زعفرانلو: ایرج افشار تمام عمر در خدمت کتاب بود/ از دانشگاه تهران تا بنیاد موقوفات افشار

1393/12/18 ۱۲:۲۵

قدرت‎الله روشنی زعفرانلو، خراسان ‌شناس معاصراست که در کنار پست‌های مختلف خود در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و همکاری با مرحوم ایرج افشار کتاب‌های بسیاری را ترجمه کرده است. وی در سخنانش به همکاری، دوستی و نیز تلاش‎های ایرج افشار در کتابخانه مرکزی پرداخت و گفت: ایرج افشار همیشه در خدمت کتاب بود، چه آن زمان که در اداره انشتارت دانشگاه تهران بود، چه زمانی که کتباخانه مرکزی دانشگاه تهران را تاسیس کرد.

به نقل از مجله بخارا از صد و پانزدهمین شب از شب‌های این مجله، روشنی زعفرانلو، دوست و همکار مرحوم ایرج افشار درباره نخستین دیدارش با وی گفت: برای نخستین‌بار مرحوم افشار را در اداره کل انتشارات دیدار کردم که به اتفاق آقای دکتر سید حسین نصر آمده بودند. نصر کتابی با عنوان « نظر متفکران اسلامی درباره طبیعت» را در انتشارات دانشگاه به چاپ می‎رسانید. دکتر نصر گفت، ایشان آقای ایرج افشار است، قدرش را بدانید که محققی بی‎همتاست. آن روز عرض سلامی و ارادتی و گذشت. چند ماه بعد مرحوم دکتر جهانشاه صالح رئیس وقت دانشگاه به اداره کل انتشارات و روابط فرهنگی آمدند و مرحوم افشار را به عنوان مدیر انتشارات معرفی کردند که اوایل سال ۱۳۴۳ بود. از روزی که وی جانشین آقای دکتر حافظ فرمانفرماییان در اداره کل انتشارات شد، سبک و سیاق کارشان با دیگران تفاوت کلی داشت. نه احتیاج به منشی داشت و نه در اتاق کارش را می‎بست. با کارمندان صمیمی و به همه درس آموزش و درست کار کردن را می‎آموخت.

روشنی ادامه داد: سنگ بنای همکاری از روزهایی اولی که آمدند با ایشان گذاشته شد و کم کم به دوستی پنجاه ساله رسید مرحوم افشار با احاطه کاملی که به کار کتاب، روزنامه و مجلات داشتند در قدم اول روابط فرهنگی را از اداره کل انتشارات جدا و نام مرکز اسناد و کتابخانه را به اداره انتشارات اضافه کرد.

از اداره انتشارات تا کتابخانه مرکزی

وی درباره اصول کاری مرحوم افشار در کتابخانه و انتشارات دانشگاه تهران گفت: مرحوم افشار، نظم و ترتیب خاصی برای چاپ کتاب‌ها در نظر گرفت. کارت شناسایی و شماره مخصوص برای هر جلد کتاب تهیه و در آخر کتاب ضمیمه می کرد. در مرحله بعدی کتاب‌های چاپ شده سالیان متمادی که در انبارهای کتاب جمع شده بود با موافقت رئیس دانشگاه به دانشگاه‎های سراسر کشور فرستاد تا دانشجویان در مراکز استان و شهرستان‌ها بتوانند به سهولت از آن استفاده کنند. برای اینکه دانشجویان دانشگاه تهران به سهولت کتاب در دسترس داشته باشند، اتاق کوچکی در ضلع غربی دانشکده حقوق از دانشگاه گرفته شد و اختصاص به محل فروش کتاب شد.

این محقق و پژوهشگر افزود: در زمینه‎های فرهنگی نیز مرحوم افشار در تشکیل چندین سمینار و کنگره تحقیق با همکاری دانشکده ادبیات در تهران همکاری و آنها را برگزار کرد که از ایرانشناسان خارج و داخل کشور در آن شرکت داشتند. از آن جمله کنگره بزرگداشت خواجه فضل‎الله رشیدالدین بود که در تهران و تبریز برگزار شد و ایران‎شناسانی از جمله اشپوله از آلمان، بویل از انگلستان، عثمان تراوال از ترکیه، حبیبی از افغانستان، پروفسور یان از هلند و همچنین از هندوستان در آن شرکت داشتند.

روشنی ادامه داد: مرحوم افشار با پی‎گیری‎های قبلی که کلنگ بنای کتابخانه مرکزی به زمین زده شده بود، سعی و کوشش وافری داشت که بنای کتابخانه هر چه زودتر به اتمام برسد و عهده‎دار کتابخانه مرکزی باشد. اندکی بعد به سمت مدیر کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد منصوب شد. بنده و مرحوم محمد رسول دریاگشت هر دو به کتابخانه مرکزی منتقل شدیم . مرحوم افشار با عشق وعلاقه‎ای که به کتابداری داشت کوشش کرد که بنای کتابخانه جدید هر چه زودتر ساخته و آماده بهره‎برداری شود. البته مشکلات فراوان و مخالفت‎های زیادی با وی به عمل می‌آمد.

ادامه کار نشر در بنیاد موقوفات افشار

روشنی درباره ادامه کار نشر کتاب در بنیاد موقوفات دکتر افشار گفت:‌مرحوم افشار دنباله کار نشر کتاب و مجله آینده را پس از کناره‎گیری از خدمات دانشگاهی در محل موقوفات از سرگرفتند. دوره‎های ۱۶ ساله مجله آینده را که روانشاد دکتر محمود افشار در چهار مرحله، دو سال از ۱۳۰۴ تا ۱۳۰۶، یک سال از ۱۳۲۳ تا ۱۳۴۲، یک سال در سال ۱۳۳۸ به چاپ رسانیده بودند، از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۷۲ بی‎وقفه زیر نظر خودشان به چاپ رسانید.

روشنی با اشاره به همکاری خود و دریاگشت با مرحوم افشار در مجله آینده عنوان کرد: عکس پشت مجله را خودش و گاهی با همکاری مرحوم مرتضی ممیز انتخاب می‎کرد. مرحوم ممیز سالیان متمادی در کتابخانه مرکزی با ما همکاری داشت . مجله پس از چاپ و تحویل گرفتن از چاپخانه در دفتر کار در پاکت مخصوص گذاشته و توسط پست برای مشترکان و صاحبان مقالات ارسال می‌شد.

ایبنا

نظر دهید