مقام انجامه در نسخه / ایرج افشار

1397/2/18 ۱۴:۲۹

مطالب این مقاله دارای چهار قسمت و هر یک دارای زیر مجموعه هایی است: الف – توضیحات مقدماتی در نسخه های خطی معمولاً دو گونه «سرانجام» (خاتمه، پایان) دیده می شود. یکی نصّ سخنان پایانی مؤلف است و دیگر آن سرانجامی است که نوشتۀ کاتب و به قلم اوست. در زبان فارسی برای نمودن آن از جانب فهرست نگاران و دیگران چند اصطلاح وضع و نقل شده است. اصطلاح «انجام» برای اختتام متن انتخاب شده است و لفظ «انجامه» برای نمودن پایان کتابت نسخه؛ و چون مناسبت و هم آوازی بیشتری دارد زودتر در ذهن می نشیند. از آنجا که به نظر مؤلف این لفظ بر الفاظ دیگر ترجیح دارد، او در مقاله آن را برابر colophon آورده است.

چکیده: مطالب این مقاله دارای چهار قسمت و هر یک دارای زیر مجموعه هایی است:

الف – توضیحات مقدماتی

در نسخه های خطی معمولاً دو گونه «سرانجام» (خاتمه، پایان) دیده می شود. یکی نصّ سخنان پایانی مؤلف است و دیگر آن سرانجامی است که نوشتۀ کاتب و به قلم اوست. در زبان فارسی برای نمودن آن از جانب فهرست نگاران و دیگران چند اصطلاح وضع و نقل شده است. اصطلاح «انجام» برای اختتام متن انتخاب شده است و لفظ «انجامه» برای نمودن پایان کتابت نسخه؛ و چون مناسبت و هم آوازی بیشتری دارد زودتر در ذهن می نشیند. از آنجا که به نظر مؤلف این لفظ بر الفاظ دیگر ترجیح دارد، او در مقاله آن را برابر colophon آورده است.

انجامه عمده ترین جایی است از نسخۀ خطی که کاتب می توانسته است خود را بشناسد و سندی نسبت به احوال نسخه پردازی خود در روزگاران بر جای بگذارد تا از آنجا آیندگان پی به زمان کتابت و اطلاعات دیگری نسبت به نسخه ببرند. به عبارت دیگر آنچه را امروز مؤلف یا کوشش ور در «مقدمه» می گوید کاتب در «انجامه» می آورده است.

تفاوت میان انجامه ها از سه جنبه می تواند مورد توجه باشد:

1) قلمرو جغرافیایی

2) قلمرو زبانی نسخه های اسلامی

3) قلمرو مذهبی، فرهنگی و مدنی

ب- کلمات مستعمل در عبارات انجامه

ج- کیفیات ظاهری انجامه

د- مندرجان انجامه

نامه بهارستان سال سوم 1381 شماره 5

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی