داوری اردکانی: فرار مغزها را سیاسی نبینیم

1393/11/29 ۰۹:۰۴

رئیس فرهنگستان علوم در سرمقاله پنجاه و یکمین شماره «خبرنامه فرهنگستان» با عنوان «ناهمزمانی در جهان کنونی؛ زمینه ساز خلط مسائل سیاسی و تاریخی است» از مهاجرت نخبگان می‌گوید. دکتر رضا داوری‌اردکانی، فرار مغزها را مسأله‌ای تاریخی دانسته و معتقد است که وقوع این امر به توازن نداشتن و همسطح نبودن فرهنگ تجدد در کشورهای جهان باز می‌گردد.

رئیس فرهنگستان علوم در سرمقاله پنجاه و یکمین شماره «خبرنامه فرهنگستان» با عنوان «ناهمزمانی در جهان کنونی؛ زمینه ساز خلط مسائل سیاسی و تاریخی است» از مهاجرت نخبگان می‌گوید.

دکتر رضا داوری‌اردکانی، فرار مغزها را مسأله‌ای تاریخی دانسته و معتقد است که وقوع این امر به توازن نداشتن و همسطح نبودن فرهنگ تجدد در کشورهای جهان باز می‌گردد.

در بخشی از این سرمقاله، دکتر داوری بر این امر تأکید می‌کند که فرار مغزها را سیاسی نبینیم و در این باره می‌نویسد: «آدمیان در زمان کنونی و در دوران تجدد ممکن است دو و حتی چند وطن داشته باشند. زیرا صرفنظر از وطن به معنی مولد و موطن و زبان مادری، علم و تکنولوژی نیز که ستون این جهان است کانون یا کانون‌هایی دارد که می‌تواند محل تعلق خاطر و وطن اهل دانش و تکنیک باشد. دانشمندان علاوه بر وطنی که در آنجا‌ زاده شده و پرورش یافته‌اند، وطن دیگرشان هم فضا و جهان دانش و پژوهش است. وطن اول و دوم می‌تواند یکی باشد یا بشود و به هرحال اختلافی میان این دو وطن نیست و به نظر نمی‌رسد هیچ دانشمندی باشد که وطن اولش به دانش او نیاز علمی معین داشته باشد و او به این نیاز وقعی نگذارد و از خدمت کشور سر باز زند. این مطلب توجیه فرار مغزها نیست و منافاتی با اهتمام حکومت و دولت و سازمان‌های کشوری به بهتر کردن وضع دانش و پژوهش و رعایت حرمت و مقام دانشمند و وارد کردن علم در اداره امور ندارد. یکی از مواردی که دانشمندان و سیاستمداران باید برای طرح درست مسأله و حل آن همکاری کنند همین امر مهاجرت دانشمندان است. آنچه گفته شد معنی‌اش این نیست که حکومت و دولت نباید در مورد مهاجرت نخبگان اقدامی کند بلکه برعکس، این مسأله مهم هرگز نباید از نظر دور بماند زیرا بسیاری دیگر از مسائل مهم کشور هم به آن بستگی دارد اما نه دولت، نه دانشمندان و دانشگاهیان نباید گمان کنند که مشکل مهاجرت نخبگان با نصیحت و تعارف حل می‌شود. فرار مغزها را از وجهه نظر سیاسی نباید دید».

رئیس فرهنگستان علوم در قسمتی از نوشتار خود به آسیب‌شناسی فرار مغزها در کشور ما می‌پردازد و آن را به علت ناهماهنگی بین توسعه آموزش با بهره‌گیری از فواید پژوهشی برمی‌شمارد و می‌نویسد: «در کشور ما با وجود پیشرفت‌های علمی و فنی دهه‌های اخیر میان توسعه علوم و بویژه توسعه آموزش با اقتصاد و مدیریت و تکنولوژی ناهمزمانی آشکار پدید آمده است. در این ناهمزمانی مثلاً توسعه آموزش و تربیت دانشمند بر پژوهش و بهره‌گیری از فواید پژوهش سبقت دارد و این توسعه و تربیت به حکم نیازمندی نیست و نمی‌توان بدرستی تعداد دانشمندان مورد نیاز و تخصص‌های لازم را نیز معلوم و معین کرد. کشور هم نمی‌تواند در برنامه توسعه آموزش علوم و پرورش دانشمند و پژوهشگر را با نیازهایش هماهنگ سازد. در این ناهمزمانی برنامه‌های آموزشی دستخوش تصنع می‌شود و احراز عناوین علمی و اخذ مدرک تحصیلی اهمیت بی‌جا و بیش از حد پیدا می‌کند تا جایی که ممکن است این عناوین و مدارک به کالای قابل خرید و فروش مبدل شود و برخی از فارغ‌التحصیل‌های فاضل و مستعد و بی‌گناه در زمره عاملان غافل رونق و رواج این بازار فاسد قرار گیرند».

روزنامه ایران