انزجار پیشه‌وران عباس‌آباد از دارالفنون

1396/5/2 ۱۲:۵۲

خاطره‌ای از چگونگی پذیرایی از آموزش‌های نوین در ایران معاصر

خاطره‌ای از چگونگی پذیرایی از آموزش‌های نوین در ایران معاصر
 

پاره‌ای از کنش‌ها و واکنش‌های ایرانیان در زندگی روزمره در تاریخ، پیچیدگی‌های فراوان داشته است. بخشی از جامعه ایران به ویژه در تاریخ معاصر در برابر هرگونه دگرگونی ایستاده است. پاره‌ای تاریخ‌نگاران و اندیشه‌ورزان برآن‌اند که اساس چنین ایستادگی‌هایی، در باورها و اعتقادهای آیینی آنان ریشه داشته است. بررسی این واکنش‌ها در بستر فکری و اجتماعی ایران اما نشان می‌دهد، هراس از دگرگونی و تغییر، بیش از باورهای اعتقادی، در رویارویی با پدیده‌های برآمده از دگرگونی، تاثیرگذار بوده است. عیسی صدیق، ادیب، نویسنده و کارگزار فرهنگی در سده چهاردهم خورشیدی، در کتاب «یادگار عمر» که خاطره‌های زندگی‌اش را دربرمی‌گیرد درباره فراگیری دانش‌های نوین در مدرسه دارالفنون، خاطره‌ای جذاب از واکنش‌های بخشی از مردم نسبت به آموزش‌های جدید و نهادهای مرتبط با آن روایت می‌کند «دورة مدرسه کمالیه را در جمادی‌الثانیه ١٣٢٧ بپایان رساندم و باخذ گواهینامه ... نائل گشتم. در این وقت سنم از پانزده متجاوز بود و شرعا بالغ شده بودم. پدرم میخواست وارد تجارت شوم و هرچه زودتر ازدواج کنم و حتی دختر زنی که بعد از فوت مادرم گرفته بود و در خانه ما میزیست بمن پیشنهاد کرد و وسایلی برانگیخته شد که من بدین کار رضایت دهم لیکن با زحمات طاقت‌فر سا و الحاح بسیار ... بکمک دائی‌ام او را راضی کردم که مرا از ادامه تحصیل منع نکند و من هم هیچگونه خرج اضافی از او متوقع نباشم». او بدین‌ترتیب به مدرسه دارالفنون وارد می‌شود اما واکنش‌هایی پاره‌ای از مردم در برابر یک دانش‌آموز دارالفنون جالب می‌نماید «در خانه در حیاط اندرون اطاق کوچکی داشتم که پنجره آن بطرف مشرق بود و مساحتش بده متر مربع نمیرسید. بامدادان بدارالفنون میرفتم و ظهر در همانجا ناهار مختصری میخوردم و عصر پس از زنگ آخر بخانه بازمی‌گشتم. در بین راه مخصوصا چهارراه عباس‌آباد کسبه و پیشه‌وران متعصبی بودند که مرا میشناختند و هر روز که ناگزیر بودم از آنجا عبور کنم کلماتی که حاکی از انزجار آنها نسبت بدارالفنون و تحصیلات جدید بود بزبان میآوردند و من از ترس لب نمی‌گشودم».

منبع: شهروند