هاشم آغاجری: ایرانی‌ها در درک تاریخ اسلام از جهان عرب عقب‌ترند

1396/2/18 ۰۹:۴۸

مراسم یادبود دکتر صادق آیینه‌وند به همراه افتتاح کتابخانه تخصصی تاریخ این استاد فقید در گروه تاریخ دانشگاه تربیت مدرس دانشکده علوم انسانی برگزار شد.

مراسم یادبود دکتر صادق آیینه‌وند  به همراه افتتاح کتابخانه تخصصی تاریخ  این استاد فقید در گروه تاریخ دانشگاه تربیت مدرس دانشکده علوم انسانی برگزار شد.

غلامحسین غلامحسین‌زاده رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به مقام علمی مرحوم آیینه‌­وند گفت: بعضی بزرگان علم و فرهنگ ما که قرن‌هاست  از میان ما رفته‌ اند، هم‌چنان از خرمن معرفت آن‌ها استفاده می‌کنیم. این استاد بزرگوار در زمره چنین بزرگانی بودند، چه آن زمانی که در قید حیات بودند که همه از خرمن دانش ایشان بهره‌مند و برخوردار بودند و انسان از گفت‌وگوی با ایشان دل‌شان شاد و چشم‌شان روشن می‌­شد و بعد از او هم تأثیر آثار او ادامه دارد. همین که دانشجویان با حضور خود در چنین مراسم‌هایی، یادگارهای ایشان را زنده و جاوید نگه می‌دارند نشانه همین موضوع است.

رییس دانشکده علوم انسانی اظهار داشت: امروز ما توفیق پیدا کردیم تا کتاب‌هایی را که خانواده مرحوم آیینه‌وند وقف دانشکده ادبیات کرده‌اند در خدمت این دانشکده قرار دهیم. البته باید گفت که مهمترین مشکل، مسأله فضا و مکان مناسب بود. فعلاً جایی به صورت موقت داریم که برای نگهداری این گنیجینه استفاده می‌کنیم. امیدواریم این سنّت، آغازگر سنّت حسنه دیگری باشد و اساتید دیگر همین راه را ادامه دهند و کتاب‌های خودشان را به عنوان گنجینه هایی دیگر در اختیار دانشکده قرار دهند.

باید از آیینه ‌وند متاخر و متقدم صحبت کرد

سیدهاشم آقاجری عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه تربیت مدرس دیگر سخنران جلسه یادآور شد: در این دو سالی که از فوت دوست برادرم دکتر آیینه‌­وند می‌­گذرد همه همکاران چه در سطح گروه و چه در دانشکده خلاء این استاد را حس می کنند. نکته مهم نابهنگامی این مرگ بود. نابهنگامی نه از حیث جسمی و زمان کرونولوژیک، که به آن معنی، هر مرگی نابهنگام است. چرا که هیچ مرگی ورود نابهنگامی خودش را به هیچ‌کس اعلام نمی‌کند. از این منظر امکان مرگ همه ما وجود دارد. از این جهت مرگ هر فردی صرف‌نظر از  زمان تقویمی و سن و سال او نابهنگام است. اما نابهنگامی مرگ آیینه‌ وند را من به همان معنای یونانی آناکرونیک، تفسیر می‌­کنم. به این معنی که ناگهان در آستانه بهار شاهد فرارسیدن زمستان می شوید در حالی که شما انتظارش را نمی‌­کشیدید و زمستانی که قرار نبوده در آن لحظه فرا برسد و شما منتظر شکوفایی درختان بوده اید و تناور شدن آن باشید و میوه‌­های شیرین آن باشد و بعد پائیز و زمستان فرا برسد. از این جهت است که من نابهنگامی مرگ آیینه وند را می‌گویم. بر خلاف دوستانی که می گویند آئینه‌ وند، کاری را که باید می کرد، کرد و رفت، ولی من معتقدم، ایشان کاری را که باید می کرد تازه آغاز کرده بود که مرگ نابهنگام امانش نداد.

وی در ادامه افزود: به نظرم آیینه‌­وند در یک نقطه عطف و چرخشی از میان ما رفت که من فکر می‌کنم اگر زنده بود ما می‌توانستیم از آیینه وند  متأخر و متقدم صحبت کنیم و بعد که فاصله بین این آیینه‌­وند متقدم و متأخر بسیار زیاد بود.  توجهی که اخیر، ایشان به رویکرد انتقادی از تاریخ اسلام پیدا کرده بود مطالعاتی که داشت می‌ کرد من شاهد بودم که چطور در سا‌‌‌ل‌ های اخیر، آیینه‌ وند قدم به قدم و گام به گام، داشت پوست می‌انداخت، از نظر فکری، از نظر ذهنی، از نظر فرایافت نسبت به تاریخ اسلام و در واقع گرایش آن‌چه که ما اخیراً درباره جریان نواعتزالی داشتیم، من شاهد بودم که ایشان چقدر به جریان نواعتزالی گرایش پیدا کرده بودند. جریان نواعتزالی در میان روشنفکران و نواندیشان تاریخ معاصر اسلام یک جریان نیرومندی است هنوز در ایران چندان که باید و شاید شناخته شده نیست و جای خودش را پیدا نکرده است. آیینه‌ وند داشت به این سمت گرایش پیدا می ‌کرد. طرز تلقی نو و مدرن بلکه فرامدرنی که امروز به شدت مورد نیاز است در رشته تاریخ و به خصوص در تاریخ اسلام. در تاریخ اسلام در مقایسه با  آنچه از جهان عرب می‌ بینیم بسیار عقب هستیم. یعنی هنوز رویکردهای بینارشته‌ ای و آنچه که تاریخ‌نگاری معاصر را در جهان متحول کرده، ما در ایران در آغاز راه هستیم و دکتر آیینه‌ وند این ضرورت را درک کرده بود.

این استاد تاریخ در پایان افزود: آیینه‌وند اگر چند سال دیگر عمر می‌کرد معلوم نبود آئینه‌ وند متأخر چه نسبتی با آئینه‌وند متقدم داشت. من آئینه‌وند متأخر را در برخی گفته های وی می‌بینم. حتی در برخی ایستارهای اجتماعی وی می توان دید. همین چرخش ایستار وی بود که نسبت وی با قدرت را دچار تغییر کرد. آئینه وند متقدم نسبتی با قدرت داشت که با آئینه‌وندی که در آستانه این چرخش بود نسبت دیگری پیدا کرد. در پایان یاد وی را گرامی می‌دارم خدمت خانواده ایشان، چون داغ این حجر تازه است.

فاطمه راکعی استاد دانشگاه الزهرا نیز با بیان خاطره ای از آیینه وند  پرداخت و شعری در سوگ او خواند. همچنین همسر آینه‌وند و یکی از دانشجویان این استاد فقید نیز به طرح سخنانی درباره وی پرداختند.در پایان این برنامه از کتابخانه مرحوم دکتر صادق آیینه وند در دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس رونمایی شد.

منبع: ایبنا