زنان در تاریخ اروپا

1396/10/9 ۱۰:۲۷

کتاب «زنان در تاریخ اروپا» به روشی نسبتاً ساده و خواندنی شرایط و موقعیت اجتماعی، فرهنگی، حقوقی و سیاسی زنان را در تاریخی به درازای نیم هزاره از قرون وسطی تا به امروز مورد بررسی و نقّادی قرار داده است. گرچه کتاب به سیر مجادلات جنسیتی در طول تمام تاریخ جوامع انسانی، نگاه عمومی دارد، اما «مشاجره پیرامون زن در اروپا» که از قرون وسطی آغاز شده، بحث اصلی کتاب را تشکیل می‌دهد.

از قرون وسطی تا امروز

محمود فاضلی: کتاب «زنان در تاریخ اروپا» به روشی نسبتاً ساده و خواندنی شرایط و موقعیت اجتماعی، فرهنگی، حقوقی و سیاسی زنان را در تاریخی به درازای نیم هزاره از قرون وسطی تا به امروز مورد بررسی و نقّادی قرار داده است. گرچه کتاب به سیر مجادلات جنسیتی در طول تمام تاریخ جوامع انسانی، نگاه عمومی دارد، اما «مشاجره پیرامون زن در اروپا» که از قرون وسطی آغاز شده، بحث اصلی کتاب را تشکیل می‌دهد. رویکرد کتاب اساساً به اندیشه‌ها و آرمان‌های زنان است و می‌خواهد به درک و استنباط قشر زنان از مناسبات میان زن و مرد و سیر مبارزاتی آنان برای کسب حقوق مدنی، سیاسی و اجتماعی بپردازد. کتاب در فرازهایی مهیج و درعین حال غم‌انگیز، به آثار مکتوب و غیرمکتوب مردانی می‌پردازد که مخصوصاً از اوایل عصر رنسانس به بعد هرچه صریح و بی‌مهابا به تحقیر و ملامت زن و ایجاد تنفر از او پرداخته‌اند و در این رهگذر به انواع پنداره‌های زن ستیزانۀ عهد کهن، سنت‌ها و تعابیر کژ و آشفتۀ عهد وسطی و نیز اقوال و احتجاجات بسیاری از جدلیون و آباء کلیسائی دربارۀ زنان استناد جسته‌اند. هم ارسطو زن را «خطای طبیعت» می‌پندارد و هم بسیاری از کلیسائیان وی را یک «نقیصه» یا «مرد ناقص» می‌شمارند، حوّا را در هبوط بشر مقصر می‌دانند و زن را با میل جنسی و گناهش می‌شناسند. کتاب اگر به تبیین پاسخ و استدلال زنان دگراندیش و بعضاً مردانِ طرفدار زن در این مقولات می‌پردازد، به تأملات فلسفی، اصول علمی تنکرد شناسی و سبب‌های تاریخی و جامعه‌شناختی این مجادله نظر دارد و کتاب هرگز سرهم‌بندی مجادلات احساسی جنسیتی و بگومگوهای حادِّ فمینیستی در قالب مدرن و امروزی آن نیست.
مباحث کتاب سلسله موضوعات اصلی جنسیتی شامل دگرگونی در فرآیند ازدواج و زناشویی طی قرون متمادی، معنا و ماهیت خانواده، حقوق عمومی و خصوصی زنان و مادران، کار در خانه و بیرون خانه، نقش و موقعیت زنان در انقلاب فرانسه و در انقلاب صنعتی، مناسبات جنسیتی در دولت‌های رفاه اروپایی، در دیکتاتوری‌های اروپایی، در سیستم نژادی آلمان نازی، در جریان جنگ و نژادکشی در اروپا و وضعیت زنان و مادران در حین و پس از جنگ را در برمی‌گیرد. کتاب در وجهی تاریخ‌نگارانه به بررسی طیف متنوع و متغیری از انواع جنبش‌های زنان و فراز و فرود این جنبش‌ها در کسب حقوق مدنی و سیاسی در بسیاری از ممالک اروپایی و در آمریکای شمالی به ویژه در دو قرن نوزدهم و بیستم می‌پردازد. نویسنده توفیق آن را یافته است که بخش قابل‌توجهی از تاریخ دگرگونی‌های فرهنگی و جنسیتی را به شکل تطبیقی با یکدیگر ترکیب کند، توازن خوبی میان اطلاعات واقعی و شرح حال و سرگذشت ایجاد نماید و خوانندۀ کتاب را در این وادی به تأملات و استنتاجات بیشتر وادار و تحریک نماید.
خانم گیزلا بوک نویسندۀ آلمانیِ کتاب (متولد 1942) یکی از مورخان و جامعه‌شناسان برجسته در سطح جهانی و استاد دانشگاه‌های آلمان و ایتالیا در رشتۀ تاریخ اروپای غربی است. بوک دارای کتب و رسالات پرشماری دربارۀ تاریخ زنان و مطالعات پیرامون روابط میان جنسیت‌ها، فقر و مسکنت تاریخی زنان، زنانِ زیر یوغ ناسیونال سوسیالیسم آلمان و مجادلات اروپایی پیرامون روابطِ زن و مرد می‌باشد. بوک تحقیقات گسترده‌ای نیز پیرامون سیستم عقیم‌سازی اجباری زنان و مردان در آلمان نازی و سیاست جنسیتی این رژیم بر مبنای باورهای نژادی و سیاست‌های نفوسی آن انجام داده است.
مترجم، كتاب را از مجموعه آثار اروپایی موسوم به «احداث اروپا»  انتخاب کرده‌است. «احداث اروپا»عنوان ابتكار قریب سه دهه گذشتۀ پنج ناشر معتبر آلمانی، انگلیسی، ایتالیایی، فرانسوی و اسپانیایی است كه دست‌اندرکار گردآوری و انتشار تاریخ اروپا از جنبه‌های مختلف و از منظری جدید و محققانه شده‌اند، آنچه كه تمایزات ساختاری با تاریخ‌نویسی‌های متعارفِ معاصر در مغرب زمین دارد. در این ابتكار حداقل 20 مورخ و جامعه‌شناس غربی به سرپرستی ژاك لوگوف مورخ برجسته فرانسوی و رئیس مکتب آنال مجموعه بررسی‌های تاریخی پیرامون قاره اروپا را تاکنون در 24 عنوان کتاب در یك كار مشترك به دست چاپ سپرده و یا (شاید) هنوز در دست تألیف و انتشار دارند. اومبرتو اکو، پتر بورک، پتر براون، فرانکو کاردینی، ژاک لوگوف و چارلز تیلی از جملۀ این برجستگان هستند و خانم بوک تنها زن محقق در این گروه می‌باشد که کار تتبعات تاریخی زنان اروپایی را با موفقیت به فرجام رسانده و کتاب را با اقبال جهانی مواجه ساخته است. لازم به ذکر است که گروه موظف است هریک از آثار تهیه شده را تقریبا همزمان به پنج زبان مورد اشاره ترجمه و منتشر نماید.
     بازرگانی گیلانی از این گروه تاكنون پنج اثر با عناوین: «انقلاب‌های اروپایی» نوشته چارلز تیلی مورخ آمریكایی؛ «اروپا مولود قرون وسطی» اثر ژاك لوگوف؛ «تاریخ پیدایش علوم جدید در اروپا» نوشته پائولو روسی مورخ ایتالیایی؛ «تاریخ روابط اسلام و اروپا» اثر فرانکو کاردینی مورخ ایتالیایی؛ «تاریخ پیدایش غربِ مسیحی» نوشتۀ پتر براون مورخ ایرلندی و بالاخره كتاب پیش روی را همراه با شرح و توضیحات متعدد به فارسی برگردانده است. کتاب 447 صفحه ای «زنان در تاریخ اروپا» ششمین اثر از مجموعۀ بررسی های تاریخی اروپایی موسوم به «احداث اروپا» است که توسط مترجم همراه با شرح و توضیح به فارسی برگردانده شده است.
به دلیل خاصیت منابع تاریخی به ویژه تواریخ اروپایی، مترجم ایرانی به منظور تدقیق در کار، سعی کرده از متون توأمان آلمانی و انگلیسی برای ترجمه استفاده نماید. وی هم اکنون از همین مجموعه کتاب «تاریخ پیدایش حقوق و قانون؛ از عهد باستان تا امروز» اثر پائولو گروسی مورخ شهیر ایتالیایی را در دست ترجمه دارد و مصمم است در آینده آثار دیگری از این گروه را ترجمه کند، به این امید كه به غنای منابع جدید تاریخی و اجتماعی پیرامون اروپا و باختر زمین در مملکتمان كه متأسفانه در مقایسه با موضوعات دیگر تا حدودی نازل و اندك هستند، مدد رساند و توجه محققان کشور را به آثار این گروه علمی نسبتاً تازه شکل گرفته در اروپا که البته اعتنای چندانی تاکنون به آن در کشورمان نشده جلب نماید.

زنان در تاریخ اروپا
گیزلا بوک
ترجمه و توضیح: بهاءالدین بازرگانی گیلانی
نوبت اول: 1396
انتشارات: علم
قیمت: 47500 هزار تومان

منبع: روزنامه اعتماد