت می‌کنند و راهی بیستون و کرمانشاه می‌شوند. در کرمانشاه گرفتار تذکره‌چی طمع‌کار می‌شوند. سپس از ایران وارد عراق شده، خانقین را زیارت می‌کنند. از شهروان، قزل‌رباط و یعقوبه دیدن می‌کنند و مرقد امامان محمد‌تقی و علی‌نقی و حسن عسکری (ع) و نیز چاهی را که ــ به باور برخی ــ حضرت مهدی (ع) در آن غایب شده، زیارت می‌کنند. شهر کاظمین زیارتگاه بعدی مسافران است. در گذر از آنجا در راه کربلا نخست قبر طفلان مسلم را زیارت می‌کنند، سپس مسافران به زیارت بارگاه امام حسین (ع)، قبر شهیدان کربلا و خیمه‌گاه ایشان می‌روند. در نهایت زائران به وطن بازمی‌گردند. مانند دیگر اشعار چاووشی، شاعرِ منظومه‌های اول و دوم مشخص نیست.
3. در پایان این مجموعه، اشعاری در قالب قصیده در 16 بیت منسوب به ناصرالدین شاه در شرح زیارت کربلا، و 12 بیت شرح زیارت مرقد شش‌گوشۀ امام حسین (ع) و علی اکبر، و زیارت قبر حبیب بن مظاهر و حضرت عباس (ع) آمده است. پس از دیدار از خیمه‌گاهها شاعر راهی نجف می‌شود و به زیارت مرقد حضرت علی (ع) نائل می‌شود؛ در نهایت شاعر و همراهان با دلی اندوهگین از سفر خود باز‌می‌گردند.

مأخذ 

چاووش‌نامۀ حضرت رضا (ع) و کربلای معلا، مشهد، بست علیا، کتاب‌فروشی دانش.

حسن ذوالفقاری