1393/5/12 ۱۱:۳۹
منصور معدل، جامعه‌شناس ایرانی‌الاصل ساکن آمریکا را شاید بتوان یکی از برجسته‌ترین محققان حوزه تحولات فکری در جهان دانست که آثار خود را به زبان انگلیسی و با تاکید بر جامعه ایران و مدرنیسم تالیف کرده است. دکتر مصطفی مهرآیین معتقد است آثار این جامعه‌شناس ناقض ادعای کسانی چون سید جواد طباطبایی است که معتقدند هنوز پژوهش روش‌مند و دقیقی در حوزه تحولات اندیشه در جهان، به‌ویژه ایران صورت نگرفته است.
منصور معدل کوشیده است با طرح یک مدل نظری جامعه‌شناختی ـ گفتمانی به ارائه یک نظریه ترکیبی جدید برای تبیین تحولات اندیشه در جوامع انسانی بپردازد. وی این‌کار را با اضافه‌کردن مفهوم «اپیزود» و دو مفهوم جدید «محدودیت‌های استدلالی» و «محدودیت‌های انگیزشی» به نظریه‌های سوسور و باختین و همچنین با عمده‌کردن رابطه میان دولت با بافت گفتمانی جامعه انجام داده است.
این جامعه‌شناس در آثار خود با انتقاد از نظریه‌های وسنو و کالینز معتقد است «وسنو و کالینز در تبیین این مساله که ایدئولوژی‌ها عملاً چگونه تولید می‌شوند و اینکه چگونه جهت‌گیری سیاسی- اجتماعی آنها شکل می‌گیرد، با شکست روبرو شده‌اند».
ازاین‌رو، وی در مدل گفتمانی خود سعی در پاسخ‌دادن به دو مساله اساسی در خصوص تولید ایدئولوژی‌ها دارد که چه عواملی درون‌مایه و محتوای ایدئولوژی‌های جدید را تعیین می‌کنند؟ و چه عواملی جهت‌گیری ایدئولوژی‌های جدید را تعیین می‌کنند؟
منابع و فضای اجتماعی چیست؟
معدل، فرآیند تولید ایده‌های سیاسی ـ اجتماعی را شامل دو مرحله بیان ایده‌ها و عقاید و توزیع و مصرف ایده‌ها و عقاید می‌داند. «مرحله نخست به تولید واقعی و عملی ایده‌ها مربوط می‌شود و دیگری به شرایط بازتولید آنها مربوط است».
این مولف، منابع و فضای اجتماعی را که در فرآیند توزیع ایده‌ها دارای نقش تعیین‌کننده هستند «عوامل بیرونی» فرآیند تولید ایدئولوژی به‌شمار می‌آورد. به عبارت دیگر، از منظر معدل در تالیفات وی «تولید واقعی ایده‌ها شامل ابداع و خلاقیت مفهومی، صورت‌بندی و پی‌ریزی کردن درون‌مایه ایده خلق شده، تجزیه و تحلیل موضوعات و شکل‌دادن به جهت‌گیری سیاسی- اجتماعی ایدئولوژی است».
معدل این جنبه از فرآیند تولید ایدئولوژی در آثار خود را به عنوان «جنبه درونی» فرآیند تولید ایدئولوژی مطرح می‌کند و بر این اعتقاد است که نمی‌توان آن را در چارچوب پارامترهای مدل «پیوند» تبیین کرد.
این جامعه‌شناس، در کتاب‌های خود معتقد است این جنبه از فرآیند تولید ایدئولوژی را تنها می‌توان با کمک‌گرفتن از نظریه‌های نشانه‌شناختی، به ویژه نظریه‌های سوسور و باختین توضیح داد.
خبرگزاری ایبنا
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید