مشکلات معیشتی، بلای جان فرهنگ مطالعه شده است

1399/9/1 ۱۵:۰۶

رئیس مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، یکی از مهم‌ترین مشکلات عرصه کتاب را معضلات معیشتی می‌داند که مجالی برای مطالعه باقی نمی‌گذارد و بلای جان فرهنگ مطالعه شده است.

حمیدرضا محمدی: «کاظم موسوی بجنوردی»، روز سه‌شنبه، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا، در ابتدا گفت: اهمیت کتاب و کتاب‌خوانی در این است که ما با کلمه فکر می‌کنیم و اگر کلمه نباشد ما قادر به فکر کردن نیستیم. هرکلمه در طول تاریخ بعد از ده‌هاهزارسال تجربه زیسته انسان شکل می‌گیرد و هرکلمه یک مفهوم کلی است. پس اساسا کلمه و کلام از قداست خاصی برخوردار است و ما تمام داشته‌هایمان را به‌صورت کلمه درمی‌آوریم و می‌نویسیم.

او در ادامه، کاهش چشم‌گیر فرهنگ مطالعه را برشمرد و به عوامل مختلف آن اشاره کرد: مهم‌ترین عامل، مسائل معیشتی است. وقتی مردم در تنگنا باشند، مسئله مطالعه در اولویت بعدی است و همه در فکر تأمین معاش هستند. دیگر موضوع ارتباطات است. اگر ارتبطات ما محدود و محصور باشد طبیعتا مطالعه کم می‌شود و آزادی برای انتخاب سوژه‌های مختلف از بین می‌رود. جز اینها، گسترش امکانات ارتباط جمعی هم سبب شده تا افراد کمتر به‌سراغ کتاب بروند اما در هر حال نباید این مساله، عاملی باشد برای کمتر خواندن.

رئیس مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی اشاره به راهکارهایی هم کردند: باید فرهنگ کتاب و کتاب‌خوانی تبلیغ شود تا در اعماق جامعه اشاعه یابد. باید جوانان را به این فهم برسانیم که اگر می‌خواهند، از خمودگی درآیند و عضو مفیدی در جامعه باشند و نگاه‌شان وسعت یابد، باید بخوانند و بخوانند. زیرا کلمات چیکده تجربه انسانی اند است که در کتابها ارائه میگردد و می‌تواند ما را به توسعه ذهنی رهنمون سازد. زیرا این کتاب است که فضای ذهنی انسان را باز می‌کند و از این طریق بهتر می‌توان معاشرت کرد و رفتار اجتماعی خود را با دیگران تنظیم نمود. فکر می‌کنم اکنون جوانان بیش از هر زمان دیگر نیازمند مطالعه هستند. هرچند ناگفته نماند که هرچه فضا بازتر باشد و تنوع در کتاب‌هایی که پدید می‌آید، بیشتر باشد، جوانان به مطالعه علاقه‌مندتر می‌شوند.

موسوی بجنوردی، کتب مرجع و دانشنامه‌ها را ازجمله کتاب‌هایی می‌داند که می‌تواند فرهنگ را تعمیق بخشد و حتی در گسترش فرهنگ مطالعه اثرگذار باشد: ما که دانشنامه‌نویس هستیم، دانشنامه‌ها را حافظ فرهنگ ملی می‌دانیم و اصلا یکی از وظایف همه دایرةالمعارف‌ها نه‌فقط آن است که دانش‌های مختلف و مفاهیم گسترده را در میان مردم رواج می دهند، بلکه حافظ فرهنگ هم هستند و به‌مثابه شناسنامه‌ای هستند برای فرهنگ مردم.

او درباره کتاب‌خوانی در قرنطینه هم گفت: حالا که به اجبار در خانه هستیم، پیشنهادم این است بیشتر مطالعه کنیم و کاش مردمِ ما، راجع به فولکلور بخوانند. فرهنگ فولکلوریک سرزمین ما، دنیای وسیعی است و حامل بار فرهنگیِ بزرگی است ، یک دنیا اندیشه است و ما از طریق فولکلور به فرهنگ و هویت ملی و ساختار ارزشی یک ملت پی می‌بریم.