1393/5/6 ۰۸:۰۲
اشاره: آنچه در پى مى‌آید، متن خطبه امام موسى صدر است به مناسبت عید فطر كه در کتاب «ادیان در خدمت انسان» ترجمه عطاءالله افتخاری آمده است. در این سخنرانى به جوانب مختلف زكات فطر پرداخته شده و هنوز پس از گذشت سالها شنیدنی است.
«إذا جاء نصرُ الله و الفتح و رأیت النّاس یدخُلون فى دین الله أفواجا، فسبّح بحمد ربّك و استغفرهُ إنّهُ كان توّابا: چون یارى خدا و پیروزى فراز آید و مردم را بینى كه دسته‌دسته به دین خدا درآیند، پس به ستایش پروردگارت تسبیح گوى و از او آمرزش بخواه، كه او توبهپذیر است.»
در سوره مباركه اعلى، كه در ركعت اول نماز عید قرائت كردیم، این آیات را مىخوانیم:
«قد أفلح من تزكّى. و ذكر اسم ربّه فصلّى. بل تُؤثرون الحیاه الدُّنیا. و الآخره خیرٌ و أبقى. إنّ هذا لفى الصُّحُف الأولى. صُحُف إبراهیم و موسى: هرآینه پاكان رستگار شدند؛ آنان كه نام پروردگار خود را بر زبان آوردند و نماز گزاردند. آرى، شما زندگى این جهان را برمىگزینید، حال آنكه آخرت بهتر و پایندهتر است. این سخن در صحیفههاى نخستین است: صحیفههاى ابراهیم و موسى.»
معناى زكات در امروز(عید فطر) در سوره اعلى بیان شده و نیز در بسیارى از دعاهاى مخصوص امروز آمده است. حتى در تنها خطبهاى كه درباره زكات از حضرت امیرالمؤمنین على(ع) به دست ما رسیده، به دادن زكات تأكید شده است. شما مىدانید كه پرداختن زكات روز عید فطر بر هر شخصى كه توانایى مالى دارد، واجب است و باید از طرف خود و خانواده و همه كسانى كه سرپرستى آنان را بر عهده دارد، زكات بپردازد.
عواطف بشری
بدون شك این مسأله به تعمیق احساس انسانى اشاره دارد. تأكیدى است بر اینكه انسان، انسانى كه خدا مى‌خواهد، انسانى كه خداوند از او خشنود است، انسانى كه اسلام مى‌خواهد تربیت كند، انسانى كه اسلام براى اوست و از او و به سوى اوست، مادامى كه رنجدیدگان، گرسنگان و فقیرانى در اطرافش وجود دارند، نباید احساس خوشى كند.
اسلام مسلمانى را نمىپسندد كه سیر مى‌خوابد در حالى كه همسایه او گرسنه است. همان گونه كه امیرالمؤمنین فرماید:«آیا بدین بسنده كنیم كه مرا امیر مؤمنان گویند و در ناخوشایندیهاى روزگار شریك آنان نباشم؟ یا در سختى زندگى نمونهاى برایشان نشوم؟»(نهج‌البلاغه، نامه45)
به این ترتیب كسى كه شب سیر مى‌خوابد، در حالى كه همسایه‌اش گرسنه است، به خدا ایمان ندارد. انسانى كه مىتواند گرسنگى همسایگان، درد و رنج دوستان، ناتوانى فقیران، و نیاز درماندگان را مشاهده كند و همراه فرزندانش روزگار را شاد و مسرور سپرى كند، انسانى نیست كه خداوند از او خشنود باشد. اما انسانى كه مورد رضایت خداوند است، كسى كه خداوند او را مصلح، موفق و خوشبخت مىداند، كسى كه اسلام او را انسان مىداند:
«قد أفلح من تزكّى و ذكر اسم ربّه فصلّى. بل تُؤثرون الحیاه الدُّنیا. و الآخره خیرٌ و أبقى: رستگار شد آن كه پاك شد، و نام پروردگار خویش را بُرد و نماز گزارد. نه، كه شما زندگى این جهان فرودین را برمىگزینید، حال آنكه زندگى پسین بهتر و پایندهتر است.»
ترجیح آخرت بر دنیا
حتى براى منافع و مصالح شخصى هم لازم است آخرت را بر دنیا ترجیح دهیم. پس خوشبختى انسان وقتى تحقق مىپذیرد كه برادر او هم با او شادمان باشد و همسایه‌اش قبل از او سیر گردد و دوستش پیش از او احساس راحتى و آرامش كند.
اسلام از ما مى‌خواهد كه باور كنیم روح و كالبد ما از یك متر و نیم پیرامونمان گستردهتر است. اسلام از ما مى‌خواهد كه وجودى گسترده داشته باشیم. هنگامى كه دوستى بیمار مى‌شود، باید احساس درد كنیم و اگر همسایه شما از سرما مىلرزد، باید احساس سرما كنى. اگر خویشانتان گرسنه اند، باید احساس گرسنگى كنید. بله، اسلام این گونه مى‌خواهد. اسلام مى‌خواهد كه این احساس را گسترش و تعمیم دهد و این پیوند را عمیق سازد. اسلام مى‌خواهد از ما انسانى بسازد كه فراتر از ابعاد جسمانى مان باشیم. از همین رو، پرداخت زكات در روز عید فطر واجب شده است.
وظیفه انسان
شما قبل از نماز، زكات را پرداخته‌اید؛ ولى آیا تصور مىكنید وظیفه انسان با پرداخت زكات مال پایان مىپذیرد؟ به عقیده من زكات مال نماد و نشانهاى است از ضرورت پرداخت زكات در همه چیز. امروز همان گونه كه از مال خود به همسایه، فقیر، یا خویشاوندانتان زكات پرداخته‌اید، بیایید از نعمت سلامت خویش، از شادمانى، از سرور، از تجارب و علم خود و از فكر و اندیشه‌تان به نیازمندان زكات پرداخت كنید.
چه ایرادى دارد كه دست پیوند و دوستى را به سوى كسى دراز كنید كه با او قطع رابطه كرده‌اید در حالى كه به شما نیازمند است و شما به او محتاج نیستید؟
آیا ایرادى دارد كه به انسان كمتجربهاى كمك كنید، یا بىسوادى را تعلیم دهید، یا در دل یك انسان افسرده و غمگین نهال شادمانى بكارید؟
اینها همه زكات است. قطعاً زكات مال رمز و اشارهاى است بر زكاتهاى دیگرى كه در وراى آن نهفته است.
به طور خلاصه، اى مسلمان، اسلام از تو مى‌خواهد كه شب ظلمانى همسایه‌ات را پیش از خانه خویش روشن و نورانى كنى. به همین جهت مىگوید: پیش از آنكه نماز بگزارى و به خانه برگردى و عید را جشن بگیرى، زكاتت را بپرداز.
اسلام از تو مى‌خواهد كه پیش از احساس خوشحالى در درون خویش، آن را به منزل همسایه‌ات ببرى. این است رمز اسلام و معناى عید. این است بركت عید.
از خداوند مىخواهیم كه این عید بزرگ براى ما روزى مبارك گردد و روزى باشد كه در آن به وظایف خود عمل كنیم.
روزنامه اطلاعات
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید