افشار نادری

اَفْشارْنادِری، نادر (1305- 1358 ش / 1926- 1979 ش)، مردم‌شناس، و از پیشروان پژوهشهای ایلی ـ عشیره‌ای در ایران. وی در مشهد متولد شد و پس از پایان دورۀ دبیرستان به تهران آمد و در مدرسۀ کشاورزی کرج به تحصیل پرداخت و طی آن در وزارت آموزش و پرورش استخدام، و مشغول تدریس در مدارس ورامین شد، سپس با بورس آن وزارتخانه به لبنان سفر کرد و در 1333ش از دانشگاه آمریکایی بیروت، در رشتۀ مهندسی کشاورزی فارغ‌التحصیل شد. 
افشار نادری در 1337ش از دانشگاه تهران، مدرک کارشناسی فلسفه و علوم تربیتی گرفت و به عنوان دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، در مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی (ه‍ م) پذیرفته شد. در 1339ش از آن مؤسسه فارغ‌التحصیل، و در همان‌جا مشغول به کار شد (افشارنادری، 26؛ صفی‌نژاد، 8؛ نراقی، 233، 407- 408). 
افشارنادری با تأسیس بخش مردم‌شناسی در موسسۀ مطالعات و تحقیقات اجتماعی، دستیار پیر بسنیه، مردم‌شناس فرانسوی شد و او را در پژوهش ایل شاهسون همراهی کرد. پس از آن با بورس دولت فرانسه برای تحصیل مردم‌شناسی به آن کشور رفت و پژوهشهای خود را دربارۀ «آموزش غیررسمی کودکان در جامعه‌های سنتی ایلی ایران» به عنوان رسالۀ دکترا تنظیم و تدوین کرد و در 1343 ش / 1964 م موفق به اخذ دکترای مردم‌شناسی از دانشگاه سوربن پاریس شد. 
او پس از بازگشت از فرانسه در مؤسسۀ مطالعات، به عنوان سومین استاد مردم‌شناسی مشغول به کار شد (نراقی، 408) و چند سالی ریاست مؤسسه را برعهده داشت. وی همچنین مدتی رئیس دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران بود (آشوری، 323؛ داوری، 187؛ دادار، 127؛ کسراییان، بش‍‌ ). 
وی در 1355ش مؤسسۀ پژوهشهای دهقانی و روستایی ایران را بنیاد نهاد و مسئولیت آن را برعهده گرفت و از ریاست دانشکده کنار رفت (دادار، 127- 128؛ آشوری، 323؛ صفی‌نژاد، 12-13). پژوهشهای عشایری افشارنادری در مناطق ترکمن‌صحرا، قلمرو عشایر شاهسون و به‌طورکلی کهگیلویه و بویراحمد بود (همو، 9-11) که حاصل این پژوهشها به صورت کتاب، مقاله، گزارش و یادداشت به زبان فارسی و انگلیسی، و نیز تعدادی عکس و فیلم مردم‌شناسی مستند باقی مانده است (نک‍ : آشوری، 327؛ نراقی، 411-412؛ کسراییان، بش‍‌ ). 
ازجمله پژوهشها و تألیفات مستقل افشار نادری در استان کهگیلویه و بویراحمد مونوگرافی ایل بهمئی (1347ش) است، نیز چند پژوهش گروهی مانند جمعیت و شناسنامۀ ایلات کهگیلویه (1347ش)، که در شمار آثار او ست (برای اطلاع از فهرست آثار نوشتاری و تصویری او، نک‍ : همایون‌پور، 115-116؛ شاه‌حسینی، 151-164).

مآخذ

آشوری، داریوش، «یاد نادر افشارنادری»، ایلات و عشایر، تهران، 1362ش؛ افشارنادری، اسماعیل، «به یاد استاد»، فصلنامۀ عشایری ذخایر انقلاب، تهران، 1381ش، س 6، شم‍ 3-4؛ دادار، هوشنگ، «حسب‌الحال دکتر نادر افشارنادری»، فصلنامه ... (نک‍ : هم‍‌ ، افشارنادری)؛ داوری اردکانی، رضا، «وفات دکتـر نـادر افشارنـادری»، آینـده، تهـران، 1358ش، س 5، شم‍ 1-2؛ شـاه‌حسینـی، علیرضا و یونس اصغری، «کتاب‌شناسی نادر افشارنادری»، فصلنامه ... (نک‍ : هم‍‌ ، افشارنادری)؛ صفی‌نژاد، جواد، «سال‌شمار زندگی دکتر نادر افشارنادری و گذری بر آثار تصویری آن مرحوم»، همان؛ کسراییان، نصرالله، «سندی ماندگار از عشایر»، همشهری (مل‍‌ )؛ نراقی، احسان، نظری به تحقیقات اجتماعی در ایران، تهران، 1379ش؛ همایون‌پور، هرمز، «مردی بود مردستان»، فصلنامه ... (نک‍ : هم‍‌ ، افشارنادری)؛ نیز: 

Hamshahri,www.hamshahrionline.ir / hamnews / 1377 / 770130 / adabh.htm. 
حسن موسوی زاده