1403/2/23 ۱۳:۵۲
پژوهشی در مجمع‌التواریخ تألیف حافظ ابرو(۸۲۳ق) و جامع‌التواریخ رشیدالدین فضل الله همدانی(۷۱۸ق)، نسخۀ خطی کتابخانۀ توپقاپی سرای ترکیه، با پژوهش محمدرضا غیاثیان منتشر شد.
نسخه‌ای که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته، اقدم و کهن‌ترین دست‌نویس جامع‌التواریخ در سال۷۱۴ق در رَبع رشیدی کتابت شده است. حدود یک قرن بعد این اثر به کتابخانۀ شاهرخ تیموری(حکومت: ۸۰۷ـ۸۵۰) راه یافت و شاهرخ تکمیل بخش پیش از اسلام جامع‌التواریخ را به حافظ ابرو امر کرد و وی این بخش را به نام مجمع‌التواریخ جایگزین کرد. این قسمت پیشتر به‌اشتباه به اسم جامع‌التواریخ رشیدالدین در میراث مکتوب منتشر شده بود که با کشف این نسخه و چاپ عکسی مجمع‌التواریخ از سوی این مؤسسه، این ابهام و ایراد برطرف گردید. این نسخه دارای ۴۳۵ برگ و ۱۴۲ تصویر و نگاره و شش صفحه مذَهب است.
بخش‌های ایلخانی نسخه با شصت و نه نگاره و بخش تیموری آن با چهل و هفت نگاره مصور شده است. این نسخه در عصر صفویه نوسازی و در سال ۱۷۳۰ م. به استانبول و کتابخانۀ توپقاپی راه یافته است.
سالها قبل این نسخه را مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب برای چاپ از توپقاپی‌سرا دریافت کرد، ولی به دلیل بهم‌ریختگی اوراق امکان بررسی و چاپ عکسی آن فراهم نشد، اما محمدرضا غیاثیان توانست با پیدا کردن ارتباط اوراق، پرده از راز نسخه جامع‌التواریخ مندرج در این نسخۀ تیموری بردارد و با نسخۀ دیگری که در کتابخانۀ شاهرخ تولید شده مقایسه کند و به جعلی بودن برخی نگاره‌های جدید در آن پی‌ببرد.
این پژوهش در چهار فصل سامان یافته:
فصل اول دربارۀ رشیدالدین و زمینه‌های تألیف جامع‌التواریخ در ربع رشیدی و فصل دوم دربارۀ حافظ‌ابرو و مجمع‌التواریخ و نسخ خطی به‌جای مانده از آن، فصل سوم بر مطالعۀ نسخه‌شناختی خزینۀ ۱۶۵۳ و فصل چهارم بر نگاره‌های آن و مقایسه با نقاسی‌های دیگر نسخ مجمع‌التواریخ متمرکز شده است.
چاپ عکسی/ نسخه‌برگردان این اثر در چهار جلد در قطع رحلی در سال ۱۳۹۸ از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب با پژوهش محمدرضا غیاثیان منتشر شد و اینک این کتاب به عنوان تک‌نگاشتی عالمانه از سوی همین محقق به صورت رنگی در حدود ۲۹۰ صفحه با بهای ۴۰۰ هزار تومان در اختیار علاقه‌مندان به تاریخ و هنر نگارگری قرار گرفته است.
منبع: میراث مکتوب
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید