معین الدین اسفزاری کاتب و مورّخ نامدار عصر تیموری / سید امیر جهادی

1396/9/8 ۱۳:۳۷

بسیاری از ادب پژوهان، دورۀ تیموری را خاتمۀ ادبیات کلاسیک فارسی محسوب می کنند؛ چرا که آخرین بازماندگان و استادان شعر و ادب نظیر جامی، خواجۀ جهان و ... در این عصر ظهور کرده اند. در این مقطع تاریخی به واسطۀ توجه خاص سلاطین تیموری به علم و ادب پایگاه هایی برای گردآمدن تعداد کثیری از هنرمندان، علما، فضلا و اهل شعر و ادب در خراسان و در شهرهایی چون سمرقند و هرات شکل گرفته و فضای مناسبی برای ایجاد تصنیفات علمی و ادبی به وجود می آید.

چکیده: بسیاری از ادب پژوهان، دورۀ تیموری را خاتمۀ ادبیات کلاسیک فارسی محسوب می کنند؛ چرا که آخرین بازماندگان و استادان شعر و ادب نظیر جامی، خواجۀ جهان و ... در این عصر ظهور کرده اند. در این مقطع تاریخی به واسطۀ توجه خاص سلاطین تیموری به علم و ادب پایگاه هایی برای گردآمدن تعداد کثیری از هنرمندان، علما، فضلا و اهل شعر و ادب در خراسان و در شهرهایی چون سمرقند و هرات شکل گرفته و فضای مناسبی برای ایجاد تصنیفات علمی و ادبی به وجود می آید.

از بزرگان ادب دورۀ تیموری؛ معین الدین محمد زمجی اسفزازی هروی، منشی، شاعر، خوشنویس و مورخ مشهور است که از او آثاری برجسته برجا مانده است. از تألیفات این مورخ دورۀ تیموری، تنها کتاب «روضات الجنات فی اوصاف مدینۀ هرات» به چاپ رسیده و سایر آثار او مانند «ترسل» در غبار زمان به دست فراموشی سپرده شده اند. از این روی آگاهی و اطلاعات کمی پیرامون شرح احوال و سایر آثار اسفزازی وجود دارد. نگارنده در مقالۀ حاضر سعی دارد که با استناد به منابع متقدم از جمله تواریخ، تذکره ها، آثار اسفزازی و نیز تکیه به منابع متاخر، شرح احوال نسبتاً دقیقی، از زندگی، آثار، معاصرین و ممدوحین اسفزازی به دست داده و نکات مبهم دربارۀ او را تا حد امکان روشن نماید.

مطالعات ایرانی، سال سیزدهم، بهار و تابستان 1393 شماره 25

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی