صدای بیداری در شعر فارسی

1404/2/2 ۱۰:۲۳

ملک‌الشعرای بهار (۱۶ آبان ۱۲۶۵ – ۱ اردیبهشت ۱۳۳۰) از کودکی در فضای شهر مشهد با فضای ادبی آشنا شد. نخستین شعرهای خود را در نوجوانی سرود و به سرعت توانایی خاصی در خلق مضامین بدیع و انتقادی پیدا کرد.اگرچه او به سنت‌های کلاسیک شعر فارسی وفادار بود، اما همواره آن‌ها را با مضامین اجتماعی و سیاسی زمانه خود تلفیق کرد.

ملک‌الشعرای بهار (۱۶ آبان ۱۲۶۵ – ۱ اردیبهشت ۱۳۳۰) از کودکی در فضای شهر مشهد با فضای ادبی آشنا شد. نخستین شعرهای خود را در نوجوانی سرود و به سرعت توانایی خاصی در خلق مضامین بدیع و انتقادی پیدا کرد.اگرچه او به سنت‌های کلاسیک شعر فارسی وفادار بود، اما همواره آن‌ها را با مضامین اجتماعی و سیاسی زمانه خود تلفیق کرد.

زبان فاخر، استعاره‌های زنده و روح آزادی‌خواهانه از شاخصه‌های بارز شعر او محسوب می‌شود. از قصاید بلند تا غزلیات شورانگیز، اشعارش همیشه بازتابی از تحولات اجتماعی و دغدغه‌های مردم بود.بهار در سرایش اشعار خود، از ساختار و واژگان ادبی دوران کلاسیک بهره می‌گرفت، اما در عین حال نوگرایی ویژه ای در مضمون و پرداخت به وقایع معاصر داشت. او با این نوع از سرایش توانست فضایی را در شعر هایش به وجود آورد که  هم برای دوستداران شعر سنتی دلنشین باشد و هم نیازهای فکری نسل جدید آن زمان را پاسخ دهد. یکی از ویژگی‌های برجسته اشعار او، استفاده از فضاسازی و کلماتی   بود که مخاطب را به تأمل و درک عمیق‌تر واژه‌ها دعوت می‌کرد. او علاوه بر قصیده‌های کلاسیک، غزل‌هایی نیز سرود که در آن‌ها احساسات و دغدغه‌های شخصی‌اش نمایان بود. تأثیر مشروطه، تغییرات اجتماعی و فراز و نشیب‌های دوران سیاسی در اشعار او کاملاً محسوس است و همین امر بهار را به یکی از چهره‌های ادبی تأثیرگذار دوران خود تبدیل کرد.

همکاری با روزنامه خراسان

درحدود  سال ۱۲۸۸، بهار به تحریریه روزنامه خراسان پیوست، که یکی از پرنفوذترین نشریات دوران مشروطه بود. روزنامه‌نگاری برای او فرصتی شد تا علاوه بر شعر، با زبان صریح و مستند، مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را تحلیل کند.در مقالاتش، آزادی قلم را به عنوان اصلی‌ترین ابزار روشنگری معرفی می‌کرد. نوشته‌های او از نقد حکومت گرفته تا تحولات فرهنگی، بازتابی از نگاه دقیق و منتقدانه‌اش بود. او همچنین به بررسی وضعیت زبان فارسی و تهدیدهایی که آن را به سوی انحطاط می‌برد، پرداخت.بهار در روزنامه خراسان نه تنها به نقد سیاسی و فرهنگی مشغول بود، بلکه بستری برای معرفی شاعران و نویسندگان جدید فراهم کرد.

کتاب‌ها و تصنیف‌های بهار

ملک‌الشعرای بهار علاوه بر فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی، آثار مهمی در زمینه نقد ادبی و سبک‌شناسی از خود به جای گذاشت. از جمله کتاب‌های او می‌توان به کتاب « تاریخ تطور نثر فارسی » اشاره کرد که همچنان منبع ارزشمند برای پژوهشگران ادبیات فارسی هستند.او همچنین در زمینه تصنیف‌سرایی فعالیت داشت و برخی از آثار او به بخشی از حافظه موسیقی ایرانی تبدیل شده‌اند. از جمله تصنیف‌های معروفی که بهار سروده می‌توان به «بهار دلنشین»و «کاروان» ،«ز من نگارم » و... اشاره کرد که همچنان با صدای خوانندگان بزرگ ایران اجرا می‌شوند و در تاریخ موسیقی جاودانه مانده‌اند.

منبع: خراسان