اخبار

به مناسبت فرا رسیدن ایام محرم و صفر بنا دارم در سلسله مقالاتی، نگاه غیر شیعیان -اعم از مستشرقان یا نویسندگان و روشنفکران معاصر اهل سنت- را به حادثه عاشورا؛ ریشه‌ها و پیامدهای آن بنویسم تا خوانندگان محترم از زاویه نگاه دیگری نیز بتوانند با این بزرگ‌ترین حادثه تاریخ تشیع آشنا شوند.

شاید پیش از هر چیز یادآوری این نكته نیز ضروری باشد كه در تقسیم‌بندی علوم به عموم دانسته‌های بشری و هر آنچه می‌توان دانایی خواند، «Knowledge» گفته می‌شود اما «Science» تنها آن بخشی از «Knowledge» را شامل می‌شود كه قابل آزمایش و تجربه باشد.

آری رشد علوم تجربی و دستاوردهای گاه خیره‌كننده آن به شأن و جایگاه سایر رهیافت‌های معرفتی بشر، از جمله فلسفه، الهیات و دین، آسیب جدی وارد كرد. آری علم تجربی در آغاز قرن بیستم نه فقط دین و الهیات كه فلسفه و سایر شاخه‌های علوم انسانی را نیز مورد هجمه بی‌بدیلی قرار داد و آنها را از عرش به فرش انداخت و چنان غروری به انسان مدرن بخشید كه دیگر نمی‌خواست كمترین گوش شنوایی نسبت به ادیان و پیام نازل شده از آنها داشته باشد.

آسمان فرهنگ ایران سرشار از ستارگان پرفروغی است كه تاریخ این كشور همواره به آنها بالیده است. ستارگانی كه روشنایی‌شان در طول تاریخ پر تلاطم این دیار، گاه تنها روزنه امید ساكنان این سرزمین بوده است.

محمد عابدالجابری (2010– 1936 م) از روشنفكران اهل تسنن و اهل كشور مراكش بود. او در كنار شخصیت‌هایی نظیر نصرحامد ابوزید، حسن حنفی و محمد اركون، طه حسین، عبدالرحمن بدوی طهطاوی، محمد الطالبی، لیلا احمد، فضل‌الرحمن، محمد شحرور، احمد البغدادی و... از جمله روشنفكران عرب بود كه در جرگه به اصطلاح «نومعتزلیان» قرار داشت.

«شرق‌شناسان گاهی در کشورهای خودشان هم در امان نبودند و ممکن بود به تهمت کفر و الحاد دچار آیند، چنانکه یوهان هربست، مردی که نخستین بار ترجمه‌ای لاتین از قرآن را در قرن شانزدهم چاپ کرد، «به نشر اکاذیب اسلام‌دوستان» متهم و به حکم شورای شهر بازل زندانی شد. بیم آن می‌رفت که حتی پرهیزگارترین یا آزموده‌ترین خوانندگان هم با بدعت‌های این کتاب اغوا شوند.

عمری در این خیالِ خام و هوسِ بی‌ثمر طی شد تا كم‌وبیش روشن شد كه «شیر و شكر»ی در كار نیست بلكه در بهترین حالت در تمام این سال‌ها با همان «آبغوره فلزی» سروكار داشته‌ایم كه در تمثیل مخالفانِ سكولارِ روشنفكری دینی به آن اشاره می‌شد.