اخبار

یلدا از آن دست آیین‌هایی است که هنوز هم به یمن زیبایی و فلسفه درونی‌اش توانسته از هجوم تکنولوژی عبور کند و همچنان با نقل قصه‌های کهن و تفأل حافظ در کنار خانواده‌های ایرانی باقی بماند. شب چله یا یلدا از جمله آیین‌های کهن ایرانی است که ریشه در قدیمی‌ترین اندیشه‌های انسانی یعنی جنگ نور و تاریکی دارد. بر همین اساس نیز می‌توان گفت که شب یلدا به شکلی پررنگ و بدیهی، نگاهی نمادین و زیبایی‌شناختی را در دل خود مطرح می‌کند. نگاهی که بر اساس آن، گذشتن از طولانی‌ترین شب سال با شب‌نشینی دوستان و خانواده‌ها و به شکلی نادیده گرفتن عمق ظلمات از طریق جشن گرفتن، دوستی و عشق تعریف‌ شده است.

یلدا، واژه‌ای سریانی، به معنای میلادرتولدر ولادت. سریانی هم مانند عربی از خانواده زبان‌های سامی است. ولد، یلد، ولاده، پیوند لفظی ـ معنایی این کلمه در عربی را با یلدای سریانی نشان می‌دهد. اینکه مشهور است یلدا شب تولد حضرت عیسی مسیح(ع) است، دقت تاریخی ندارد و منابع و مراجع دین‌پژوهی این نکته را روشن کرده‌اند که در اینجا به اختصار بیان می‌شود.

یک پژوهشگر معتقد است، در موسیقی اقوام ایرانی، موسیقی و ترانه‌ای که مختص شب چله یا یلدا ساخته شده باشد، نداریم اما باید درباره‌ این موضوع تحقیقات گسترده‌تری انجام دهیم؛ زیرا هنوز پژوهش کامل و کافی درباره آن صورت نگرفته است.

مدیر کل ثبت آثار و حفظ و احیاء میراث معنوی و طبیعی از ثبت «آگِر نوروژی؛ آیین آتش نوروزیِ شب چله» در فهرست ملی میراث ناملموس کشور خبر داد. فرهاد نظری در این باره بیان کرد: یکی از آیین‌های باستانی ایرانی که هنوز در میان مردم قوم لک حفظ شده آیین «آگر نوروژی» است. مردم لک در شبی که با نام شو چله (شب چله) معروف است آتش بزرگی برپا کرده و در گرداگرد آن به پایکوبی و شادی می‌پردازند.

اسماعیل آذر می‌گوید: شب یلدا آخر «قوس» و اول «جَدی» است که ایرانی‌ها آن را نحس می‌دانستند؛ شب را قصه می‌گفتند و شعر می‌خواندند تا درازای شب را سهل کنند. بعدها قصه‌ها جای خود را به حافظ‌خوانی خاصه تفأل حافظ و فردوسی‌خوانی دادند.

سازمان میراث فرهنگی با ارائه‌ی چند پرونده‌ی ناملموس مشترک خود با دیگر کشورها به شش عضو کمیته‌ی میراث ناملموس جهانی پیشنهاد داد تا در صورت تمایل به پنج پرونده‌ی ناملموس ایران بپیوندند و از سوی دیگر پرونده‌های مشابه کشورهای دیگر با کشورمان نیز در کمیته‌ی مشورتی سازمان میراث فرهنگی بررسی شود.

پرونده‌ی «شب چله»، «یلدا» و هرچه قوم‌ها و شهرهای مختلف می‌نامند را ایران به یونسکو فرستاده است تا نخستین کشوری باشد که قصد ثبت جهانی «شب‌چله» را در پروند‌ه‌اش عملی می‌کند. چند سالی است رسانه‌های مختلف در قالب هشدار یا شاید خبرهای درگوشی که می‌شوند، از پیش‌دستی دوباره‌ی دولت جمهوری آذربایجان این‌بار برای ثبت جهانی یکی از به یادماندنی‌ترین شب‌های تاریخ ایرانی‌ها، یعنی «شب چله» یا همان «یلدا» خبر می‌دهند. اما با رجوع به سایت جهانی یونسکو و صفحه‌ «اشتراک‌گذاری اطلاعات برای ترویج پرونده‌های چند ملیتی» اقدام به یادماندنی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران برای ثبت مشترک «شب‌چله» بسیار چشمگیر است.

دکتر میرجلال الدین کزازی: «شب یلدا، درازترین شب سال و یكی از بزرگترین جشن های ایرانیان است که در منابع و کتاب های کهن بسیار سخن رفته است. ایرانیان همواره شیفته شادی و جشن بوده اند و این جشن ها را با روشنایی و نور می آراستند. آنها خورشید را نماد نیكی می دانستند و در جشن هایشان آن را ستایش می كردند. در درازترین و تیره ترین شب سال، ستایش خورشید نماد دیگری می یابد.