نگهداری از نفیس ترین نسخ خطی و سنگی دیوان حافظ در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

1400/7/21 ۱۱:۲۱

معاون اداره کل کتاب‌های خطی و نادر کتابخانه ملی ایران از نگهداری بیش از 2هزارنسخه خطی و حدود 100 کتاب سنگی مرتبط به حافظ در این سازمان خبر داد.

زهرا مدرسی معاون اداره کل کتاب‌های خطی و نادر کتابخانه ملی ایران در توضیح جزئیات این خبر گفت: یکی از قدیمی ترین نسخ خطی دیوان حافظ که جزو نسخ کهن به شمار می آید در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نگهداری می شود.

مدرسی ادامه داد: این نسخه خطی به خط نستعلیق سلطانعلی مشهدی ( 841 - 926 قمری) یکی از مشهورترین خوشنویسان ایران نوشته است. این دیوان قدیمی، انجام مفصلی در هفت سطر دارد و کتابت آن به سال  878 قمری در شهر مشهد بر می گردد.

معاون اداره کل کتاب‌های خطی و نادر کتابخانه ملی در تشریح جزئیات این اثر نفیس گفت: در صفحه نخست پیشانی و سرلوح مذهب و مرصع پرکاری کشیده شده که درون آن با خط کوفی تزئینی «والله خیرالحافظین» نوشته شده است. دو کتیبه دیگر این صفحه و صفحه مقابلش مربوط به آغاز دو غزل است که در هر دو با خط رقاع زرین محرر نوشته شده است، زمینه هر سه کتیبه و نیز پیشانی دو صفحه افتتاحیه لاجوردی است که با نقوش رنگین اسلیمی و خطایی پرنقش و نگار  تزئین شده است.

مدرسی اظهار داشت: همه صفحات جدول کشی شده با سه ردیف طلا و یک ردیف لاجورد بوده و بین اشعار و همچنین بین دو ستون فاصله بین مصراع ها با زر جدول کشی شده و عناوین اشعار به خط رقاع زرین محرر درون کتیبه های مزین به گل و بوته های اسلیمی و ختایی است.

وی یادآور شد: بالای برگ های آغازین این اثر، مهر مدور با سال 1306 مراجعه و تفتیش شده؛ این مهر مربوط به زمانی است که حادثه سرقت از کتابخانه سلطنتی ایران در زمان کتابداری لسان الدوله کشف شده بود و دوایر دولتی مانند اداره بیوتات با مراجعه به نسخه های خطی درصدد بودند نسخه های مسروقه را به این کتابخانه باز گردانند که پس از تطبیق نسخه ها در کاخ گلستان و اطمینان یافتن از دزدی نبودن نسخه ها این مهر را در آستر بدرقه یا آغاز و انجام نسخه می زنند.

معاون اداره کل کتاب‌های خطی و نادر کتابخانه ملی با اشاره به مرمت این نسخه از دیوان تاریخدار حافظ گفت: همه اوراق متن و حاشیه این نسخه مرمت شده است. نسخه به صورت یک مستطیل کوچک بریده و روی کاغذ حاشیه چسبانده شده و گاهی هم بخش های پاره شده از یک ورق با خطی جدید بازنویسی و به اوراق الحاق شده است. در حاشیه چندین صفحه یادداشت هایی دال بر تفأل زدن به دیوان حافظ نوشته شده است.

مدرسی با اشاره به دیگر ویژگی های این دیوان قدیمی حافظ گفت: جلد این اثر به عنوان یکی از قدیمی ترین دیوان اشعار حافظ شیرازی، ساغری مشکی سوخت، با ترنج و سرترنج و لچکی و جدول های طلایی، درون میشن سرخ با نقوش تزئینی طلایی در قالب ترنج و سرترنج و لچکی و جدول، سرطبل دار تزیین شده، ضمن اینکه در کتیبه عطف متصل کننده به جلد آیه شریفه«لا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ»بر زمینه زر، ضرب شده است.

منبع: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران