اخبار

در کوچه‌ای در تهران که به نام «مجتبی مینوی» نام‌گذاری شده، کتابخانه‌ای هم به نام این چهره فقید فرهنگی، میراث او را در خود جای داده است. المیرا خانلرخانی، مدیر کتابخانه «استاد مینوی» همزمان با سالگرد درگذشت مجتبی مینوی (هفتم بهمن‌ماه) در گفت‌وگو با ایسنا، درباره این کتابخانه (واقع در خیابان شریعتی، بالاتر از خیابان شهید مطهری، کوچه استاد مجتبی مینوی (سعدی سابق)) بیان کرد: این کتابخانه از ابتدا با نیت اهدای کتاب‌ها به بنیاد شاهنامه پایه‌گذاری شد.

امروز، هفتم بهمن‌ماه، چهل‌ودومین سالگرد درگذشت مجتبی مینوی، ادیب، نویسنده، مصحح، مورخ و مترجم ایرانی است که بیشتر سال‌های عمرش را به خدمت در راه فرهنگ و ادب ایران پرداخت. شخصیتی که کارهای فرهنگی‌اش پس از پایان عمر زمینی‌اش قطع نشد و گنجینه آثار و کتابخانه‌اش که به مردم ایران اهدا کرده، نمونه کوچکی از این فرهنگ برجا گذاشته اوست.

مجتبی مینوی طهرانی (۱۹ بهمن ۱۲۸۱- ۷ بهمن ۱۳۵۵) ادیب، نویسنده، مصحّح، مورخ و مترجم بزرگ ایرانی از دانش‌آموختگان دارالفنون بود و در همین مدرسه با چهره‌هایی همچون صادق هدایت دوستی و مراوده داشته است. او در کنار مسعود فرزاد، بزرگ علوی و صادق هدایت گروه ربعه را تشکیل دادند. مینوی در نوجوانی با چهره‌های سرشناسی چون محمدعلی فروغی و محمد قزوینی آشنا شد و روش نقد تحقیقی متون را از قزوینی فراگرفت و با فروغی نیز در تهیه خلاصه شاهنامه همکاری کرد.

در سال 1953 میلادی (1332 هجری شمسی) نسخه ای از پندنامه یا اندرزنامۀ کی کاووس بن اسکندر بن قابوس بن وشمگیر به آمریکا رسید. این نسخه که تا آن زمان در ایران بود فعلاً بدو پارۀ نامتساوی قسمت شده است و جزء ذخایر گرانبهای دو مؤسسۀ آمریکائی و مایۀ مباهات آنها شده است، یکی مؤسسۀ گورکیان و دیگری موزۀ صنایع جمیلۀ سین سیناتی، و مستر ریچارد نلسن فرای از مستشرقین جوان االات متحدۀ آمریکا دربارۀ آن یک کنفرانس داده و چهار مقاله منتشر کرده است.

عباس پژمان، پزشک، نویسنده و مترجم می‌گوید: هدایت شخصیت کاریزماتیکی داشته و بسیاری از نویسندگان، شاعران و روشنفکران معاصر او دوست داشتند با چنین شخصی ارتباط داشته باشند، مجتبی مینوی هم دست به قلم و بااستعداد بود، بنابراین هدایت از او استقبال کرد؛ در واقع اگر مینوی با هدایت دوست نمی‌شد ممکن بود آن مینوی نباشد که شد.

تجدّدطلبی ایرانیان، یکی از پایه‌هایش، بازبینی و بازاندیشی در مؤلفه‌ها و مبانی هویت ملی بوده است در نتیجه در کنار جریان ستبر و پرهیاهوی نفی و انکار«سنّت» و هر آنچه با آن پیوند می‌خورده، جریانی فرعی اما اصیل و معتبر شکل گرفت که «تحقیق» به منظور «شناختِ عالمانه» ایران و تاریخ و فرهنگ و ادب و آداب دیرینه‌سال آن را وجهه همّت خود ساخت. بخشی از کارنامه فرهنگی ایران معاصر، به «پژوهشگران» اختصاص دارد و مجتبي مينوي (۱۲۸۲ – ششم بهمن ماه1355 خورشیدی)از کاروان‌سالاران کاربلد و راه‌شناس این قافله خجسته به شمار می‌آید.

اصل کلمۀ شیعه در عربی به معنی پیروان و یاران بوده است، و وقتی که می گفتند شیعۀ فلان کس مرادشان مردمی بود که آراء آن کس را قبول داشتند و او را پیشوای خود می شمردند. پیروان و یاران خلفای عباسب را در ابتدای کار شیعۀ آل عباس می نامیند، و پیروان علی بن ابی طالب (ع) و معتقدین به امامت او و اولاد او را شیعۀ علی و شیعۀ آل علی می خواندند.

چندی پیش از این یکی از جراید تهران نوشته بود که «البته تعصب داشتن از وظایف دینی مسلمین است». من این را نمی دانم، ولی آن قرآنی که من خوانده ام و از عهد شیرخوارگی مرا به آن هادت داده و با آن بار آورده اند می گوید: «به کافران بگو من آنچه را که شما می پرستید نمی پرستم، و شما نیز معبود مرا نمی پرستید؛ نه من آن را بپرستم که شما می پرستید و نه شما آن را بپرستید که من می پرستم؛ دین شما از آن شما باد و دین من از آن من.

در اروپا هر که می خواهد در علمی و فنی استاد شود سالهای سال شاگردی می کند و از تربیت استاد و از مطالعۀ کتب بهره مند می شود؛ در ایران این قدر معلوم شده است که تعلم و کتاب خواندن و چیز یادگرفتن زحمت دارد، از دود چراغ خوردن سینۀ آدم خراب می شود، بالخصوص به ایرانیان، هوش و عقل را برای این داده است که معطل نماند می توان زیر کرسی یا پشت میز نشست و جور استاد نبرده همه چیز را دانست!

کلمات هر زبانی اصل و منشأیی دارد و اسمهایی که بر شهرها و دهات مختلف نهاده اند به علت و سببی بوده است. می دانیم که دربان یعنی نگهبان در، و شتربان یعنی حافظ شتر. می دانیم که فنجان و پیاله از یونانی آمده است و اسکناس و استکان از روسی و پالکی و فلفل از هندی. می دانیم که جعفرآباد را لابد جعفر نامی آباد کرده است، و مشهد را به علت اینکه قبر حضرت رضا در آن واقع شده است به این اسم نامیده اند.