اعتراف «پیتر بروک»به شکوه هنر تعزیه

1395/7/18 ۱۰:۲۵

«تعزیه» شکل مذهبی نمایش در ایران است که واقعه عاشورا،مصائب و شهادت امام حسین (ع) در صحرای کربلا را به اجرا می گذارد. این آئین اسطوره ای و نمایشی، مراسمی گروهی است و ویژگی آن شرکت همگان دراین آیین است.

«تعزیه»هنری با ویژگی های تئاتر مدرن
 «تعزیه» شکل مذهبی نمایش در ایران  است که واقعه  عاشورا،مصائب و شهادت امام حسین (ع) در صحرای کربلا را به اجرا می گذارد. این آئین اسطوره ای و نمایشی، مراسمی گروهی است  و ویژگی آن شرکت همگان دراین آیین است.
 تعزیه زمان ویژه خود را دارد؛ مفهومی اسطوره ای که با تداوم و روز شمار زمان تقویمی متفاوت است. بی شک تعزیه رهگذری است که در آن باورهای ذهنی و حوادث گذشته نزد همگان به حال تبدیل واسطوره پدیدار می شود واین اتفاق چنان می افتد که همگان در روز عاشورا، در آن زمان متوقف می شوند.
تقویم روزمره دیگر مفهومی ندارد، بلکه عاشورا زمان این رویداد و کربلا مکان این رخداد برای حاضران است.
به گزارش ایسکانیوز تعزیه مفهومی گروهی است که شکل هنری زمان خاص خود را دارد.در اروپا نیز پاسیون های مذهبی در مراسم عید پاک، زمان ویژه خود را دارند.  در یونان قدیم نیزآیین « دیونیزوس بزرگ» در انتهای ماه مارس برگزار می شد که در سه روز مشخص، سه شاعر، سه تراژدی را به نمایش می گذاشتند.
 

جایگاه تماشاچی
هر اثر هنری  از جمله تعزیه شکوه و شگرف زمان منحصر به فرد خود را دارد.شرکت تماشاچی در تعزیه و تبدیل بازیگر به تماشاچی و تماشاچی به بازیگر یکی از مهم ترین ویژگی های نمایش تعزیه است. تماشاچیان در حرکاتی مانند نوحه خوانی، سینه زنی و فرستادن صلوات بازیگران را همراهی می کنندو در گرداندن تابوت، همکاری در ساخت صحنه و همیاری برای تدارک مجالس تعزیه به شدت فعال اند. یعنی لحظاتی تماشاچی به بازیگر و در لحظات دیگری بازیگر به تماشاچی تبدیل می شود. در اروپا خصوصیت آشکار تئاتر آوانگارد و پیشرو، مشارکت فعال تماشاگر در اجرای نمایش است که باعث بقای تئاتر پیشرو است.
 

حداقل گرایی یا مینی مالیزم
از دیگر ویژگی های نمایش تعزیه، مینی مالیزم و حداقل گرایی است. به عنوان مثال دکور و طراحی صحنه نمایش تعزیه بسیار مختصر وشکل و نوع لباس های بازیگران ساده است و در مجموع فضا و شکل اجرا بسیار مینی مالیستی و خلاصه نگارانه است.تئاتر پیشرو اروپا نیز در 50 سال اخیر به سمت تئاتر ساده، حرکت کرده و در حال دگرگونی بوده است و مینی مالیزم ویژگی آشکار تئاتر آوانگارد است. بسیاری از نامداران هنر نمایش در اروپا و جهان از جمله، « پیتر بروک »
به  شکوه،عظمت و خاص بودن هنر تعزیه اعتراف کرده اند.
چرا که تعزیه هنری است که با وجود گذشت چند قرن از تولدش ویژگی های فراوانی از تئاتر مدرن را با خود به همراه دارد.پیتر استفان پل بروک کارگردان نوآور تئاتر و سینمای بریتانیایی است. او با بدعت و تاثیرگذاری بر تئاتر معاصر با به‌کارگیری عناصر تئاتر شرق به شهرت رسید .
بروک به دلیل سفر دهه پنجاه به ایران و نیز ترجمه بسیاری از نوشته‌های او در مورد تئاتر به فارسی، در ایران بسیار شناخته شده و محبوب است.
 

بازیگران تعزیه
بازیگران تعزیه آماتور و غیر حرفه ای هستند و نوع بازی ها در این نمایش همراه با فاصله گذاری است. شبیه خوان بازیگر روایتگر است و با نقش خود فاصله و مرز دارد.
 پس نیاز به یافتن روان نقش ندارد زیرا شخصیت اصلی خود را به نفع یک شخصیت خیالی از بین نمی برد.اولیا خوانان خود را در حد و اندازه شخصیت های اسطوره ای و آرمانی نمی دانند و بدین سبب از نقش فاصله گرفته و اشقیا خوانان نباید خود را در پلید ترین و شرورترین شخصیت ها بیابند و به همین خاطر از نقش فاصله می گیرند و نمایش را روایت می کنند و همه گروه بازیگران، اولیا خوانان، اشقیا خوانان و نسخه خوانان بر نمایشی بودن اجرا از طریق انجام حرکات و اعمال تصنعی و اغراق آمیز و همچنین نوع بازی غیر واقعی و نمادین تأکید دارند.
در تئاتر یونان باستان و پاسیون های مذهبی اروپا نیز فاصله گذاری وجود داشت. در تئاتر حماسی «برتولت برشت »،فاصله گذاری و بیگانه سازی قابل مشاهده است اگرچه نوع و شیوه این فاصله گذاری با فاصله گذاری در تعزیه متفاوت است.
 

تعزیه ،نمایشی نمادین
تعزیه، یک نمایش نمادین است که در آن نشانه ها برای همگان معنای خاص خود را دارد.شکل بازی ها در تعزیه نمادین است.امام خوان با نگاه به دور و حائل کردن دست ها بر روی پیشانی، کثرت لشکر اشقیا و هیبت آنان را بیان می کند.شمرخوان با انگشت به دهان گذاشتن و دست روی پای نهادن حیرت و تعجب خود را به تماشاچیان و حاضران نشان می دهد واکسسوارها در تعزیه نمادین هستند.

منبع: خراسان