اخبار

این کتاب تلاشی است برای پرداختن به تاریخچۀ تقویم از زاویه‌ای دیگر؛ یعنی به جای تأکید صرف بر انواع گاه‌شماری‌ها و رویدادهای نجومی شکل‌دهندۀ تقویم، در این کتاب به تقویم در جایگاه وسیله‌ای مادی پرداخته شده است و اشکال متنوع آن، تحولاتش و رابطۀ آن با زیست روزمرۀ مردم و حاکمان مورد توجه قرار گرفته است.

مجموعه تقویم‌های قدیمی موجود در کتابخانه مرکزی بالغ بر 370 دفتر است و سال‌های 774 جلالی/1267ق (1230ش) تا 1363ش/1404ق را دربرمی‌گیرد. این تقویم‌ها در گذشته به صورت دفترچه‌ای در دو نوع فارسی و رقمی (با حروف جمل) منتشر می‌شده است و هنوز نیز به این شیوه به چاپ می‌رسد.

برای تعیین تاریخ آغاز قرن پانزدهم تقویم هجری شمسی ایرانیان، ضرورت دارد ابتدا به تغییراتی که در سال ۵۲۵ میلادی، در تقویم رومیان اعمال شده است، اشاره شود؛ زیرا این تغییرات در تقویم‌های جهان، از جمله تقویم‌های ایرانیان نیز اجرا شده است.

نخستین فصل از مقاله اول زیج جامع، رساله نجومی مهم کوشیار گیلانی، اخترشناس ایرانی که حدود 10 قرن پیش می زیست، به مبحث تقویم اختصاص دارد. در این فصل کوشیار انواع تقویم های شناخته شده در زمان خود، ویژگی های آن ها و چگونگی تبدیل آن ها به یکدیگر را بیان می کند. ویرایشی از یک ترجمه فارسی کهن این فصل، همراه با مقدمه و توضیحات در این مقاله آورده می شود.

در سال 1311 شمسی نگارندۀ این سطور از تألیف کتابی در تواریخ و اعیاد ایرانیان فراغت یافت که جز سه بهرۀ «نوروز» و «مهرگان» و «سده» از آن را به چاپ نرسانید و اگر چه با انتشار کتاب جامع و استادانۀ جناب آقای تقی زاده به نام گاه‌شماری در ایران، خود را از نشر تمام و یا مختصری از قسمت تاریخ یا تقویم آن کتاب بی نیاز می دانست

اکنون هشتاد سال از رسمی شدن گاهشماری هجری خورشیدی می گذرد. مبدأ این گاهشماری هجرت پیامبر اکرم (ص) و ماهیت آن خورشیدی است و نام ماه های آن از گاهشماری یزدگردی رایج در ایران پیش از اسلام گرفته شده که شش ماه اول آن 31 روز بوده، پنج ماه بعدی 30 روزه و ماه دوازدهم در سال های عادی 29 و در سال های کبیسه 30 روزه است.

حجت الاسلام حسن روحانی عصر سه شنبه و در جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی، همچنین با قدردانی از خدمات و زحمات همه دولتها و دولتمردان پس از انقلاب اسلامی افزود: دولت تدبیر و امید در سه سال فعالیت خود دستاوردهای بزرگی داشته است و البته باور دارد که پاسخگویی به همه مطالبات و نیازهای به حق مردم عزیز مستلزم عزم ملی، یکپارچگی و پیگیری اجرای برنامه های بلند مدت است.

بررسی زبان ها و گویش های ایرانی می تواند بسیاری از ویژگی های هویتی اقوام ایرانی را نشان دهد. دستاورد چنین پژوهش هایی می تواند، ضمن تبیین استعدادهای مردمی که در کشور زندگی می کنند، راهنمای صدیقی در خدمت مهندسی فرهنگی به حساب آید. این پژوهش، که با دقت نظر در بخش کوچکی از واژه های گویش خاوران صورت گرفته است، نشان می دهد که گویشوران این گویش تا چه اندازه به تقسیم بندی زمان و انتخاب رمزگان مناسب برای آن اهمیت قائل شده اند.

آنچه امروز ما را از دریچه رخدادهای تاریخ اجتماعی با تصویرهای به جای مانده از زندگی گذشته ایرانیان پیوند می‌دهد «پذیرش تقویم هجری خورشیدی به عنوان مقیاس رسمی کشور در دوره دوم مجلس شورای ملی» به تاریخ یکم اسفند ١٢٩٨ خورشیدی است. زمان در فرهنگ و جامعه ایرانی به عنوان یک مفهوم کلی، جایگاهی ویژه داشته است. تقویم‌های نجومی در دوره‌های گذشته نزد ایرانیان اهمیت بسیار داشته و در زمره ضروریات زندگی به شمار می‌آمده تا آنجا که آیین‌هایی چون عقد و ازدواج، زراعت و کشت‌وکار و نیز بسیاری کارهای دیگر بر اساس این تقویم‌ها انجام می‌گرفته است.