گنجی بود در این خاکدان / محمد تقی فاضل میبدی

1397/1/26 ۱۰:۳۱

خدایش رحمت کند ،دکتر شایگان را ؛دانشمند و فیلسوفی بود در اوج تواضع و اخلاق و فکر و فروتنی . از کتاب "آسيادر برابر غرب " تا "افسون زدگی و هويت چهل تکه" وساير آثارش با فلسفيدن نوشت ،كوهي از تفكر پشت نوشته هایش سر برافراشته بود .

گنج زری بود در این خاکدا ن

کو دو جهان را به جویی می شمرد.

خدایش رحمت کند ،دکتر شایگان  را ؛دانشمند و فیلسوفی بود در اوج تواضع و اخلاق و فکر و فروتنی . از کتاب "آسيادر برابر غرب " تا "افسون زدگی و هويت چهل تکه" وساير آثارش با فلسفيدن نوشت ،كوهي از تفكر پشت نوشته هایش سر برافراشته بود. او با این که در غرب تحصیلاتش را به کمال رسانده بود ،اما تو در توی تمدنهای کهن و نو را در نوردیده بود ،تمدن چند رنگ هند را به نیکی می شناخت. از هند فراتر رفت .خود مي گفت از طريق اشنائيش با« ايزتسو »بوديسم و ذن را شناخته بود ،مي توان  گفت تنها فیلسوفی بود که تمامی تمدن و تفکر آسیایی را بطور اجمال یا تفصیل در غربال تفکرش گذاشته بود   ،در محضر فيلسوفاني چون علامه رفیعی قزوینی ، علامه طباطبایی و‌سید جلال آشتیانی حکمت اسلامی را آموخته بود . در گردونه تحولات فکری ،تازگیهای فکرش را بی پروا برآفتاب می داشت‌، در جایی می گوید : «من‌ در زندگي‌ متحول‌ بودم‌. از كتاب‌ «اديان‌ و مكتبهاي‌ فلسفي‌ هند» تا كتاب‌ «آيين‌ هندو و عرفان‌ اسلامي‌» تا كتاب‌ «آسيا در برابر غرب‌»، تا «نگاه‌ شكسته‌»، تا «انقلاب‌ مذهبي‌ چيست‌؟» تا «افسون‌زدگي‌ جديد» و «هويت‌ چهل‌ تكه‌» مراحلي‌ را طي‌ كرده‌ام‌. فكر مي‌كنم‌ اگر پشتوانه‌ اطلاعات‌ من‌ از هند و اسلام‌ نبود، مسائل‌ را خوب‌ نمي‌فهميدم‌. يعني‌ اين‌ تجاربي‌ را كه‌ در اديان‌ و در اسطوره‌ها و در تفكر هندي‌ به‌ دست‌ آوردم‌ به‌ من‌ كمك‌ كرده‌ كه‌ خيلي‌ از مسائل‌ را بفهمم‌.»

بنده چند دفعه ای که با ایشان ملاقات داشتم ،نکاتی را ،علاوه  بر دانش ،از ادب و اخلاق نزد او آمو ختم که از کمتر کسی آموخته بودم.درکنار درخت پر برگ و بر دانش ،اخلاق و فروتنی را پیش برده بود  .شايد سالها پیش نقد ایده الوژیک کردن سنت و سیاست را نخست از اوشنیدم .این نظر بر دلم نشست ومرا سخت به تامل وا داشت ،در باره انقلاب مذهبی ،به عنوان "انقلاب مذهبي چیست " کتاب نوشت ،اما از فرانسه بفارسی بر نگرداند . بی هیچ ادعایی ودور از تنفیص کسی نکاتی را می گفت که تامل بر انگیز بود . دریغا که فیلسوفی ژرف اندیش از میان ما رفت .ونکاتی نهفته در درون داشت که آنرا بر کاغذ نیاورد . نقدی که نسبت به اوضاع فعلی سیاست داشت ودغدغده ای از فرهنگ و‌تمدن ایرانی داشت ،میبایست مسولان می شنیدند ،و در این شرایط نابسامان  جهانی که کشور ما را نیز فرا گرفته ،باید سخن فیلسوفانی چون شایگان  شنید ه می شد.  غمگنانه باید گفت سر سفره سیاست همه چیز یافت می شود ،جز خرد وحکمت که پایه های حکومت است .بی شک این بیت مولوی در باره او صادق بود :

بحر علمی در نمی پنهان شده

در دوگز تن عالمی پنهان شده

آفتاب خرد این حکیمان ژرف اندیش بر پهنای فرهنگ این کشور پر تابان  باد.

منبع: کانال مجله بخارا